Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü

Yönetim Kurulu Üyeleri

♦ Mesut KÖSE (YK Başkanı ve Gn. Müdür V.)

♦ Ayhan KARAYAMA (Üye – Gn. Md. Yrd.)

♦ Yavuz KOCA (Üye - Gn. Md. Yrd.)

♦ Doç.. Dr. Osman KARAMUSTAFA (Üye - Bakanlık Temsilcisi)

♦ Davut HANER (Üye - Hazine Temsilcisi)

Sermaye Yapısı

Hazine Sermaye Payı: %100

Esas Sermaye : 1.460 milyon TL Ödenmiş Sermaye : 981 milyon TL

İlgili Bakanlık

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

İnternet adresi

http://www.tmo.gov.tr

I. Dünya Savaşı sonrası tüm dünyada tarımsal faaliyetlerin yoğunlaşması dünyada ve ülkemizde bol miktarda buğday stok ve arzı oluşmasına, dolayısıyla buğday fiyatlarında düşüşe yol açmış ve buğday alımına devlet müdahalesi zorunlu hale gelmiştir. Bu faaliyetler Ziraat Bankası aracılığıyla gerçekleştirilirken, 1938 yılında 3491 sayılı Kanunla yalnız bu amaçla çalışmak üzere iktisadi devlet teşekkülü olarak Toprak Mahsulleri Ofisi kurulmuştur. 1984 yılında 233 sayılı KHK’nın yayımıyla birlikte kuruluş bugünkü hukuki statüsüne kavuşmuş olup, faaliyetlerini 11.12.1984 tarih ve 18602 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ana Statüsü çerçevesinde yürütmektedir.

TMO’nun faaliyet konusu yurtta hububat fiyatlarının üreticiler yönünden normalin altına düşmesini ve tüketiciler aleyhine anormal derecede yükselmesini önlemek, bu ürünlerin piyasasını düzenleyici tedbirler almak ve gerektiğinde BKK ile hububat dışındaki diğer tarım ürünleri ile ilgili verilecek görevi yürütmek, afyon ve uyuşturucu maddelere konulan devlet tekelini işletmek olarak belirtilmiştir.

TMO'nun hububat piyasasındaki faaliyetleri 2002 yılından itibaren önemli ölçüde değişmiştir. 2002 yılından önce Bakanlar Kurulunca belirlenen fiyatlar üzerinden hububat destekleme alımı yapan Kuruluş, 2002 yılından itibaren Yönetim

Kurulunun belirlediği alım fiyatları ile piyasada regülasyon görevi yürütmeye başlamıştır.

2006 yılında Ana Statüde yapılan değişiklikle, Kuruluşun hububat dışındaki diğer tarım ürünleri ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu tarafından görevlendirilebilmesine imkan tanınmıştır. Kuruluş, istihsal edilen 2006/10865 sayılı BKK ile fındık alımı ile görevlendirilmiştir.

2006 yılına kadar hububat alım kararları yıllık olarak yayımlanırken, 29 Mayıs 2006 tarih ve 2006/10506 sayılı Hububat Ürünü Alımı ve Satımı Hakkında Karar ile, ayrıca yeni bir BKK olmaksızın müteakip yıllarda da hububat alımı yapması hususunda Kuruluşa yetki verilmiştir.

TMO hububat piyasasında regülasyon görevi gördüğü için pazar payı yıldan yıla değişebilmektedir. 2008 yılında yurt genelinde yaşanan kuraklık sonucu toplam hububat alımlarının yaklaşık %1’i TMO tarafından gerçekleştirilmiştir.

Önemli Gelişmeler

TMO, 2008 yılında buğday fiyatlarının üretici lehine tatmin edici düzeyde gerçekleşmesi nedeniyle buğday müdahale alım fiyatı açıklamamış olup, 500TL/Ton emanet alım fiyatı açıklanmıştır.

2005 yılından itibaren buğday üretiminin artırılması amacıyla prim uygulaması başlatılmış olup, buğday primi 2008 yılında 45 TL/Ton olarak açıklanmıştır.

Tablo 13:Buğday Alım Fiyatı ve Prim

Fiyat Prim

2005 350 30

2006 375 35

2007 425 35

2008* 500 45

* 2008 yılı emanet alım fiyatı.

