Veri Toplama Araçları 55

Araştırmada kişisel bilgi formu ile Korku Tarama Ölçeği, Riskli Davranışlar Ölçeği (RDÖ) ve Duygu Düzenleme Ölçeği kullanılmıştır.

3.3.1 Kişisel bilgi formu

Kişisel bilgi forumu lise öğrencilerinin demografik bilgilerini tespit etmek için hazırlanmıştır. Bu form aracılığıyla öğrencilerin sosyo-demografik özellikleri hakkında bilgi toplanmıştır.

3.3.2 Korku tarama ölçeği

1968’de Scherer ve Nakamura, Wolpe ve Lang’ın (1964) geliştirdikleri erişkin korku ölçeğini (FSS-Fear Survey Schedule) temel alarak çocuklar için korku ölçeği (FSS-FC) geliştirmişlerdir. Ölçek FSSC-R, (Fear Survey Schedule Children Revised) adını almıştır. Ollendick tarafından geliştirilen bu ölçek (FSSC-R), günümüze kadar en çok üzerinde çalışılan ve farklı dillere uyarlaması yapılan korku tarama ölçeğidir. Ölçek 7 ile 19 yaş aralığındaki farklı yas gruplarında kullanılmaktadır. Araştırmacılar, toplum yapısının değişmesiyle birlikte 90’lı yıllardan itibaren, gençler için korku ölçeklerinin gözden geçirilmesi gerektiğini savunmaya başlamışlardır. Değişen toplum yapısı ile birlikte çocukların ve ergenlerin tehdit yaratan yeni uyaran ve durumlarla daha sık karşılaşmaya başladıkları ileri sürülmüştür. Bunlar arasında tecavüze uğrama, aids, bulaşıcı hastalıklar, nükleer savaş, cinayet, uyuşturucu vb. korkuların yer almakta olduğunu belirtmişlerdir (Gullone ve King,1992 ; Shore ve Rapport, 1998). 1992’de Gullone ve King tarafından FSSC-R’nin içeriği tekrar gözden geçirilmiş ve güncellenerek FSSC-II geliştirilmiştir. Daha sonra ise, Shore ve Rapport (1998) tarafından, Amerika’da yasayan farklı etnik gruplardaki ergenlerin daha güncel korkularını saptamak amacıyla, FSSC-HI (Fear Survey Schedule Children-Hawaii) geliştirilmiştir. Ölçek Türkçe’ye Elmacı (2008) tarafından uyarlanmıştır. Ölçek korkulan durum veya nesneleri içeren 7 faktör ve 81 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin birinci faktöründe (Tehlike ve Ölüm Korkusu) 23 madde yer almaktadır. Ölçeğin ikinci faktöründe (Bilinmeyen Korkusu) 14 madde yer almaktadır. Ölçeğin üçüncü faktöründe (Tıbbı ve sosyal müdahale korkuları) 14 madde yer almaktadır. Ölçeğin dördüncü faktöründe (Sosyal Korkular) 10 madde yer almaktadır. Ölçeğin beşinci faktöründe (Hayvan korkuları) 9 madde yer almaktadır. Ölçeğin altıncı faktöründe (Aile korkuları )7 madde yer almaktadır. Ölçeğin yedinci faktöründe (Yaralanma korkuları) 4 madde yer almaktadır. Yedi faktörün birlikte açıkladığı toplam varyans %40.52;

ölçeğin tümüne ilişkin Cronbach-Alpha iç tutarlık (güvenirlik) katsayısı ise 0.95’bulunmuştur. Likert tipi ölçekte maddelerin puanlanması şu şekildedir: 1= Hiç korkmam, 2= Biraz korkarım, 3= Çok korkarım. Toplam puan her bir maddeye verilen yanıtların toplanmasından elde edilmektedir. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 81, en yüksek puan 243’ dür. Ölçekten alınan puan yükseldikçe, bireyin korku düzeyinin de yüksek olduğu kabul edilmektedir.

