Turizm uygulama problemi

Bu bölüm öncelikle turizm uygulama probleminin tanımı ve problemin çözümü  olmak  üzere  2  aşamadan  meydana  gelmiştir.    Problemi  tanımlarken  öncelikle  OP  ile  turizmin ilişkisi değerlendirilmiştir. 

4.4.1.1.Problemin tanımı 

Turizm  sektörü  OP  ile  birlikte  TOP  için  potansiyel  bir  uygulama  alanıdır. 

Birçok  noktadan  oluşan  bir  turizm  örneğinde,  bu  noktaları  birbiriyle  kıyaslama  gereği  ve belli bir zaman kısıtı olması, noktaların hepsinin ziyaret edilmesinin imkansızlığı OP  için  uygun  şartları  oluşturmaktadır.    TOP  için  merkezi  bir  noktadan  bu  noktanın  etrafında yer alan noktalara birkaç günlük bir gezi programı veya kalabalık bir müşteri  kitlesiyle  ve  birden  fazla  araçla  aynı  anda,  aynı  noktaları  ziyaret  etmemek  için  farklı  rotalarla düzenlenecek turlar güzel birer örnek teşkil edebilir.  Turizm alanında turlarla  ilgili  OP  mantığına  uygun  şekilde  rota  seçimi  yapabilmek  için  ziyaret  edilebilecek  bir  şehirler  kümesi,  bu  şehirlere  ait  puanlar,  şehirlerarası  maliyet  matrisi  ve  zaman  kısıtı 

max 

T  gerekli  olan  verilerdir.  Daha  verimli  bir  çalışma  için  her  şehre  gidiş  süresi  veya  mesafesine ilave olarak ziyaret süresi, gezilecek yerlerin açılma ve kapanma zamanları,  konaklama ve mola imkanları, bir günün detaylı zaman programı (seyahat, gezi, yemek,  dinlenme  ve  serbest  vakit  vb.),  hava  ve  yol  koşulları  gibi  etkenler  de  değerlendirilebilecektir.

Orienteering Problemi’nin potansiyel bir uygulama alanı olan turizmde, Türkiye  şartlarında  bir  uygulama  örneği  olmadığı  gibi,  uygulama  yapmak  için  gerekli  olan  veriler  yeterli değildir.  Yerel  bir  firma  yetkilisi  ile  yapılan görüşmede  bu durum teyit  edilmiştir.  Firmalar tarafından yıl içindeki tatil günleri, mevsim koşulları ve konaklama  imkanlarının  başlıca  önemli  kriterler  olarak  alındığı,  genelde  ilk  ve  son  gün  gece  yolculukları  ile  zamanın  etkin  olarak  kullanılmaya  çalışıldığı,  yolculuk  sürelerinde  müşterileri yormayacak şekilde günlük olarak 3­4 saat gibi kısıtlamalara gidildiği, gezi  sonrası  memnuniyet  anketleri  uygulandığı  ancak  bu  anketlerin  veri  sağlamaya  yönelik  ve yeterli olmadığı görülmüştür.  Turizmde müşteri beklentilerine bilimsel değerlerle de  karşılık  verilmesi  gerektiği  değerlendirilmektedir.    Bu  değişim  aynı  zamanda  turizm  sektöründeki profesyonelliği de geliştirebilecektir. 

Türkiye genelinde bir rota seçimi yapmak için tüm şehirler aday noktalar olarak  alınabilir.    Değişik  kriterlere  göre  bu  noktaları  azaltmak  mümkündür.    En  çok  tur  düzenlenen  şehirler,  en  çok  gezilmek  istenen  şehirler  veya  önceki  müşterilerce  gezildikten  sonra  en  çok  beğenilen  şehirler,  bölgesel  olarak  gezilmek  istenen  şehirler  aday  noktalar  olarak  seçilebilecektir.    Burada  elde  edilebilecek  en  sağlıklı  veri  en  çok  tur  düzenlenen  şehirler  olup,  bu  şehirler  müşteriden  ziyade  turizm  firmalarının  inisiyatifinde  bulunmaktadır.    Puan  olarak  ise  bir  şehrin  gezildikten  sonra  turistlerce  beğenilme  derecesi,  gezi  öncesi  her  şehre  gösterilen  talep  oranları  veya  şehirlerin  turistik  değerlerinin  birbirleriyle  kıyaslanması  ile  elde  edilebilecek  oranlar  alınabilir. 

Maliyet  matrisi  ise  şehirler  arasındaki  mesafe  veya  zaman  bilgileri  ile  oluşturulabilecektir.  T_max    değeri olarak gezi  için planlanan toplam süre alınabilecektir  ve bu süre genel olarak gün ve hafta ile ifade edilebilecek sürelerdir.  Türkiye’deki yerli  veya yabancı turistlere yönelik turlar nokta sayısı olarak yetersiz olduğu için, OP’nin ve  kullanılan yazılımın uygulamasına iyi bir örnek teşkil etmemektedir. 

