VERĠ TOPLAMA ARACI

Bu baĢlık altında, “KiĢisel Bilgi Formu” ve “Öğretmen Adayı Çevresel VatandaĢlık Anketi” olmak üzere iki bölümden oluĢan veri toplama aracı hakkında bilgilere yer verilmiĢtir.

73 3.3.1 KiĢisel Bilgi Formu

Katılımcıların kiĢisel özelliklerini belirlemek amacıyla, 11 sorudan oluĢan „KiĢisel Bilgi Formu‟ kullanılmıĢtır. KiĢisel Bilgi Formu‟nda katılımcıların,

 cinsiyetiniz, yaĢınız, kendiniz hariç kardeĢ sayınız, annenizin eğitim durumu, babalarınızın eğitim durumu ve sosyo-ekonomik durumunuz soruları ile sosyo-demografik özellikleri,

 büyüdüğünüz il, büyüdüğünüz yerin çevre kirliliği durumu, çevresel yayınları takip sıklığınız soruları ile fiziksel çevreleri ile ilgili durumları,

 bölümünüz, kaçıncı sınıftasınız soruları ile öğrenim durumları, tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır.

AraĢtırma problemi dikkate alınarak katılımcıların bölümleri, cinsiyetleri, sosyo-ekonomik düzeyleri, büyüdükleri yerin çevre kirliliği durumu ve çevresel yayınları takip sıklıkları araĢtırmanın bağımsız değiĢkeni olarak belirlenmiĢtir.

3.3.2 Öğretmen Adayı Çevresel VatandaĢlık Anketi

Öğretmen Adayı Çevresel VatandaĢlık Anketi, farklı soru tiplerinin bir arada kullanıldığı karma bir ölçme aracıdır. Çoktan seçmeli, birden çok seçenek iĢaretlemeli ve likert tipi cevaplanabilecek sorulardan oluĢturulmuĢtur.

3.3.2.1 Ölçme Aracının Uyarlanması

AraĢtırmada öğretmen adaylarının Çevresel VatandaĢlık düzeylerine iliĢkin veriler, uluslararası çevre örgütü olan Dünya VahĢi YaĢamı Koruma Fonu‟nun Malezya‟da (WWF-MALEZYA) ülke genelinde yürüttüğü Çevresel VatandaĢlık Düzey Belirleme araĢtırmasında kullanılan, “Öğretmen Adayı Çevresel VatandaĢlık Anketi” ile toplanmıĢtır.

74 Anketin geliĢitiricileri, aĢamaları Ģu Ģekilde dile getirmiĢtir;

Milli Eğitim Bakanlığı, Öğretim Programı GeliĢtirme Merkezi, Öğretmen Eğitimi Bölümü ve Eğitim Planlama ve AraĢtırma Bölümü, Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanlığı, Malezya‟daki çeĢitli üniversiteler, Küresel Çevre Merkezi ve yerel sivil toplum kuruluĢları iĢbirliğiyle bir dizi atölye çalıĢmaları, toplantılar ve beyin fırtınası oturumları sonucunda ortaya çıkmıĢtır. Tüm hedef kitlelere yönelik genel sorular KiĢisel Bilgi Formu ve Bölüm A‟da, mesleki alanlara göre değiĢiklik gösteren özel sorular Bölüm B ve Bölüm C‟de yer almaktadır (WWF-MALEZA, t.y. 40-41).

Ölçme aracı uyarlaması için öncelikle yapılacak olan ölçeğin kullanımı için izin alınmıĢtır (EK:1).

Uzman görüĢü çerçevesinde orijinal ölçeğe ait olan kültür ve dil özelliklerinin uyarlanacak olan kültürde de varlığı araĢtırılmıĢtır. Kültür ve dil açısından eĢitlik sağlanmıĢtır. Uyarlanan kültürde karĢılığı olmayan maddeler çıkartılmak üzere gözden geçirilmiĢtir.

Daha sonra çeviri aĢamasına geçilmiĢtir. Çeviri aĢamasında öncelikle ölçek orijinal dilden hedef dile hem Ġngilizceye hem de alana hakim olan 2 uzman tarafından çevrilmiĢtir. Daha sonra yapılan çeviri hem de alana hakim olan farklı 2 uzman tarafından tekrar orijinal dile çevrilerek kontrol yapılmıĢtır. Çeviri yapan uzmanların bir araya gelerek çevrilen ölçme aracının tartıĢılması ile iki çeviri arasındaki eĢitlik sağlanmıĢtır. Malezya‟nın biyolojik varlığı ve ekolojik sorunları ile ilgili özel sorular, Meteoroloji, Jeoloji, Biyoloji, Coğrafya ve Çevre Eğitimi alanlarında uzman bir ekip tarafından ülkemiz örneğine uygun hale getirilmiĢtir.

Dilsel eĢdeğerliği sağlanan ölçme aracı deneme grubunda uygulanmıĢtır. Uyarlanan ve düzeltmeler yapılan ölçme aracı, psikometrik özelliklerinin incelenmesine geçilmeden önce pilot gruba uygulanmıĢ ve ölçekle ilgili yapılması gereken baĢka düzeltmeler olup olmadığına bakılmıĢtır. Pilot grubun özellikleri ölçeğin esas uygulamasının yapılacağı grubun özelliklerini taĢımasına dikkat edilmiĢtir. Bu bağlamda, ölçeğin asıl uygulamasının yapılacağı Niğde Üniversitesi

75 dıĢındaki çeĢitli üniversitelerin eğitim fakültelerine devam eden 288 öğrenci ile araĢtırmanın pilot uygulaması gerçekleĢtirilmiĢtir.

