Veri Seti ve Özellikleri

Çalışmada 2009-2014 yılları arasındaki altı yıllık süre içerisinde Borsa İstanbul Ulusal Pazar, Kurumsal Ürünler Pazarı ve İkinci Ulusal Pazar’da işlem gören 136 farklı şirketin 548 temettü açıklama duyurusu kullanılmıştır. Bu şirketlere ve çalışmada kullanılan diğer verilere yönelik detaylı bilgi Ek-3’de verilmiştir. Gözlem sayısının mümkün olduğunca geniş tutularak çalışmanın sonuçlarının güvenilirliğinin artırılması hedeflenmiştir.

Temettü dağıtan şirketler nakit, hisse senedi ve melez olmak üzere üç grupta incelenmiştir. Nakit temettü için oluşturulan grupta 95 farklı şirkete ait 436 nakit temettü duyurusu yer alırken, hisse senedi temettü için oluşturulan grupta 43 farklı şirkete ait 69 temettü duyurusu ve melez temettü grubunda da 26 farklı şirkete ait 43 temettü duyurusu yer almıştır.

Nakit temettü çalışması için şirketler seçilirken BIST’de söz konusu 6 yıllık süre içerisinde yıllık en fazla bir kez ve toplamda da en az 2 kez sadece nakit temettü açıklayan

83

ve ödeme yapan firmalar veri setine dahil edilmiştir. Çalışmanın hisse senedi ve melez temettü kısımları için BIST’de bu kapsama giren şirketlerin sınırlı olması sebebiyle veri seti oluşturulurken özel bir kıstas uygulanmamış ve mümkün olduğunca çok verinin veri setine dâhil edilmesi amaçlanmıştır. Veri setinde yer alan şirketlere ait yıllara göre temettü ödeme miktarları, hangi endekste oldukları gibi bilgiler Borsa İstanbul resmi internet sitesinden17 elde edilmiştir.

Nakit Temettü: Nakit temettü çalışmasında kullanılan toplam 436 temettü

duyurusunun yıllara göre dağılımı Tablo 3.4’de verilmiştir.

Tablo 3.4. Nakit Temettü Duyurularının Yıllara Göre Dağılımı

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009-2014

(toplam) Nakit Temettü

Duyuru Sayısı 55 65 83 81 84 68 436

Görüldüğü gibi, en az temettü duyuru sayısı 2008 yılındaki ekonomik krizi takip eden 2009 yılında gerçekleşirken bu sayı zamanla artmış ancak 2014 yılında tekrar düşerek 68 olarak gerçekleşmiştir.

Çalışmadaki önemli verilerden birisi nakit temettü oranlarıdır. Nakit temettü ödeyen şirketler bunu duyurdukları zaman hisse başına brüt ve net nakit temettü oranlarını da belirtmektedirler. Nakit temettü çalışmasında kullanılan toplam 436 duyurudaki nakit temettü oranlarına yönelik özet istatistikler Tablo 3.5.’de verilmiştir.

Tablodan da görüldüğü gibi veri setinde yer alan şirketlerin 2009-2014 döneminde ortalama temettü ödeme oranları %59,0 olarak gerçekleşmiştir. Diğer bir deyişle, şirketler nominal 1 TL hisse başına ortalamada 0,59 TL nakit temettü ödemişlerdir. Şirketlerin hisse başına ödedikleri nakit temettü oranlarında önemli farklılıklar olduğu gözlenmektedir. Örneğin, 2009-2014 döneminde en düşük temettü ödeme oranı % 0,3 iken en yüksek oran %1.396,0 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum söz konusu dönemde ortalamanın %59,0 ve standart sapmanın ise %135,5 olarak gerçekleşmesinden de açıkça gözlenebilmektedir