Bu  nedenle  örnek  bir  problem  olarak,  Türkiye’nin  tüm  bölgelerini  kapsayacak  şekilde  bir  gezi  planlanmıştır.    Turizm  açısından  çok  önemli  2  şehrimizden  İstanbul  başlangıç  noktası  ve  Antalya  bitiş  noktası  olmak  üzere,  toplam  39  şehrimiz  ziyaret  edilebilecek  noktalar  olarak  seçilmiş  ve  bu  şehirlere  ait  mesafe  matrisi  Türkiye  Kara

Yolları Haritasından alınmıştır.  T_max    kısıtı 1  hafta (7  gün)  ve 2  hafta (14 gün) olacak  şekilde ayrı ayrı  incelenmiştir.  Günlük ortalama  seyahat süresi 4  saat ve ortalama  hız  80 km olarak alınmış,  bu  verilere göre günlük azami 320 km  yol gidilebileceğinden 1  hafta  ve 2 hafta T_max   kısıtında gidilebilecek  maksimum  mesafe kısıtı sırasıyla 2240 km  ve 4480 km olarak belirlenmiştir.  Şehirlere ait puanlar önce eşit şekilde 10 puan olarak  atanmış ve her iki T_max    değeri için sonuçlar incelenmiştir.  Eşit puan ataması ile ziyaret  edilen  şehir  sayısı  gerçek  puan  olarak  hedeflenmiştir.    Mesafe  bilgileri  nedeniyle  bazı  bölge  ve  şehirlerimizin  rotaya  girme  olasılığı  düşmektedir.    Rotayı  tüm  bölgelerimize  yayabilmek  için  7  şehre  (9,  17,  23,  28,  30,  36,  38)  20’şer  puan  atanarak  çekicilikleri  artırılmış  ve  sonuçlar  tekrar  incelenmiştir.    Puan  ataması  için  gerçekçi  rakamlar  belirlenmesi  genel  bir  Türkiye  gezisine  imkan  vermeyeceği  ve  birkaç  bölgede  kısıtlanacağı  için  böyle  bir  puanlama  yöntemi  kullanılmıştır.    Bu  problemde  ikinci  yöntem  için  tekrar  sayısı  5000  olarak  girilmiş,  bir  başka  ifadeyle  5000  adet  stokastik  rota  üretilerek  en  iyisi  seçilmiştir.    Aşağıda,  Çizelge  4.1.’de  şehirler  ve  numaraları  verilmiş olup, mesafe matrisi ise Ek.6.’da verilmiştir. 

Çizelge 4.1. Turizm problemi için seçilen şehirler ve numaraları 

NO  ŞEHİR ADI  NO  ŞEHİR ADI  NO  ŞEHİR ADI 

1  İSTANBUL  14  ÇORUM  27  KONYA 

2  ADIYAMAN  15  DENİZLİ  28  MARDİN 

3  AFYON  16  DİYARBAKIR  29  MUĞLA 

4  AĞRI  17  EDİRNE  30  NEVŞEHİR 

5  AMASYA  18  ERZURUM  31  ORDU 

6  ANKARA  19  ESKİŞEHİR  32  RİZE 

7  ARTVİN  20  GAZİANTEP  33  SAMSUN 

8  AYDIN  21  HATAY  34  SİNOP 

9  BARTIN  22  İÇEL  35  SİVAS 

10  BİTLİS  23  İZMİR  36  TRABZON 

11  BOLU  24  KARABÜK  37  ŞANLIURFA 

12  BURSA  25  KARS  38  VAN 

13  ÇANAKKALE  26  KAYSERİ  39  ANTALYA

4.4.1.2.Problemin çözümü 

Tüm puan değerlerinin eşit olduğu ve T_max    değerinin 1 hafta (2240 km) alındığı  durumda birinci yöntem ile 10 şehir ziyaret edilerek 80 puan toplanmış, ikinci yöntemde  ise  12  şehir  ziyaret  edilerek  100  puan  toplanmıştır.    İlk  iki  yöntem  sonuçları  bu  problemde genel olarak farklılık göstermiştir.  Ziyaret edilen şehirlere bakılınca, zaman  kısıtı  küçük  olduğundan  doğal  olarak  genel  bir  Türkiye  seyahatinden  bahsedilememektedir.  İyileştirme aşamaları olan 3, 4 ve 5. yöntemler ise ikinci yöntem  ile  aynı  sonuçları  vermiştir.  6  ve  7.  yöntemlerde  de  iyileştirme  sağlanamamıştır. 

Programdan alınan ikinci yöntem ile ilgili resim aşağıda Şekil 4.9.’da,  problemin genel  sonuçları ise Çizelge 4.2.’de verilmiştir. 

