VATANDAŞLARIMIZLA İLGİLİ MEVZUAT VE UYGULAMA DEĞİŞİKLİKLERİ İLE ÖNEMLİ MAHKEME KARARLARI DEĞİŞİKLİKLERİ İLE ÖNEMLİ MAHKEME KARARLARI

1.7.6.1. Mevzuat ve Uygulama Değişiklikleri

İsviçre Yeni Yabancılar Kanunu ve İltica Kanunu

İsviçre Parlamentosu tarafından 16/12/2005 tarihinde kararlaştırılan (yeni) Yabancılar Kanunu ve İltica Kanunu 24 Eylül 2006 tarihinde referanduma

sunulmuş ve Yabancılar Kanunu % 67,9 İltica Kanunu ise % 67,8 evet oyu ile kabul edilmiştir.

Yeni Yabancılar Kanunu ile, Avrupa Birliği ve Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi (EFTA) üyesi ülkelerin vatandaşları hariç, İsviçre iş piyasasına girecek iş gücünün yüksek kalifikasyona sahip olması ve İsviçre’ye entegre olmaları şartı aranacaktır.

İsviçre Yeni Yabancılar Kanunu ile, birinci derecede yabancı işgücü ihtiyacını AB ve EFTA ülkeleri vatandaşlarından karşılamayı, yabancıların entegrasyonunun en üst düzeyde gerçekleştirilmesini ve sahte evliliklerle İsviçre’de ikamet ve diğer suiistimallerin önlenmesini amaç edinmektedir.

İsviçre Yabancılar Kanunu 1 Ocak 2008 tarihinde yürürlüğe girecektir.

İsviçre İltica Kanunu revizyonu ile, suiistimallerin önlenmesi için, iltica talebinde bulunanlara kimlik belgelerini ibraz ve kendilerine ait biyometrik verilerin (kan grubu, DNA testi, parmak izi, retina tarama gibi) sağlanmasında yardımcı olmaları zorunluluğu getirilmektedir.

İltica başvurusunda bulunanlara sosyal yardım ödenmesi yerine, İsviçre’de uzun süre kalacaklar ise iş piyasasında entegrasyonun gerekli kıldığı şekilde istihdam imkanı sağlanacaktır. Ağır mağduriyetlerinin önlenmesi için, bunlar arasında uzun zamandır İsviçre’de yaşayan ve topluma entegre olanlara ikamet izni verilmesi kolaylaşacaktır.

Revize edilen İsviçre İltica Kanun hükümlerinin 1. Bölümü 01 Ocak 2007 tarihinde, tamamı ise 01 Ocak 2008 tarihinde yürürlüğe girecektir.

A. 2006 Yılındaki Gelişmeler Yabancı Kaçak İşçi

İsviçre, kayıt dışı istihdamla etkin bir mücadele yöntemi geliştirmek amacıyla 17/06/2005 tarihinde kararlaştırılan “Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele için Tedbirler Hakkında Kanun”u (Bundesgesetz über Massnahmen zur Bekämpfung der Schwarzarbeit) 01/01/2008 yılından itibaren uygulamaya koyacaktır.

İsviçre’nin Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Kanunu’nun 13. maddesi ile, kaçak işçi çalıştırarak, Sosyal Sigortalar ve Yabancılar Kanunlarını ihlal ettiklerine hükmedilen işverenler, azami 5 yıla kadar kamu ihalelerinden ve kamusal finans yardımlarından yararlanamayacaktır.

Söz konusu Kanun’un 6. madde, 4. fıkrası hükümlerine göre ihdas edilen Kantonların kontrol organına, sosyal sigortalar, yabancılar ve kaynak vergisi hukukuna göre inceleme yetkisi vermektedir. Kanunun 7. maddesi kontrole yetkili kılınan memurun, işyerlerini ve çalışanları çalışma saatlerinde denetlemesine izin vermektedir. Kontrol memuru, işveren ve işçiden her türlü bilgiyi talep etme, gerekli gördüğü tüm belgeleri inceleme ve fotokopisini alma, kimlik belgelerini görme, ikamet ve çalışma izinlerinin ibrazını isteme yetkisini haizdir.

Kontrole yetkili memur, hürriyeti kısıtlayıcı muamelelerde bulunamaz.