17

84

Tablo 3.5. Nakit Temettü Ödeme Oranlarının Yıllara Göre Özet İstatistikleri

_{2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009-2014} Ortalama (%) 64,4 42,1 46,8 80,2 61,6 57,0 59,0 Medyan (%) 17,0 15,3 14,5 20,8 25,0 21,2 18,8 St. Sapma (%) 138,4 83,9 95,8 189,9 158,8 94,2 135,5 Minimum (%) 1,0 1,5 1,2 1,3 0,3 2,5 0,3 Maksimum (%) 856,0 527,0 559,1 1.232,5 1.396,0 477,8 1.396,0

Hisse Senedi Temettü: Hisse senedi temettü çalışmasında kullanılan toplam 69

temettü duyurusunun yıllara göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 3.6. Hisse Senedi Temettü Duyurularının Yıllara Göre Dağılımı

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009-2014

(toplam) Hisse Temettü

Duyuru Sayısı 25 8 12 11 12 1 69

Burada nakit temettüde görülen yönelimin aksine en fazla hisse senedi temettü duyurusu 2009 yılında 25 adet olarak gerçekleşirken bu sayı zamanla azalmış ve 2014 yılında sadece bir adet hisse senedi temettü dağıtımı veri setinde yer almıştır.

Hisse temettü duyurusu yapan şirketler pay olarak dağıtılan temettünün sermayeye oranını duyurularında belirtmektedirler. Hisse temettü çalışmasında hisse olarak dağıtılan temettünün sermayeye oranı açıklayıcı değişken olarak kullanılmıştır. Bu orana yönelik çalışmada kullanılan 69 duyuruya ait özet istatistikler Tablo 3.7.’de verilmiştir.

Şirketlerin hisse senedi olarak ödedikleri temettülerin sermayelerine olan oranları arasında da önemli farklılıklar gözlenmektedir. Örneğin, 2009-2014 döneminin tamamına bakıldığında en düşük oran %1,1 iken en yüksek oran %68,0 olarak gözlenmiştir. Aynı dönemde, hisse temettü dağıtan şirketlerin hisse temettülerinin sermayelerine oranının ortalaması %14 olarak gerçekleştirmiştir.

85

Tablo 3.7. Hisse Olarak Dağıtılan Temettünün Sermayeye Oranının Yıllara Göre Özet İstatistikleri 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009-2014 Ortalama (%) 12,9 16,9 17,3 15,2 13,1 5,0 14,0 Medyan (%) 10,0 11,0 10,9 13,7 10,0 5,0 10,5 St. Sapma (%) 7,3 19,6 16,0 10,4 11,0 - 11,9 Minimum (%) 2,5 4,0 5,0 4,4 1,1 5,0 1,1 Maksimum (%) 28,3 68,0 64,0 41,7 43,4 5,0 68,0

Melez Temettü: Çalışmada kullanılan toplam 43 melez temettü duyurusunun yıllara

göre dağılımı aşağıdaki Tablo 3.8.’de verilmiştir.

Tablo 3.8. Melez Temettü Duyurularının Yıllara Göre Dağılımı

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009-2014

(toplam) Melez Temettü

Duyuru Sayısı 9 7 5 6 11 5 43

Tablodan da görüldüğü gibi yıllar itibariyle melez temettü sayısı çok fazla değişiklik göstermemektedir. Bazı şirketlerin düzenli olarak melez temettü ödemesini tercih ettikleri gözlenmiştir.

Veri setindeki şirketlerin gün sonu kapanış fiyatlarına ilişkin veriler İş Yatırım A.Ş. internet sitesinden18 elde edilmiştir. Benzer şekilde piyasa endeksini temsilen BIST 100 endeksine ait değerler de aynı kaynaktan elde edilmiştir. Her iki veri içinde düzeltilmemiş gün sonu kapanış değerleri kullanılmıştır.

