- Akgün KESKİN tarafından 2004 yılında “Türkiye’nin Turizm Amaçlı Uluslararası Tanıtımında Halkla İlişkiler Faaliyetleri, Antalya’ya Turist Getiren A Grubu Seyahat Acenteleri Örneği” isimli bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Keskin, bu çalışmasında Antalya’daki A Grubu seyahat acentelerinin mevcut durumu, halkla ilişkiler faaliyetlerinden yararlanma düzeyleri ve Türkiye’nin tanıtıma bakış açılarını belirlemeye çalışmıştır.
Araştırmada, Seyahat acentelerinin yurt dışında temcilik sayısının fazla olmasıyla hedef kitlesinde daha fazla ulaşabileceği, halkla ilişkiler çalışmalarının ne olduğunu ve halkla ilişkilerin turizm amaçlı uluslararası tanıtıma, ülke imajına sağlayacağı katkıyı bilmedikleri, acentelerin büyük çoğunluğunun halkla ilişkilerle uğraşan ayrı bir departmanı olmadığı, bunun nedeni olarak da halkla ilişkilere gereken önemin verilmediği, acentelerin yazılı iletişim araçlarından en çok broşürü, broşürlerde de en çok oteller konusunun işlendiği, görsel-işitsel iletişim araçlarından en çok televizyonun tercih edildiği, acentelerin oldukça büyük bir çoğunluğunun internetten faydalandığı ve web sayfasına sahip olduğu, tanıtım tekniklerinden en fazla sponsorluğun tercih edildiği, yine acentelerin büyük çoğunluğunun turizm
fuarlarına katıldığı, Türkiye’nin yurt dışındaki imajının iyi olduğu, bunun yanında tanıtındaki en büyük sorun olarak yanlış tanıtım politikalarının görüldüğü, Antalya’nın turistler tarafından fazlaca tercih edilmesinin nedeni olarak uygun fiyatlı olmasının görüldüğü sonuçlarına ulaşılmıştır.
- Şengül DURSUN tarafından 1990 yılında “Turizmde Halkla İlişkilerin Rolü ve Önemi” başlıklı bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Dursun, çalışmasında o dönemin turizminde halkla ilişkilerin mevcut durumunu ortaya koymuştur. Çalışmada o dönemde alt yapı, turistik tesis ve sit alanlarının hemen hemen yeterli düzeye yaklaşmakta olduğu ama ne tanıtma ve halk eğitiminin tamamen eksik olduğu ortaya konulmuştur. Turizm amaçlı tanıtma ve halkla ilişkilerin dış turizm temsilcilikleri tarafında gerçekleştirildiği ama temsilcilerin üst düzeyde kişilerle ilişki içerisinde olduğu ve onlarında özel uçak ya da şahsi yatlarıyla geldiği ve döviz bırakmadıkları, gerekenin orta düzeye yönelik tanıtım ve halkla ilişkiler çalışmaları yapılması olduğunu belirtmiştir.
Çalışmada 1987 yılında Güneş Gazetesi tarafından turistlerle yapılmış ve “turizm karnemiz” olarak nitelendirilen kamuoyu anketinin sonuçları dayanak alınmıştır. Anket sunucunda; en yüksek puanı doğal güzellikler, halkın konukseverliği alırken en düşük puanı temizlik, ulaşım, personel ve tanıtım almıştır. Dursun; anket verileri sonucunda, puanı düşük olan diğer konular, tanıtım ve buna bağlı halkla ilişkiler çalışmasının eksikliğinin giderilmesi için gerekli önem ve titizliğin gösterilmesi mecburiyeti değerlendirmesini yapmıştır.
- Neylan SÜER tarafından 1990 yılında “Turizmde Halkla İlişkiler ve Dış Tanıtım” isimli bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Süer, bu çalışmasında Türkiye’nin tanıtım faaliyetleri, bu faaliyetler için çalışan özel kuruluşlar, ayrıca kamu sektöründeki turizm politikalar ve diğer ülkelerden örnekleme yoluyla seçilen birkaç ülkede dış tanıtımın nasıl yapıldığını incelemiştir.