Gerektiğinde polis yardımı ister. Kanun’un 11. maddesi, kontrol organı ile diğer resmi kurumlar arasındaki organizasyonu belirlemektedir. Buna göre, Kantonların yetkili makamları ve yetkili federal makamlar, iş müfettişliği, iş piyasası, işsizlik sigortası, istihdam, polis, iltica kurumu, yabancılar polisi, sivil hizmetler ve vergi konularında Kantonların kayıt dışı istihdamla mücadeleden sorumlu kontrol organlarıyla iş birliği içinde çalışır. Bu durum, kantonal ve federal makamlar ile sosyal sigorta mevzuatı bakımından yetkili özel organizasyonlar için de geçerlidir.

Resmi kurumlar ve organizasyonlar, kendi sorumluluk alanlarına giren konularla ilgili olarak yaptıkları çalışmalar sırasında, kaçak istihdamla ilgili tespitlerde bulundukları takdirde, kantonal kontrol organına bilgi vermek zorundadırlar.

Kanun’un 15. maddesi, işçi kuruluşlarının, kaçak işgücü istihdamına karşı, yasal işgücünün haklarının ihlali nedeniyle ayrıca dava açma hakkını düzenlemektedir.

Kanunu ihlal edenlerin isimlerinin kamuoyuna açıklanması hususu da Kanunun ön gördüğü hükümler arasındadır.

İsviçre’nin Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Kanunu’nun 17. maddesi, kantonal kontrol organının, tüzel kişiliğe sahip şahıslara karşı yetkilerini düzenlemektedir. Kantonal makamlar özel ve tüzel kişilere karşı idari ve adli yaptırımları yürütmeye yetkilidirler.

Kanun’un 18. ve 19. maddeleri, para cezalarının ve cezai yaptırımların düzenlemesini kantonlara tevdi etmekte ve resmi görevlilere karşı cezai sorumluluk doğuran davranışların Ceza Kanunu kapsamına girmesini öngörmektedir.

Ayrıca, İsviçre’nin Yeni Yabancılar Kanunu ile, yabancıların İsviçre’ye yasa dışı yollarla gelmelerini ve ülkede kayıt dışı istihdamlarını önleyecek etkin yaptırımlar getirilmektedir. İsviçre Yabancılar Kanunu’nun 16. bölümünde cezai ve idari yaptırımlar belirlenmekte olup, Yabancılar Kanunu’nun 115.

maddesi ile, İsviçre’ye izinsiz olarak girilmesi, ikamet edilmesi ve çalışılması durumlarında 20.000 İsviçre Frangına kadar para cezası öngörülmektedir.

Kanunun 16. maddesi ile İsviçre’ye yasa dışı girilmesinin ve ikamet edilmesinin teşvik edilmesi durumunda 1 yıla kadar hapis cezası ve 20.000 İsviçre Frangına kadar para cezasına hükmedilmekte, bir cemiyet ve grubun bu fiili kasten ve yasa dışı yollarla yaygınlaştırması halinde hapis cezasının 5 yıla kadar, para cezasının 500.000 İsviçre Frangına kadar yükseltilmesi mümkün olmaktadır.

Kanun’un 117. maddesi kaçak yabancı işçi çalıştıran işverenin 1 yıla kadar hapis cezasını ve 500.000 İsviçre Frangına kadar para cezasına çarptırılmasını öngörmektedir. Bu suçu işleyen işverenin aynı suçu 5 yıl içinde yeniden işlemesi halinde hapis cezasının yanı sıra 1.000.000 İsviçre Frangı’na kadar para cezası uygulanabilmektedir.

Kanun’un 118. maddesi ile, makamların aldatılması sonucunda yabancıya çalışma izni verilmesi halinde de sorumlulara hapis cezası ve 20.000 İsviçre Frangına kadar para cezası verilmektedir. Bir cemiyet ve grubun bu fiili kasten ve yasa dışı yollarla yaygınlaştırması halinde hapis cezasının 5 yıla kadar, para cezasının 1.000.000 İsviçre Frangına kadar artırılması mümkün olmaktadır. 119. madde ile, sınır dışı edilme kararlarına uymayanların, hapis cezası ile cezalandırılmaları ve acilen sınır dışı edilmeleri düzenlenmektedir.

