Ulusal ve Uluslararası Fuarlar

Fuarlar uluslararası ticareti geliĢtirmek amacıyla belli bir süre kurulan pazarlar olarak ortaya çıkmıĢtır. Bu pazarlar düzenli aralıklarla aynı tarihte birkaç haftalığına kurulmaktadır. Bu sergiler tek bir iĢ koluna veya her tür ürün ve hizmeti kapsayabilmektedir. Uluslararası ticaret açısından büyük bir öneme sahip olan fuarlar, yarattığı geniĢ alıĢveriĢ potansiyeliyle günümüzde giderek daha da önemli hale gelmiĢtir.

Fuar, ticaretle ilgili ürün ya da hizmetlerin, teknolojik geliĢmelerin, bilgi ve yeniliklerin tanıtımı, pazar bulabilmesi ve satın alınabilmesi, teknik iĢbirlikleri, geleceğe yönelik ticari iliĢkilerin kurulması ve geliĢtirilmesi için düzenlenen tanıtım etkinlikleridir (Baran, Çiçek, Büke ve Selçuki, 2007).

Üretim sistemleri ve tanıtım olanaklarında meydana gelen geliĢmelere bağlı olarak ürünlerin tanıtılması, pazarlanması ve dağıtım kanalının geliĢtirilmesi için en

geçerli araçlardan biri olan fuarlar bu süreçler dahilinde farklı gruplara ayrılmaktadır (Bursa Ticaret ve Sanayi Odası [BTSO], bt):

Yatay (Genel) Fuarlar: Tarım, endüstri ve her türlü tüketim mallarının birlikte ve çeĢitleriyle (mamul, yarı-mamul ve hizmet) sergilendiği fuarlardır. Genellikle ürün ve hizmetin tanıtılması ve satıĢı esasına göre düzenlenmektedir.

Dikey (Ġhtisas) Fuarları: Düzenlendiği konuda üretilen ürün ya da hizmetlerin sergilenmesine izin verilen ve genellikle o sektörle ilgili hedef kitleler tarafından ziyaret edilen fuarlardır. Yüksek teknolojilerin tanıtılması, transferi ve üretilmesinde, ticari iliĢkilerin arttırılmasında, pazar yapısı ve potansiyeli konusunda bilgi akıĢı sağlanmasında ortam hazırlar. Dikey (ihtisas) Fuarları aĢağıdaki gibi ele alınabilir;

Tüketici Fuarları: Toplumun her kesimine açık olan ve tüketim mallarının sergilendiği fuarlardır. Ziyaretçilerinin çoğunluğunu fuarın düzenlendiği merkez ve komĢu merkezden gelen halk oluĢturduğundan belirli bir bölge ya da ülkede dağıtım ağı bulunan ürünler ve Ģirketler için bu fuarlar genel tanıtım ve satıĢ geliĢtirme açısından oldukça yararlı olmaktadır.

Fuarlar katılımcılarına göre üçe ayrılmaktadırlar. Bölgesel Fuarlar (Local Fairs), Ulusal Fuarlar (National Fairs) ve Uluslararası Fuarlar (International Fairs)‟dır.

Bölgesel Fuarlar: Belirli bir coğrafi bölge bazında düzenlenen ve içinde bulunulan bölgedeki ziyaretçiler tarafından ziyaret edilen fuar tipidir.

Ulusal Fuarlar: Düzenlendiği ülkenin kuruluĢlarının katılmasıyla gerçekleĢtirilen ve baĢka bir ülke kuruluĢunun katılımına izin verilmeyen fuarlardır.

Uluslararası Fuarlar: Birçok ülkenin katılımıyla gerçekleĢtirilen ve fuara katılan firmaların kendi ülkelerinin ekonomik, teknolojik, kültürel-sosyal düzeylerini ve imkanlarını ortaya koyarak uluslararası bir tanıtma stratejisi izlediği fuarlardır.

Expo Organizasyonları: EXPO sözcüğü 'uluslararası sergi' anlamına gelmektedir. 3-5 yıl gibi aralıklarla ve en çok 6 ay boyunca devam eden EXPO'lar hem düzenlendiği ülkenin hem de katılımcıların ürün ve hizmetlerinin tanıtıldığı, teknolojik geliĢmelerin sergilendiği, gelecek vizyonların yansıtıldığı bir iletiĢim platformudur. Bir ülkenin ekonomik ve teknolojik değerlerini tanıtmakla kalmayıp, yerel ve kültürel değerlerini de tanıtmaya aracılık eder. Ayrıca ülkelerin ulusal ve uluslararası ekonomisini güçlendirdiği gibi, ülkeler arası ticari ve kültürel iliĢkileri de geliĢtirmektedir.

3.4.1.1.1 EXPO. EXPO, karĢılığı “exposition” olan kelimenin kısaltmasıdır ve “Dünya Sergisi” ya da “Dünya Fuarı” olarak adlandırılmaktadır. EXPO‟lar ülkelerin uzmanlaĢmıĢ oldukları konularda bilgi birikimlerini daha iyi bir dünya için paylaĢmak üzere bir araya toplandıkları etkinliklerdir.

