Turistik Destinasyonların Çekim Güçler

Çekim gücü, “tek başına veya bir paketin parçası olarak seyahatin veya turistik bir faaliyetin nedeni olan soyut ve somut değerler bütünü olarak” tanımlanmaktadır (Atay, 2003, s.30).

Turizm bölgelerinin çekim alanı olabilmesi ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşabilmesi için kendine özgün çekiciliklere sahip olması gerekmektedir. Turistik çekiciliği yüksek olan bir bölgenin sunması gereken kolaylıklar arasında ulaşım, kaliteli ve özgün ürün ve hizmet çeşitliliği, altyapı ve üstyapı hizmetleri gibi turizm unsurları sayılabilir(Kuşluvan ve Karamustafa, 2001, s. 19).

Çekim kaynakları, bir bölgedeki turistik mal ve hizmetlerin ana birleşeni olarak kabul edilmektedir. Değişik seyahat pazarları için önemli olabilecek çekim kaynakları şu şekilde sıralanabilir(İçöz, Var ve İlhan, 2002, s.144):

Doğal Çekim Kaynakları: Göller, ormanlar, plajlar ve güneşli ve ılıman iklim bu gruba örnek verilebilir. Bu çekim kaynakları genellikle, doğa rekreasyonu arayan pazarı çekmektedir.

İnsan Yapımı Çekim Kaynakları: Temalı (konulu) parklar, tanınmış restoranlar, antika mağazaları ve modern fabrika turları bu gruba örnek olarak verilebilir.

Tarihsel Çekim Kaynakları: Savaş alanları, kaleler, tarihsel müzeler ve anıtlar, eskikiliseler, camiler, dini yapılar ve bölgede yaşayan ünlü insanların evleri bu grubaörnektir.

Din ve Kültüre Dayalı Çekim Kaynakları: İnsanların inandıkları din liderinin doğduğu ve önemli olan bölgeleri ziyaret ettikleri görülmektedir. Dini ve kültürel açıdan önemli olan bu mekanlar sürekli olarak ziyaret edilmektedir (Usta, 2002, s.15).

Aile ve Arkadaşlar: Bir bölgede yaşayan yerel halk bazen bölgenin en önemli çekim kaynağı olabilmektedir. Aile, akraba ve arkadaşları ziyaret etmek kişisel ziyaretlerin çoğunluğunun ortak amacıdır.

Özel İlgi Alanları: Klasik turizm faaliyetleri dışında talep edilen çeşitili faaliyetlerdir. Doğal hayatı gözlemleme, kuş gözlemciliği,örnek köy hayatı, geleneksel festivaller v.b.(Öztaş, 2002, s.28)

Ticari Hizmetler, Sağlık ve Kamu Hizmetleri: Bu hizmetler yerine getirdikleri değişik bölgelere önemli sayıda iş amaçlı turistleri çekmektedir. Kamu kurumları ile ya da işleriyle ilgili faaliyetleri yürütmek amacıyla ziyaretler yapılmaktadır.

Turizm bölgelerinde çekim güçlerinin belirlenmesi ve sınıflandırılması, çekim alanlarının kapsamının genişliği nedeniyle güç olabilir. Turistik çekiciliklerin araştırılması ve değerlendirilebilmesi için bölgedeki çekicilik türlerinin isabetli bir şekilde belirlenmesi ve niteliklerinin anlaşılması gerekmektedir (İçöz, Var ve İlhan, 2002, s.146)

Gunn tarafından çekicilikler iki ana grupta incelenmiştir. Birinci grup çekicilikler, tur talebi ve yeniden kullanılmayan çekiciliklerdir. İkinci grup çekicilikler ise, bölgede uzun süre kalmayı gerektiren çekiciliklerdir. "Tablo 1.2."de çekiciliklerin sınıflandırılması verilmektedir (Gunn, 1998, s.113'den aktaran Akyurt, 2008, s.18).

Tablo 1.2Turistik Çekiciliklerin Sınıflandırılması

Tur Yaratan Çekicilikler Kalış Yaratan Çekicilikler

Alış-veriş alanları Ticaret alanları

Etnik alanlar Tatil alanları

Özgün yapılar Spor alanları

Dini ve kültürel yerler Kumar merkezleri Eğlence yerleri Kongre ve toplantı yerleri Tarihi binalar, anıtlar ve

alanlar

Eğlence alanları Yol güzergahındaki

manzaralı alanlar Bilim ve teknoloji alanları Önemli doğal alanlar Avcılık ve su sporu alanları