Kaynak:TMO

2008 yılında TMO 8.000 ton buğday, 501 ton çeltik, 823.000 ton tonu mısır olmak üzere, iç piyasadan toplam 832 bin ton hububat alımı yapmıştır. Bununla birlikte Kuruluş yaklaşık 700 bin ton buğday, 64 bin ton arpa, 587 bin ton mısır ve 31 bin ton pirinç olmak üzere yaklaşık 1,3 Milyon ton hububat ithalatı yapılmıştır.

TMO üreticilerden 2008 döneminde 300 bin ton fındık almıştır. Kuruluş fındık alımına başladığı 2006 yılından 2008 yılına kadar 67 bin tonu Fiskobirlikten olmak üzere 2,48 Milyar TL değerinde 590 Bin ton fındık alımı yapmıştır.

TMO yurt içi satışlarda kârlılık esasına göre faaliyet göstermektedir. Ancak atıl stokların değerlendirilmesi amacıyla yapılan ihracat ile unlu mamul ihracatçılarına yapılan hububat satışlarından görev zararı oluşmaktadır.

Tablo 14: TMO Alım Bilgileri (Seçilmiş Ürünler)

Tablo 15: TMO Satış Bilgileri (Seçilmiş Ürünler)

Kuruluşun, programın üstünde alım yapması, finansman yükünün artması sonucunu doğurmakta, hububat ve fındık alımlarının finansmanı dış borç kullanılarak gerçekleşmektedir. Hububatta alım miktarı programın üzerine çıktığı zaman oluşan atıl stoklar, ihracat ve/veya un ve unlu mamul ihracatçılarına ihracattan sonra yapılan hububat satışları ile eritilmeye çalışılmakta olup, program üzerinde fındık alımı yapılması durumunda ise atıl stoklar yağlığa ayrılarak değerlendirilmektedir.

Malî Durum

2008 yılında 800 bin ton olarak geçekleşen fındık rekoltesinin arz fazlası olan yaklaşık 300 bin tonunun TMO tarafından alınması ve Kuruluşun önceki yıllardan kaynaklanan yurtiçi ve yurtdışı banka kredi borçlarının geri ödemeleri, 2008 yılında Kuruluşun finansman yapısında önemli bozulmalara yol açmıştır.

2008 yılında Kuruluş brüt satışlarının 2007 yılına göre %33’lük artış olmasının en önemli sebebi Kuruluş gelir tablolarında brüt satış kaleminde gösterilen görev zararı hasılatının önemli ölçüde yükselmesinden ve bir önceki yılda çok düşük miktarda gerçekleşen kabuklu fındık satışının 2008 yılında artmasından kaynaklanmaktadır. Bu itibarla Kuruluşun faaliyet karı 302 Milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

Kuruluşun banka kredilerinde yaşanan artış nedeniyle kısa vadeli borçlarının önemli miktarda artması, kısa vadeli yükümlülükleri karşılama kabiliyetini gösteren asit test oranının 2008 yılında bir önceki yıla göre %92 azalmasına yol açmıştır. Bununla birlikte, TMO’nun uzun vadeli borçlarında bir önceki yıla göre önemli bir değişiklik olmamıştır.

Kuruluşun, hububat stoklarında düşüş yaşanmasına rağmen özellikle fındık ve mısır stoklarındaki artış nedeniyle stok dönüş hızı 2008 yılında 0,31’e düşmüştür.

2008 yılında Kuruluşun 900 bin ton buğday alması programa bağlanmış olmakla birlikte alım miktarı 6 bin tonu iç piyasadan olmak üzere 708 bin tonla sınırlı kalmıştır. Kuruluş FDF’si buğday alım miktarının düşük olmasına rağmen fındık alımı ve mısır alımlarındaki artış nedeniyle oluşan stoklar sonucunda önemli ölçüde bozulmuştur. Stoklardaki önemli artış nedeniyle Kuruluşun 2008 yılı FDF’si 1,5 milyar TL açık vermiştir.

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELER 2007 2008 % Artış

KV Yabancı Kaynaklar 467,4 3.000,5 541,7

UV Yabancı Kaynaklar 2.349,6 2.446,8 4,1

Özkaynaklar 1.926,0 1.823,2 -5,3

Rasyolar

Kaynak: TMO, Hazine Müsteşarlığı ve DPT

-1.500

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

milyon TL

Faiz Dışı Fazla Dönem Kar / Zararı