Günümüzde 157 üyeye sahip olan Uluslararası Sergiler Bürosu (Bureau International des Expositions- BIE), 1928 yılında Paris‟te imzalanan uluslararası diplomatik bir anlaĢma ile iĢlev, sergilerin ne zaman, nerede ve ne kalitede olduğunu belirlemek üzere kurulmuĢtur (Bureau International des Expositions [BIE], bt). EXPO‟lar bir ülkenin resmi makamları tarafından organize edilen ve diğer ülkelere kanallarla davetiye gönderilen, ticari olmayan bütün uluslararası sergileri içeren organizasyondur.

EXPO‟ya ev sahipliği yapan kentlere (Ek 3) bakıldığında Paris 6 defa, Brüksel 4 defa ile en fazla ev sahipliği yapan kentler; ABD 18 defa, Belçika 10 defa, Fransa 6 defa bu etkinliği gerçekleĢtiren ülkelerdir.

Dünya fuarları ilk olarak Sanayi Devriminin getirdiği ekonomik ve teknolojik geliĢmelerin sergilenmesi için ortaya çıkmıĢ, sonrasında ise tüm dünya ülkelerini bir araya getiren, kültür ve üretim kaynaklı politik güçlerin sergilendiği bir arena haline gelmiĢtir. EXPO‟lar sadece dönemlerini değil, geleceğin dünyasını da Ģekillendiren organizasyonlardır (Özer ve Özer, 2009).

EXPO‟larda ürünler değil; fikirler, kültürler ve dünyanın geleceği için tasarlanan projeler sergilenmektedir. Toplumun bilgilendirildiği birer tema ve kültür etkinliğidir. Bu etkinliklerde teknoloji, yenilik, doğaya uyum gibi evrensel konular hedef alınır ve bütün dünya ülkelerinin sahip oldukları kültürel miras ile geleceğe yönelik beklentilerin bütünleĢtirilmesi hedeflenmektedir. EXPO‟lar insanların yeni teknoloji, yeni buluĢları gördüğü, eğlencenin yanı sıra çeĢitli kültürel, toplumsal ve mimari kimlikleri de tanımasını sağlayan organizasyonlardır.

1985 yılından itibaren yapılan EXPO‟lar ziyaretçi sayıları, katılımcı sayıları, temaları, fuar alanları ve süreleri ile birlikte açıklanarak son dönemlerde yapılan EXPO‟lar incelenmiĢtir (Ek 4). 1992 ve 2000 yıllarındaki katılımın azlığı 2000 yılından sonra yine yükselmiĢtir ve son EXPO olan 2010 ġanghay Fuarına 73.000.000 kiĢi katılmıĢtır.

Dünya Fuarı düzenlendiği ilk yıllarda çeĢitli ülkelerin egzotik görüntülerine yer vermek, küçük köyler kurarak yaĢamları EXPO‟da sunmak gibi konular popülerken; son dönemlerde çevre ve sürdürülebilirlik temaları ön plana çıkmıĢtır. Kentte seçilen bir alanın ıslah edilmesi, bu alandaki sosyal ve fiziksel altyapının geliĢtirilmesi, bu alanda mimari açıdan nitelikli yapıların inĢası ile tüm kentte yaĢam kalitesinin arttırılmasına yönelik bir etki yaratmaktadır.

Kent için bir cazibe noktası haline gelen fuar alanları hazırlık sürecinin iyi kullanılması durumunda kent için önemli getiriler sağlamaktadır. Ayrıca EXPO‟ya ev sahipliği yapan kentler özellikle Avrupa Birliği Fonu olmak üzere iç ve dıĢ parasal yardımlar sayesinde yatırımlarını daha kolay bir Ģekilde gerçekleĢtirebilmektedir. Ayrıca EXPO‟lar, ev sahipliği yapan kentlere, dünya halklarını bir araya getirerek yeniliklerin ve sürdürülebilir geliĢme için bir fırsat verir ve kent kimliğinde kalıcı bir itibar kazandırmıĢ olur.

Kent içerisinde kullanılmayan alanlar EXPO‟yla birlikte kente yeniden kazandırılmıĢtır. Özellikle 1964/65 New York EXPO‟sunda çöplük olarak kullanılan alanın seçilmesiyle baĢlayan süreçte diğer kentler de bu etkinliği bir fırsat olarak

görerek kentte çöküntü hale gelen ve kullanılamayan alanların dönüĢümü için yer seçimlerini yapmaya baĢlamıĢlardır.

EXPO‟lar ev sahibi kenti köklü bir Ģekilde değiĢtirmekte, ayrıca kentlere önemli anıtsal yapılar kazandırmaktadır. 1851Londra EXPO‟su için yapılan Kristal Palas, 1889 Paris EXPO‟su için yapılan Eiffel Kulesi, 1958 Brüksel EXPO‟su için yapılan Atomium, 1998 Lizbon EXPO‟su için inĢa edilen Vasco de Gama Köprüsü, 1967 EXPO‟sundaki toplu konut bloğu Habitat, 2000 Hannover EXPO‟sundaki Kağıt Japon Pavyonu, v.b. EXPO mimarisinin örneklerindendir.

ġekil 3.20 Kristal Palas, 1851 EXPO Londra (expomuseum.com)

ġekil 3.21 Atomium, 1958 EXPO Brüksel (atomium.be)