Ölçme aracaının uzman görüĢüne baĢvurulması ve ön uygulaması atık kâğıt sayısını azaltma ve basım-nakliye süreçlerindeki karbon salınım oranını düĢürme gibi çevresel kaygılarla gündeme gelen yeni nesil veri toplama kanalı olan Web üzerinden; www.cevreselvatandas.com isimli adreste yayınlanan Öğretmen Adayı Çevresel VatandaĢlık Ölçeği ile sağlanmıĢtır. Ülkemizdeki tüm eğitim fakültelerinin dekanlıklarına ölçeğin uygulanma izni ve duyurularak, 2010-2011 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi boyunca verilerin toplanması devam etmiĢtir.

3.3.2.2 Ölçme Aracının Optik Form Olarak Tasarlanması

Ölçeğin uygulanması için, ön çalıĢmalar tamamlandıktan sonra, 2019 adet Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencisine dağıtılması planlanmıĢtır. Ancak bu miktarda sayıya ulaĢmak için kullanılacak yöntemin, „Çevresel VatandaĢlığı‟ inceleyen bir çalıĢmada, çevreye zarar verecek kadar çok kağıt tüketimine sebep olmaması ve veri giriĢindeki zaman kaybının önlenmesi için araĢtırmacı tarafından Optik Form geliĢtirilmiĢtir.

Optik Form, grafikerler.net (2011) isimli web sitesinden faydalanılarak tasarlanmıĢ, veriler optik form aracıyla seri bir Ģekilde toplanarak dijital ortama aktarılmıĢtır. ġekil 2‟de COREL DRAW X4 isimli grafik tasarım programında hazırlanan optik formun aĢamaları kısaca belirtilmiĢtir. A4 kağıdı boyutunda bir çalıĢma sayfası açılarak sağ ve sol kenarlardan 1 cm, üst ve alt kısımlardan 1 cm boĢluk bırakılmak üzere çalıĢma alanı belirlenmiĢtir.

76 Görsel 2: Optik Formun Hazırlanma AĢamaları

Optik Form hazırlanırken, uluslararası geçerliliği olan barkod sisteminden faydalanılmıĢtır. Barkod sistemi, formun sağ ya da sol tarafında, belirli bir aralık standardına uygun olarak birbirini izleyen siyah çizgi kümeleridir. Inc baĢına 6 satır gelecek Ģekilde (her satır 4,233 mm) ızgaralar oluĢturulmuĢtur. Bu ızgaralar Ģekil 2‟de birbirine paralel uzanan gri renkli Ģeritler olarak belirtilmiĢtir. Optik Formlarda „her satır arası 1/6 Inç her sütun da 1/6 Inç olmalıdır‟ kuralına uyulmuĢtur. Optik formların yüksekliği en az 3 Inç = 7,62 mm ve en çok 12 Inç = 30,48 mm olabilir ve optik formların geniĢliği 200 mm‟nin altına düĢemez‟ kuralı dikkate alınmıĢtır.

Her bir satıra ızgara boyunu geçmemek Ģartı ile optik formlarda soruların cevaplandığı daireler çizilmiĢ ve sorular ile cevaplar yerleĢtirilmiĢtir. Burada optik formun okuyacağı alan dikkate alınmıĢtır. Optik formun okumadığı alanlarda istenilen görsel düzenlemeler yapılabilmiĢtir (EK :2).

3.3.2.3 Optik Okuma Yazılımının Kullanılması

Tasarlanan Optik Form, Ġltelis Ġleri Teknoloji Elektronik ve ĠletiĢim Sistemleri Mühendislik Bilgisayar San. ve Tic. Ltd. ġti tarafından geliĢtirilerek kullanıma açılan, OptikOS (sürüm 5.0) isimli program sayesinde otomatik fotokopi çekme özelliğine sahip çok fonksiyonlu bir yazıcı aracığıyla okunmuĢtur.

77 Yukarıda detaylarıyla geliĢtirilme aĢamaları belirtilen Optik Form tasarlanırken, programın hassasiyet ayarları dikkate alınmıĢtır. OptikOS programının çalıĢma prensiplerinin yer aldığı broĢürdeki adımlar izlenerek öncelikle form, sisteme tanıtılmıĢ, daha sonra zaman kaybı yaĢanmaksızın veriler seri bir Ģekilde bilgisayara aktarılmıĢtır.

Optik okuma yazılımı öğrencilerin iĢaretlemelerini tam karĢılığı sayısal değerler olarak bilgisayara iĢlediği veriler, .txt uzantılı dosya olarak„dıĢa aktarılmıĢtır‟. OpenOffice isimli program aracığıyla satırlara dizili sayılar halindeki veriler, uygun aralıklarla stunlara bölünerek istatistiki iĢlemlerde kullanılacak SPSS (Versiyon 17) programı iĢin elveriĢli hale getirilmiĢtir.