O dönemde önemi yeni anlaşılmaya başlanan turizm için ne dışarıdan planlı-programlı ve sürekli bir tanıtım kampanyasına girildiği ne de eldeki mevcut varlıkların gerektiği gibi kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Dış tanıtım için ayrılan bütçelerin her zaman kısıtlı kalmasının yanı sıra bunlara birde bürokratik engellerin
de eklenmesiyle dış tanıtımı kendine görev edinen özel kişi ve kuruluşların çoğu kez sınırlandığı sonucuna ulaşılmıştır. O dönemdeki turizm hareketlerinden kendilerine pay çıkarmaya çalışan fakat turizmden anlamayan bazı sermaye sahiplerinin doğal güzellikleri harap ederek her yere gece kondu misali dört-beş yıldızlı konaklama işletmeleri kondurdukları araştırmacı tarafından ortaya konulmuştur.
Süer, ayrıca eğitilmiş personel eksikliği ve mevcut personelin mesleki ve kültürel bilgi yetersizliğinden üzerine basa basa belirtmiştir. Bunun yanı sıra turizm alanında çalışan ve dışarıda tanıtımımızı yapan tüm kurum ve kuruluşların belli bir organizasyon haricinde teke tek mücadelelere girmelerinin en büyük eksikliğimiz olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca turizm alanında halkla ilişkiler ve dış tanıtım faaliyetlerin öncelikle yurt içinde kendi insanımıza dönük kapsamlı bir eğitim ve öğretim dahilinde yapılması gerekliliği yorumunda bulunmuştur.
- Poyraz GÜRSON tarafından 2004 yılında “Dış Turizm Amaçlı Tanıtımda
İl Bazlı Pazarlamanın Önemi, Halkla İlişkilerin Rolü Ve Karşılaştırmalı Örnek Çalışma” başlıklı doktora tezi hazırlanmıştır. Gürson, bu çalışmada pazarlama iletişimi çerçevesinde halkla ilişkilerin rolünü araştırmıştır. Dış turizm amaçlı tanıtımı il bazında pazarlama olarak ele almış ve bu çerçevede halkla ilişkilerin rolünü karşılaştırmalı bir örnek çalışmayla belirlenmeye çalışmıştır. Tezde üç temel amaç üzerine çalışılmıştır. Bunlardan birincisi; dış turizm amaçlı tanıtımda, ülke genelinde tanıtımın yerine il bazında tanıtımın gerekliliğini ortaya koymak, ikincisi; dış turizm amaçlı tanıtımda halkla ilişkilerin rolü ve önemini belirlemek ve son olarak üçüncüsü ise; karşılaştırmalı bir örnek çalışma ile “il bazlı pazarlama” olgusunun önemini ortaya koymaktır.
Gürson, çalışmasında İstanbul’un Türkiye’nin hem kültür, hem de finans merkezi olduğunu, hem coğrafi konumu hem de kültürel potansiyeli göz önünde bulundurulması gerektiği bu yüzden de ülke çapında tanıtımın yanı sıra özellikle
İstanbul için il bazlı tanıtım faaliyetlerine yoğunluk verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bir kültür ve turizm kenti olan Paris’le, bir finans ve ticaret merkezi olan New York’la rekabet edebilmemiz için gerekli olanın öncelikle il bazında tanıtım ve halkla ilişkiler faaliyetlerinden geçmekte olduğuna dikkat çekmiştir. Araştırmacı
teorisini desteklemek adına 2003 yılında Türkiye’ye gelen turist miktarında
İstanbul’un payını vermiştir.
Çalışmada literatür taramadan yararlanılarak veriler elde edilmiş olup
İstanbul ve Dubai şehirlerinin tanıtım ve halkla ilişkilerdeki mevcut durumları değerlendirilmiş ve karşılaştırılmıştır. Gürson, Dubai’nin 2003 itibariyle dünya gözünde turizmin incisi tabirini kullanacak kadar iyi olduğunu belirtirken Türkiye’nin turizm işletmelerindeki örgütlenmeden yoksunluğu, eldeki cevher konumundaki İstanbul madeninin yeterince değerlendirilip, doğru tanıtılmadığı, hedef kitlelerde “İstanbul, Avrupa’nın yeni kültür ve sanat merkezi” anlayışının bir türlü yerleştirilemediği ve bunun nedenin yetersiz tanıtım, reklam ve halkla ilişkiler faaliyetleri olduğunu belirtmiştir.