İsviçre’de yetkili kurumlar, kayıt dışı istihdam edilenlerin vatandaşlar tarafından yetkili kurumlara şikayet edilmelerini teminen, web sayfalarında interaktif uygulanabilen ihbar formlarını kamu oyunun hizmetine sunmaktadırlar.

İsviçre’de uygulanan adli ve idari cezalar, kayıt dışı istihdamın önlenmesinde pozitif yaklaşımın bir göstergesidir.

İsviçre’de kayıt dışı istihdamının en büyük kaynağını sınır işçileri olarak adlandırılan, Almanya, Fransa, İtalya ve Avusturya’dan ülkeye gelen kişiler oluşturmaktadır. İsviçre AB ile Serbest Dolaşım Anlaşmasına taraf olarak, AB ülkelerinden ülkeye gelecek kişilerin İsviçre’de ikamet ve çalışmalarını kolaylaştırıcı tedbirleri almıştır.

Sendikalar

İsviçre Sendikalar Birliği’nin (SGB) üye sayısı 2005 yılında 1.580 (% 0,4) artarak 384.816’ya ulaşmıştır.

2006 yılı başı itibarıyla SGB’ye üye kadın işçilerin sayısı 92.796’ya yükselmiş ve önceki yıl % 23,2 olan toplam üyeler içindeki oranları 2006’da % 24,1’e yükselmiştir. Bu oran 1992 yılında % 12,9’du.

SGB “ücret eşitliği kampanyası” sayesinde kadın üye sayısında müteakip yıllarda da artış beklemektedir.

İsviçre’de Gençlerin Çalışma Saatleri

İsviçre Federal Meclisi’nin kararına göre, genç işçilerin 20 yaş yerine 18 yaştan itibaren de gece ve Pazar günü işlerinde çalışabilecekleri öngörülmektedir.

Aile Yardımları Kanunu

Aile (ve Çocuk) Yardımları Hakkında Kanun (Bundesgesetz über die Familienzulagen) 26/03/2006 tarihinde Federal Parlamento tarafından kabul edilerek 26/11/2006 tarihinde halk oyuna sunulmuş ve kabul edilmiştir.

Kanun’a göre 16 yaşına kadar her çocuk için aylık 200.-İsviçre Frangı eğitime devam ediyorsa 25 yaşına kadar aylık 250.- İsviçre Frangı çocuk parası tahsis edilecektir. Kantonlara göre farklı uygulamaların önlenmesi amaçlanmıştır.

Doğu Avrupa Ülkelerine Yardım

Avrupa Birliği’ne yeni üye olan ülkelere İsviçre tarafından mali yardım yapılması hakkındaki kanun 26/11/2006 tarihinde halk oyuna sunulmuş ve

kabul edilmiştir. İsviçre söz konusu kanuna göre, AB’nin yeni üyesi olan Doğu Avrupa’daki ülkelere mali destek sağlarken, geliştireceği ortak projeler ile bu ülkelere ekonomik alanda açılım şansını da artıracaktır. Ayrıca İsviçre’nin serbest dolaşım anlaşmasına taraf olması nedeniyle, bu ülkelere yapılacak istihdam artırıcı mali yardımlar sayesinde İsviçre’ye iş gücü akımının da önemli ölçüde azalacağı düşüncesi savunulmaktadır.

1.7.6.2. Önemli Mahkeme Kararları Federal Mahkeme Kararları 1- B 95/04/2005

Bir kuruluşta 2,5 yıl yönetici olarak çalıştıktan sonra kendi adına iş kuran ve 2 yıl sonra malulen emekli olan bir işverenin, çalışmış olduğu kuruluştan pansiyon kasa (ek emekli aylığı) talebi maluliyet durumunun pansiyon kasa sigortalılık süresi sonrasında ortaya çıkması gerekçesiyle reddedilmiş, yargı sürecinde İsviçre Federal Mahkemesince de işçinin itirazı kabul edilmemiştir.

2- 1560/04/2005

İşsiz kaldıktan sonra maluliyet durumu ortaya çıkan ve % 33 oranında malul olduğu belirlenen bir yabancı işçi tam maluliyetinin bulunduğu iddiasıyla başvurduğu Kanton Solothurn Sosyal Mahkemesinden aleyhine çıkan sonuca karşı Federal Mahkemeye başvurmuş ve tıbbi raporların tarafsız incelemelerine göre malulen emekli olması uygun görülmüştür.