3.3.3 Riskli davranışlar ölçeği (RDÖ)

Bu ölçek Gençtanırım ve Ergene (2014) tarafından ergenlerde riskli davranışları ölçme amacıyla geliştirilmiştir. Problem Davranış Teorisi kapsamında ve sıklıkla karşılaşılan riskli davranışlar göz önünde bulundurularak alt ölçekler belirlenmiştir. Altı alt ölçekte değerlendiren, toplam 36 maddeden oluşan bir ölçektir, beşli derecelendirme tipinde (1=kesinlikle uygun değil, 2=uygun değil, 3=kısmen uygun, 4=uygun, 5=kesinlikle uygun) hazırlanmıştır (Gençtanırım & Ergene, 2014). Alt faktörlere bakıldığında anti-sosyal davranışlar alt faktörü, alkol kullanımı ve okul terki alt faktörü yedişer maddeden, sigara kullanımı alt faktörü altı maddeden, beslenme alışkanlıkları alt faktörü beş maddeden ve intihar eğilimi alt faktörü dört maddeden oluşmuştur. Alt ölçeklere göre Cronbach Alpha katsayıları: anti-sosyal davranışlar .83, alkol kullanımı .88, sigara kullanımı .91, intihar eğilimi .58, beslenme alışkanlıkları .72, okul terki .73 şeklindedir. Genel Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı .90 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin test-tekrar test güvenirliği farklı bir grup üzerinden hesaplanmıştır, genel test-tekrar test güvenirlik katsayısı .85 olarak bulunmuştur, alt ölçek katsayıları ise: anti-sosyal davranışlar .79, alkol kullanımı .77, sigara kullanımı .90, intihar eğilimi .63, beslenme alışkanlıkları .56 ve okul terki .68 olarak hesaplanmıştır. Ölçekten alınabilecek puan 36-180 puan arasıdır ve yüksek puan risk alan davranışların fazlalığına işaret etmektedir (Gençtanırım & Ergene, 2014).

3.3.4 Ergenler için duygu düzenleme ölçeği (EİDDÖ)

Ergenler İçin Duygu Düzenleme Ölçeği (Regulation of Emotions Questionnaire): Phillips ve Power (2007) tarafından geliştirilmiş ve Duy ve Yıldız (2014) tarafından geçerlik-güvenirlik çalışması yapılmıştır. Ölçek 18 maddeden oluşmaktadır. 1-5 arasında puanlanmaktadır. “İçsel işlevsel duygu düzenleme

(İİDD)”, “dışsal işlevsel duygu düzenleme (DİDD)”, “içsel işlevsel olmayan duygu düzenleme (İİODD)” ve “dışsal işlevsel olmayan duygu düzenleme (DİODD)” şeklinde dört alt boyuta sahiptir. Alt boyutlardan alınan puanlar yükseldikçe ergenin o alt boyuta göre duygu düzenleme yönteminin sıklığı da artmakta, puanı düştükçe o yöntemi kullanma oranı düşmekte şeklinde yorumlanmaktadır. Duy ve ark. (2014) tarafından, ölçeğin iki hafta ara ile 175 öğrenciye uygulanması sonucu elde edilen test-tekrar test güvenirlik katsayısı içsel işlevsel duygu düzenleme alt boyutu için 0,51, dışsal işlevsel olmayan duygu düzenleme alt boyutu için 0,70, içsel işlevsel olmayan duygu düzenleme alt boyutu için 0,56 ve dışsal işlevsel duygu düzenleme alt boyutu için 0,52 olduğu belirtilmektedir. Çalışmamızda Ergenler İçin Duygu Düzenleme Ölçeği’nin araştırma örneklemi için iç tutarlılık güvenirlik katsayıları içsel işlevsel duygu düzenleme alt boyutu için 0,53, dışsal işlevsel olmayan duygu düzenleme alt boyutu için 0,56, içsel işlevsel olmayan duygu düzenleme alt boyutu için 0,36 ve dışsal işlevsel duygu düzenleme alt boyutu için 0,44 olarak bulunmuştur.