Kamp alanları Kamp alanları

Arkadaş ve akraba evleri Tatil kompleksleri Kaynak: Gunn, 1988, s.113

Turistlerin tatil değerlendirmelerinde destinasyona ulaşım, konaklama ve yiyecek-içecek hizmetlerinin kalitesi, eğlence imkanları, yerel halk ve esnafın davranış ve tutumları ve fiyatlar gibi birçok unsur önemli rol oynamaktadır (Kozak,2003,s.230). Turistik destinasyonlarda var olan doğal çevre özellikleri (iklim, manzara, deniz, jeolojik oluşumlar, su kaynakları, arazi yapısı gibi), insan yapımı çekicilikler (önemli sanatsal ve mimari yapıtlar, eğlence parkları, spor merkezleri, alışveriş merkezleri, marinalar gibi), ve sosyo-kültürel çekicilikler (tarih, folklor, sanat, eğlence, yemek kültürü gibi) destinasyonların özünü oluşturmaktadır. Turistler, tatil destinasyonunu tercih ederken o destinasyonun çekim güçlerini göz önünde bulundururlar. Bu yüzden, destinasyonların sahip olduğu çekim güçleri iyi değerlendirilmeli, ön plana çıkarılmalı ve o destinasyona özgü bir imaj oluşturulmalıdır. Destinasyonların başlıca çekim güçleri; doğal çekicilikler, tarih ve kültür, spor faaliyetleri, sanat faaliyetleri, eğlence ve alışveriş olanakları olarak beş ana başlık altında toplanabilir, bunlar (Kozak,2003,s.230);

Doğal Çekicilikler: Ziyaretçileri çekme güçlerine göre destinasyonlar çeşitlilikgöstermektedirler. Bazı destinasyonlar turist çekme gücü bakımından sahip oldukları kültürel ve tarihi kaynaklar sayesinde sıralamanın en üst sıralarında yer alırken, az kaynaklara sahip olan fakat turizm endüstrisini geliştirmeyi amaç edinen diğer destinasyonlarsıralamanın alt kısımlarında yer almaktadır. Tarihi binalar ya da sanat koleksiyonları gibi bazı kaynakları yaratmak ya olanaksızdır ya da çok yüksek harcamaları ve yatırımları gerektirmektedir(Law, 2002, s.14).

Tarih ve Kültür:Uluslararası kültür turizmi bugüne ya da geçmişe ait başkahayatlara yönelik merak duygusundan doğmuştur. Kültürel turizm motivasyon açısından çok yönlüdür; eğitimsel ve etnik nedenlerle çevreyi görmek istemek, geçmişte olanlara ilişkin daha iyi bir anlayış kazanmak, özel olaylara katılım, aile ve kökleriyle ilgili mekanları ziyaret etme istekleri gibi motifler önemlidir(Prentice, 2001, s.26). Bazı destinasyonlar ulusal ve uluslararası profilini yükseltmek için kültürlerine uygun festival ve etkinlik programları geliştirerek, çekiciliklerini ve farklılıklarını ortaya koymaya çalışmaktadırlar. Özellikle, kent alanları çağdaş kültürel canlılık arayışı içindedirler ve dolayısıyla tarihi atmosferlerini festivaller için bir çerçeve olarak kullanma yoluna giderek turistleri çekmeye çalışmaktadırlar (Prentice ve Vivien, 2003, s.9). Kültür turizmi aracılığıyla destinasyonlara gelen turistler, diğer turistlere göre genellikle daha iyi eğitim görmüş ve harcama gücü daha yüksek kimselerdir. Kültürel kaynakların iyi bir şekilde değerlendirilmesi ve korunması, kaliteli turist olarak adlandırılan turist tipini destinasyon bölgesine çekmektedir. Böylece turizm gelirlerinde artış yakalanmaktadır. Bununla birlikte destinasyon bölgesinde yaşayan halkın kültürlerinde olacak değişimler de dikkate alınmalı, turizmden yüksek kar elde etme amacıyla hareket ederken, destinasyonun geleceğinde olumsuz etkenlerle karşılaşılmaması için önlemler alınmalıdır. Kültür turizminin en büyük kaynağı olan müzeleri ise geliştirerek ve sayısını arttırarak, yapılacak görsel ve işitsel değişikliklerle müzelerin sıkıntılı ortamını ortadan kaldırarak hem turist ziyaretlerinin hem de turizm gelirlerinin arttırılması hedeflenmelidir(Özdemir, 2008, s.34).