- Aytuğ ARSLAN tarafından 2007 yılında “Türkiye’nin Tanıtım Harcamalarının Dış Turizm Talebine Etkileri” isimli yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Bu çalışmada Türkiye’ye olan dış turizm talebinin ve Türkiye’nin elde ettiği turizm gelirlerinin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın tanıtım harcamalarıyla olan ilişkisi araştırılmış, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yurtdışında yürüttüğü reklam faaliyetlerinin ülkeler bazında etkinliği incelenmiştir. 1990-2005 yıllarını kapsayan verilerin analizi neticesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın tanıtım harcamalarıyla Türkiye’ye gelen turist sayısı ve elde edilen turizm geliri arasında pozitif bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Buna rağmen İspanya ve Londra’nın turizm tanıtımı için ayrılan bütçeleri ile Türkiye’nin aynı dönemlerde ayrılan bütçesi karşılaştırılmış ve Türkiye’de tanıtıma verilen değerin bütçedeki miktarın azlığı ortaya çıktığı belirtilmiştir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TURİZMDE HALKLA İLİŞKİLER FAALİYETLERİNİN ULUSAL TANITIMA ETKİSİNİN MANAVGAT BAZINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
Çalışmanın bu kısmında Manavgat İlçesinde sürdürülen halkla ilişkiler faaliyetlerinin iç tanıtıma olan etkisi araştırılıp analiz edilmiştir.
3.1. ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ
Araştırma ile ilgili ayrıntılı bilgi aşağıda açıkça sunulmaktadır.
3.1.1. Araştırmanın Konusu
Manavgat’taki A Grubu seyahat acentelerinin turizm amaçlı ulusal tanıtımda halkla ilişkiler faaliyetlerinden faydalanma düzeyleri saptanmaya çalışılmaktadır. Bu doğrultuda söz konusu seyahat acentelerinin iç tanıtımdaki mevcut durumları, halkla ilişkiler faaliyetlerinden yararlanma düzeyleri, kullandıkları halkla ilişkiler yöntemleri ve turizmin tanıtımına bakış açıları ortaya konulmaya çalışılacaktır.
3.1.2. Amaç
Bu araştırma ile turizm sektörü ve halk arasında köprü görevi gören seyahat acentelerinin ülkesini vatandaşlarına tanıtma konusunda, halkla ilişkiler faaliyetlerinin etkili bir tanıtma aracı olarak görülüp görmediği, Manavgat’ta bulunan A Grubu seyahat acentelerinden yararlanılarak test edilip, elde edilen sonuçlarla bu konu ile ilgilenen kişilere kaynak oluşturulmaya çalışmak amaçlanmaktadır.
3.1.3. Önem
Türkiye açısından turizmde her ne kadar dış pazar daha fazla önem taşısa da, iç turizm açısından da önemli bir potansiyeli bulunmaktadır. Günümüzde Türk turizminin en büyük sorunlarından biri yıllardır iç turizmin yeterince geliştirilememiş olmasıdır. Bölgesel tanıtma faaliyetleriyle bölgelerin sahip olduğu özellikler doğrultusunda iç turizmin de geliştirilebilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Bölgesel tanıtımın gerçekleştirilmesi konusunda büyük görevler üstlenen kuruluşlardan biri de seyahat acenteleridir.
Bu çalışma, seyahat acenteleri tarafından iç turizme yönelik yapılan tanıtımda uygulanan halkla ilişkiler faaliyetlerinin mevcut durumu ortaya koyacak olması, iç tanıtım adına yapılan çalışmaları ortaya çıkarması açısından önemlidir. Aynı zamanda elde edilen verilere göre çözüm önerileri sunulmaktadır.
3.1.4. Araştırma Soruları
- Araştırma kapsamındaki acentelerin Türkiye’nin iç tanıtımının mevcut durumu ile ilgili görüşleri; iç tanıtım faaliyetlerinin acenteler tarafından etkin bir biçimde yapılmakta olduğu doğrultusunda mıdır?
- Manavgat’ta bulunan A Grubu seyahat acenteleri iç turizme yönelik uyguladıkları tanıtımda kullandıkları teknikler nelerdir?
- Tanıtımda kullanılan tekniklerden halkla ilişkilerin kullanım oranı nedir?
- Araştırmaya katılan acenteler uygulamakta oldukları halkla ilişkiler faaliyetlerinin iç tanıtıma katkısı var mıdır?
- Araştırma kapsamındaki acenteler tanıtım amaçlı halkla ilişkiler faaliyetlerinde yeni teknolojileri (internet, web, uydu vs. ) kullanım oranları nedir?
- Söz konusu acentelerde tanıtım ve halkla ilişkilerle ilgilenen ayrı bir birim bulunmakta mıdır?
- Acenteler kendilerinden hizmet satın almaya gelen müşterilerine iç tanıtım kapsamında bilgi vermekte midir?