3- 5A.18/2005/frs/2005

1992 yılında İsviçre’ye gelen Türk vatandaşı, aynı yıl 24 yaşındaki bir İsviçre vatandaşı bayan ile evlenmiş ve 1997 yılında kolaylaştırılmış vatandaşlık hakkı almak için başvuruda bulunmuştur. Aynı yıl başka bir Türk vatandaşı bayandan evlilik dışı çocuk sahibi olmuş, ancak 1998 yılında İsviçreli eşiyle birlikte, evliliklerinin düzenli ve sorunsuz olduğunu vatandaşlık dairesine yazılı olarak bildirdiğinden dolayı 1999 yılında vatandaşlığa alınmıştır.

Ancak, 2000 yılında İsviçreli eş boşanma talebiyle mahkemeye başvurmuş ve 2001 yılında boşanma gerçekleştikten sonra, Federal Entegrasyon ve Göç Dairesi (IMES), evliliğin düzen ve uyum içinde devam ettiği bildirilen 1998 yılındaki yazının şüpheli olduğu gerekçesiyle Federal Mahkemeye başvuruda bulunmuştur. Federal Mahkeme evliliğin hileli olduğuna karar vermiş ve Türk vatandaşının vatandaşlık hakkı iptal edilerek, 2000 İsviçre Frangı tutarında masraf talep etmiştir.

4- 2P.77/2005/svc/2005

Neuchatel Kantonunda, 15/02/2002 tarihinde otel-restoran işletme izni alan işletme sahibi işverenin, çalışma izni olmayan 3 Türk vatandaşını çalıştırdığı tespit edilmiş ve uyarı yazılmıştır. Ancak, ikinci kontrolde bu kişilerin hala aynı işletmede çalıştıklarının saptanmasıyla işletmenin adı ve ticaret odasındaki kaydı geri alınmıştır. İşverenin, işinin devamlılığı için bu şahısları

çalıştırdığını ileri sürerek yaptığı temyiz başvurusu, Kanton İdare Mahkemesi tarafından reddedilmiştir.

5- C138/03/2005

İşsizlik süresinde doğum yapan kadın işçiye, iş bulunduğu takdirde çalışamayacağından işsizlik parası ödenmemesi gerekçesiyle Çalışma Dairesi tarafından haksız ödeme geri istenilmiştir. Federal Sigorta Mahkemesine intikal eden dava ile ilgili olarak sigortalının işsizlik parası almaya hak sahibi olduğuna hükmedilmiştir.

6- 5A.25/2005/frs/2005

03.01.1964 doğumlu bir Türk vatandaşı, 30.08.1990’da İsviçre’ye gitmiş ve iltica talebinde bulunmuştur. Federal İltica Dairesi 10.01.1992’de ilgilinin talebini reddederek İsviçre’yi terk etmesine karar vermiştir. Birkaç ay önce tanıştığı ve kendisinden 19 yaş büyük bir İsviçreli bayan ile 27.05.1992’de evlenerek İsviçre’de ikamet izni almıştır. 13.05.1996 tarihinde de İsviçre vatandaşlığına alınmak için başvuruda bulunmuştur. 15.01.1999’da İsviçreli eş tarafından evliliklerinin gerçek olduğuna dair yazılı beyan ile 19.01.1999’da İsviçre vatandaşı olmuştur. Ancak, İsviçreli eşinden 15.02.2001 tarihinde boşanmıştır. 2003 yılında Türkiye’deki çocuklarını İsviçre’ye aile birleştirmesi çerçevesinde getirme talebinde bulunduğunda, çocuklarının İsviçre’de evli iken dünyaya geldiği anlaşılmıştır. 04.01.2004’te Federal Göç Dairesi, Türk vatandaşının aile birleştirmesi talebini reddederek, İsviçre vatandaşlığını da iptal etmiştir. Bu karar 14.09.2005 tarihinde Federal Mahkeme tarafından uygun bulunmuştur.

1.7.7. EKONOMİK VE SOSYAL GELİŞMELER İLE İSTİHDAM