Spor Faaliyetleri: Spor faaliyetlerinin çok çeşitli alanlarda olması ve mevsimselözelliklere sahip olması, destinasyonlar için oldukça cazip bir çekicilik yaratmaktadır. Kış ve yaz olimpiyatları, Formula 1 yarışları, çeşitli futbol ve basketbol müsabakaları, tenis ve golf turnuvaları v.b. etkinlikler hem binlerce turisti bu aktivitelerin yapıldığı yere çekmekte hembölgede bu aktivitelerin eksiksiz yerine getirilmesi için yapılan çalışmalar ile istihdamı arttırmakta hem de bölgenin/ülkenin turizm gelirlerini arttırmaktadır. Spor Turizmi Uluslararası Konseyi‟nin (STIC) 2010 yılında yaptırdığı bir araştırmaya göre spor turizminden elde edilen gelirler, dünyadaki toplam turizm aktivitelerinin % 32‟sini oluşturmaktadır. Bu oran, dünyada elde edilen yaklaşık 476 milyar $ tutarındaki turizm geliri üzerinden hesaplandığında, 152 milyar $ lık bir değer yapmaktadır. Spor turizmi, turizm açısından yüksek derecede gelir getirici özelliğe sahip olduğundan, bazı kentler kendilerini, spor kenti olarak tanıtmaya özel itina göstermekte ve bu alanda alt ve üstyapı yatırımlarını geliştirmektedirler.

Bütün bunlar ile birlikte sadece belirli bir destinasyona özgü olan spor aktiviteleri de o bölgenin ulusal ve uluslar arası alanda tanınarak bir çekim merkezi haline gelmesine etkide bulunmaktadır. Rüzgar sörfü, su sörfü, rafting, yamaç paraşütü, trekking, dağcılık gibi alternatif turizm kavramı içerisinde yer alan spor dalları da ilgili destinasyon için birer çekicilik unsuru oluşturmaktadır(İpar, 2011, s. 45-46).

Sanat Faaliyetleri: Sanat performansları ve festivaller günümüzün dünya çapında ilgigören turizm etkinliklerdir. Büyüklükleri ve yüksek nüfusu ile kentler her zaman konser, bale, opera ve diğer sanatların en yoğun olduğu mekanlar olmuşlardır. Küçük kasabalarda yaşayan insanlar bu tür sanat olaylarına ya da canlı performanslara katılmak için büyük kentlere giderek turist gibi hareket etmektedirler (Law, 2002, s.89). Bu nedenle sanat, turizm pazarlama stratejilerinde gittikçe artan bir role sahiptir. Eğlence ve Alışveriş Olanakları: Alışveriş kavramı, günümüzde basit günlük ihtiyaçların gereklerini karşılamak için yapılan bir aktivite olmaktan çıkmıştır ve boş zaman aktivitesi olarak turizmde gittikçe daha çok önem kazanmaktadır. Son araştırmalar alışveriş kavramını, günümüzün önde gelen eğlenceli aktivitelerinden biri olarak tanımlamaktadır. Modern toplumlar, satın almayı, fazla alış veriş davranışı haline getirerek, bir zevk unsuruna dönüştürmektedirler. Toplumlarda tüketiciliğin artması, boş zamanın verdiği motivasyonla ve yaşanılan yer dışına yapılan seyahatle birleştiğinde, insanların hediyelik eşya, giyim, el yapımı vb. ürünler almak istemesi, alışverişi turizm sisteminin önemli bir parçası haline getirmiştir. Böylece alışveriş, turistlerin deneyimlerinin önemli bir parçası olmuş ve bazılarının da seyahat etmelerinde öncelikli bir motivasyon aracı haline gelmiştir(Temizkan ve Temizkan, 2005, s.334 ). Alışveriş ve eğlence her türlü turist aktivitesinin önemli bir parçasını meydana getirmektedir. Alışveriş ulusal ve uluslararası seyahatte en önde gelen aktivitelerden biri iken, eğlence turistlerin seyahat deneyimleri içinde yer almasını istediği önemli bir unsurdur. Destinasyonlara özgü gerçekleştirilen etnik ve kültürel eğlenceler en çok ilgi çeken faaliyetlerdendir.Bununla birlikte,eğlence ve alışveriş tek başına bir çekim unsuru olabileceği gibi ana çekim unsurlarını destekler nitelikte de olabilmektedir. Örneğin, düzenlenen alışveriş festivalleri turist destinasyonlarının çekiciliğini arttırmaya ve turist çekmeye yönelik bir girişim olarak karşımıza çıkmaktadır. Dubai bu anlamda önemli girişimlerde bulunan ve alışveriş festivalleri düzenleyerek dünya çapında ilgi çeken başarılı bir destinasyon olarak kendini göstermektedir.