3.1.5. Sınırlılıklar
Araştırma; Antalya’nın Manavgat ilçesindeki A Grubu seyahat acenteleri ile sınırlıdır.
Araştırmada, ilçedeki seyahat acentelerindeki halkla ilişkilerden sorumlu kişi ve personelin araştırma dışı görüş ve yorumları araştırma kapsamına alınmamaktadır.
Söz konusu seyahat acentelerinin sayısı yaklaşık 120 olup listede bulunan acentelerin bir kısmının şubeleri bulunduğundan bu şubeler araştırma kapsamına alınmayacaktır. Bu yüzden listede mevcut merkez acente sayısı yaklaşık 78 adettir.
3.1.6. Yöntem
Bu çalışmada saha araştırması esas alınmış, araştırmada veriler seyahat acentesi yetkilileriyle yüz yüze görüşmeye dayalı anket tekniği ile toplanmıştır. Çalışmada için yapılan araştırma hakkında ayrıntılı bilgi aşağıda verilmektedir.
3.1.6.1. Evren ve Örneklem
Araştırmanın uygulama bölümünde Antalya ilinin Manavgat ilçesindeki A Grubu seyahat acentelerindeki halkla ilişkiler faaliyetlerinden sorumlu kişiler araştırma kapsamına alınmıştır.
Turizm tanıtımı çok kapsamlı bir alandır. Bu nedenle bu çalışma sadece iç turizme yönelik tanıtımda halkla ilişkiler faaliyetlerini kapsamaktadır.
Alan araştırması aşamasında ise zaman, maliyet, vs. unsurlar nedeniyle Türkiye geneline ulaşmak zor olacağından örneklem kapsamına seyahat acentesi sayısı bakımından oldukça zengin olan Manavgat ilçesindeki tüm A Grubu seyahat acentelerinin merkez bayileri alınmıştır. İlçede bulunan yaklaşık 120 A Grubu seyahat acentesine ait isim ve adres bilgilerinin yer aldığı listeye Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği’nin web sayfasından ulaşılmıştır. Bu liste kapsamında bulunan acentelerin arasında şubeye sahip olanlara olduğundan ve araştırmanın yalnız merkez
şubelere uygulanmasının gerekli olmasından dolayı listede yer alan 78 adet merkez A Grubu seyahat acentesi örneklem olarak alınmıştır.
3.1.6.2. Veri Toplama Araçları
Araştırma konusu kapsamında ilk olarak literatür taraması yapılmıştır. Literatür taraması kısmında daha önce yapılmış araştırmalar, bu konuda yazılmış kitaplar, makaleler, tezler ve internetten yararlanılmıştır.
Uygulama kısmında ise çalışmanın amacına uygun olarak geliştirilmiş bir anket formu yardımıyla Manavgat’taki A Grubu seyahat acentelerinde halkla ilişkiler faaliyetlerinden sorumlu kişilere ulaşılmıştır.
Araştırmaya veri sağlama amaçlı 22 soruluk bir anket formu hazırlanmıştır. Bu formda yer alan soruların çeşitleri; açık uçlu, kapalı uçlu ve çoktan seçmeli sorulardır. Çoktan seçmeli soruların bir kısmı 5’li likert ölçeğine göre hazırlanan sorularken, diğer bir kısmı beş ve daha fazla seçenek arasından birden fazla seçim yapılabilen sorulardır.
3.1.6.3. Veri Analizi ve Kullanılan Testler
Alan araştırması ile elde edilen veriler bilgisayar destekli istatistik programı olan SPSS 15.0 (Statistical Package of Social Sciences) yöntemi kullanılarak analiz ve yoruma hazır hale getirilmiştir. Analiz tekniği olarak kapalı uçlu ve yarı kapalı uçlu soru türü kullanılmıştır. Anket sorularının analizinde tanımlayıcı istatistik yöntemlerinden olan frekans ve yüzdeler kullanılmış ve tablolar yardımıyla ifade edilmiştir.
7, 8, 9, 10, 11, 12, 17, 21 kodlu tablolarda verileri elde etmek için hazırlanan sorulara yanıt alınırken çoktan seçmeli soru tekniği kullanılmış olmakla birlikte tek seçeneğe bağlı olma şartı aranmamış ve birden çok seçenek tercih edebilme ayrıcalığı tanınmıştır. Ve analiz yapılırken tüm seçenekler kendi içerisinde tercih edilme oranları araştırılmıştır.