18

86

Söz konusu kaynaklardan elde edilen bu değerler kullanılarak nakit temettü çalışmasında kullanılan net nakit temettü miktarının hissenin temettünün duyurulduğu gündeki kapanış fiyatına oranı olarak tanımlanan nakit temettü verimi oranları her bir şirket ve ilgili duyurular için hesaplanmıştır. Çalışmada kullanılan temettü verimi oranları EK-3 Veri Seti’nde Nakit Temettü Verimi kolonunda gösterilmektedir. Örneğin, Adel Kalemcilik şirketinin 07.03.2014 tarihinde duyurduğu nakit temettü için hesaplanan nakit temettü verimi %4,50’dir. Ayrıca, literatürde nakit temettü miktarlarında artış ve azalışın kendi başına bir bilgi içerdiği ve dolayısıyla hisse fiyatlarını etkiyebileceğine yönelik bilgiler olduğundan mevcut veriler kullanılarak sadece nakit temettü duyurusu yapan şirketler için temettü miktarlarındaki artış veya azalış da nakit temettü çalışmasında ayrıca dikkate alınmış ve analiz edilmiştir.

Çalışmada olay günü olarak temettü ödeme duyurularının kamuoyuna ilk açıklandığı tarih alınmıştır. Bu bilgiler KAP resmi sitesinden19

şirket bazında taranarak toplanmıştır. Yürürlükte olan sermaye piyasası mevzuatlarına göre BIST’de işlem gören şirketler temettü ödenmesine yönelik yönetim kurulu kararları gibi özel durumlarını en kısa sürede KAP’da duyurmak zorundadırlar. Dolayısıyla, söz konusu tarihlerin teorik olarak yönetim kurulunun yapıldığı tarih olarak düşünülmesi normal olmakla beraber pratikte ise durumun biraz daha farklı olduğu görülmüştür.

Söz konusu verilerin toplanması sırasında şirketlerin temettü dağıtımına yönelik yönetim kurulu karar tarihleri ile bu tarihleri KAP’da duyurdukları tarihler arasında farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Bu şekilde olan 119 duyuru vardır. Bu farklılıkların çoğu bir-iki gün ile sınırlı olmakla beraber bazı istisnai durumlarda bu süreler bir haftadan daha fazla olabilmektedir. Bu gibi durumlarda analizlerde temettü duyurusunun KAP’da yayınlanma tarihi dikkate alınmıştır.

Bunlara ilaveten, temettü duyurularının hisse getirilerine olan etkisini tek başına ölçebilmek için temettü duyurularının yapıldığı günde eğer şirket bilanço ve/veya kâr açıklaması da yapmış ise bu durumda bu bilgiler KAP’dan şirket bazında taranarak veri setine ilave edilmiştir. EK-3 Veri Seti’nde bu bilgiler Bilanço/Kâr Duyurusu kolonunda aynı günde bilanço/kâr duyurusu varsa “1” yoksa “0” ile gösterilmiştir. Örneğin, Adel

19

87

Kalemcilik şirketinin 07.03.2014 tarihinde yaptığı nakit temettü duyurusuyla aynı günde bilanço/kâr açıklaması yapılmış olmadığı için Ek-3 Veri Seti Bilanço/Kâr Duyurusu kolonunda ilgili değer 0’dır. Benzer şekilde Anadolu Efes şirketinin 29.03.2011 tarihli temettü duyurusunda ise aynı gün bilanço/kâr açıklaması da yapıldığı için bu değer 1’dir.

Son olarak, şirketlerin faaliyet gösterdikleri sektörler bazında analiz yapabilmek için veri setindeki firmalardan sınai ve mali olarak iki sektör oluşturulmuş ve sektör etkisini görebilmek için analizler tekrarlanmıştır. Veri setinde yer alan şirketlerin hangi sektörde faaliyet gösterdiklerini belirlemek için BIST Mali (XUMAL) ve BIST Sınai (XUSIN) endeksleri referans alınmıştır. Analizlerde kullanılan veri setindeki şirketlerin hangi endekslerde yer aldığına dair bilgiler Ek-4’de verilmiştir.