Şekil 4.11. Turizm Problemi 2.Yöntem Sonucu ( T_max   = 1 hafta ve puanlar eşit)

Çizelge 4.2. Turizm probleminin program ile elde edilen sonuçları 

P.No 

max 

T  ^Puanlar  Ziyaret Edilen Şehirler  Mesafe  Puan  1.Yöntem  1­17­13­12­19­3­27­30­26­39  2157  80  2.Yöntem  1­11­9­24­34­33­5­14­26­30­27­39  2113  100  3.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  2113  100  4.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  2113  100  5.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  2113  100  6.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  2113  100  1.a  1 Hafta 

(2240km)  Eşit  (10 puan) 

7.Yöntem  1.Yöntem ile aynı  2157  80  1.Yöntem  1­17­13­12­19­3­27­30­26­35­5­14­  4464  180  2.Yöntem  1­13­23­29­8­15­3­19­12­11­9­24­14­  4422  210  3.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  4422  210  4.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  4422  210  5.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  4422  210  6.Yöntem  1­17­13­23­8­29­15­3­19­12­11­9­24­  4468  220  1.b  2 Hafta 

(4480km)  Eşit  (10 puan) 

7.Yöntem  1.Yöntem ile aynı  4464  180  1.Yöntem  1­17­13­23­8­29­15­3­19­12­39  2202  110  2.Yöntem  1­9­11­6­19­12­23­8­29­15­39  2085  110  3.Yöntem  1­11­9­6­19­12­23­8­29­15­39  2019  110  4.Yöntem  1­11­9­24­6­19­12­23­8­29­15­39  2035  120  5.Yöntem  4.Yöntem ile aynı  2035  120  6.Yöntem  1­11­9­24­6­3­19­12­23­8­29­15­39  2204  130  1.c  1 Hafta 

7.Yöntem  1­17­13­23­8­29­15­12­19­3­39  2169  110  1.Yöntem  1­17­13­23­8­29­15­3­19­12­9­24­11­  4164  230  2.Yöntem  1­11­9­24­6­30­26­35­36­32­7­25­38­  4450  250  3.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  4450  250  4.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  4450  250  5.Yöntem  2.Yöntem ile aynı  4450  250  6.Yöntem  1­11­9­24­6­30­26­35­31­36­32­7­25­  4455  260  1.d  2 Hafta 

7.Yöntem  1­17­13­23­8­29­15­3­19­12­9­24­11­  4284  240 

Yukarıda Çizelge 4.2.’den anlaşılacağı üzere  T_max    2 hafta ve puan değerleri eşit  olan durumda (problem 1.b), en iyi sonuç altıncı yöntem ile elde edilmiş ve başlangıç ve  bitiş noktaları ile birlikte 24 şehir ziyaret edilmiştir.  Ziyaret edilmeyen 15 şehirden bir  bölümünün  daha  rotaya  girebilmesi  için    2  haftadan  daha  fazla  bir  T_max    değeri

gerekmektedir.  Rota  incelendiğinde  doğu  ve  güneydoğu  bölgelerimiz  ziyaret  edilmemiştir.  Program  ile  bazı  denemelerde  ise  bu  bölgelerimiz  ziyaret  edilirken  batı  bölgelerimiz ziyaret edilmemiştir.  Yedinci yöntem ile birinci yöntem üzerinde herhangi  bir iyileştirme sağlanamamıştır. 

Puan  bilgilerinde  değişiklik  yapılması  durumunda  (9,  17,  23,  28,  30,  36,  38  numaralı  şehirler  20  puan)  1  haftalık T_max    zamansinde  (problem  1.c)  birinci  ve  ikinci  yöntem  farklı  rotalarla  aynı  toplam  puanı  vermiş,  ancak  toplam  mesafe  bakımından  ikinci yöntem ile daha iyi sonuç elde edilmiştir.  Üçüncü yöntem ile toplam mesafe daha  da  iyileştirilerek, dördüncü  yöntem  ile toplam puanda rotaya 1  şehir daha eklenmiş  ve  toplam puanda artış sağlanmıştır.  Beşinci yöntem ile iyileştirme sağlanamazken altıncı  yöntem  ile  bir  şehir  daha  ziyaret  edilerek  sonuç  en  iyi  duruma  ulaşmıştır.    Yedinci  yöntem  ile  birinci  yöntem  mesafe olarak  iyileştirilmesine rağmen toplam puan da artış  sağlanamamıştır.  2 haftalık T_max    değerinde (problem 1.d) ise toplam puan olarak daha  iyi  sonuçlar  elde  edilmekle  birlikte  birinci  yöntem  ile  21  şehir,  ikinci  yöntem  ile  22  şehir  ziyaret  edilmiştir.    İyileştirme  aşamaları  olan  3,  4  ve  5.  yöntemlerle  ilerleme  sağlanamazken,  altıncı  yöntem  ile  bir  şehir  daha  ziyaret  edilerek  problemde  en  iyi  sonuca ulaşılmıştır. Yedinci yöntem ile birinci yöntem sonucu iyileştirilmesine rağmen,  iyileştirmenin yeterli düzeyde olmadığı görülmüştür.