ARATIRMANIN YÖNTEM

3.4.1. Pilot Uygulama

Pozitif Psikolojik Sermaye (PSYCAP) Ölçe
i ilk kez Türkçeye çevrildi
inden, anket maddelerinin anlalabilirli
ini ve ölçe
in güvenilirli
ini saptamak amacyla bir pilot uygulama yaplmas uygun görülmütür. Pilot çalma öncesi 24 sorudan oluan ölçek, aratrma konusuna hâkim bir akademisyen ve konu ile ilgisi olmayan bir ngiliz Dili ve Edebiyat son snf ö
rencisi ile bir baka akademisyen tarafndan birbirinden ba
msz olarak Türkçeye çevrilmitir. Çeviriler birbirleriyle karlatrldktan sonra uygun görülen ifadeler, Türkçeden ngilizceye çevrilmek üzere iki ngilizce ö
retmenine iletilmitir. Çeviriler sonucunda orijinal ölçek ile Türkçeden ngilizceye çevrilmi ölçekler karlatrlm ve tutarszlklar giderilmeye çallmtr. Bunu takiben anket formu 51 bireylik bir beyaz yakal çalan grubuna iletilmi, anketin doldurulmas esnasnda anlalmayan ifadelerin belirtilmesi istenmitir.

70 Anket uygulamas sonucunda yaplan güvenilirlik analizi ve anketi cevaplayanlardan alnan geribildirimler sonucunda 2 maddenin do
ru anlalmad
 ve güvenilirli
i olumsuz etkiledi
i anlalmtr. Bu 2 madde üzerinde çallarak, söz konusu maddeler ana çalmada güncellenerek kullanlmtr. Pilot uygulamada kullanlan ölçeklerin anlalmayan 2 maddeyle birlikte güvenilirlik analizine ilikin alfa de
erleri u ekildedir:

Tablo 4: PSYCAP Ölçe
i ve Alt Boyutlarnn Güvenilirli
ine likin Pilot Çalmada Elde Edilen Cronbach Alpha De
erleri

Ölçek Madde Says Cronbach Alpha De
eri

Umut 6 ,599

yimserlik 6 ,642

Dayankllk 6 ,755

Öz-yeterlilik 6 ,873

PSYCAP 24 ,784 3.4.2. Aratrmann Evren ve Örneklemi

Aratrmann evrenini zmir ili snrlarnda faaliyet gösteren alt firmada istihdam edilen beyaz yakal çalanlar oluturmaktadr. Dört firma Ege Serbest Bölge’de, bir firma Alia
a’da, bir firma ise Torbal’da faaliyet göstermektedir. Baz firmalar beyaz yakal çalan saylarn net olarak bildiremedi
inden, söz konusu firmalarda çalan toplam beyaz yakal çalan saysnn 850 dolaynda oldu
u tahmin edilmektedir. Firmalarn 3’ü büyük, 3’ü ise orta ölçekli olarak de
erlendirilebilir. A firmas enerji, B firmas petrokimya, C firmas radyatör, D firmas hizmet, E firmas toz boya ve F firmas tekstil imalat sektöründe faaliyet göstermektedir.

Örnekleme yöntemi olarak iradi (bilinçli, rastgele olmayan) örnekleme yöntemi kullanlmtr. Bir baka deyile, evrendeki tüm birimlere örnekleme dâhil olma ans verilmemitir. Bu yöntem bulgularn evrene genellenmesinin önemli olmad
 durumlarda kullanlabilmektedir (Ural ve Klç, 2006:43). Bu yöntemin kullanlmasnn nedeni, baz firmalarda anket sorularnn firma yetkililerince

71 incelenmesi sonucunda anket formlarnn sadece uygun görülen çalanlara ulatrlabilece
inin belirtilmi olmasdr.

Böylece aratrma kapsamnda toplam 174 çalana anket formlar ulatrlmtr. Bu formlarn 119’u geri dönmütür. Geri dönen formlardan 12’si sorularn önemli ksmnn yantsz braklm olmas nedeniyle analize tabi tutulmamtr. Bu nedenle aratrmann örneklemi 107 çalandan olumaktadr.

3.4.3. Aratrmann Kstlar

Aratrmann kstlarnn büyük ölçüde evren ve örnekleme ilikin oldu
u söylenebilir. Bu kstlardan en önemlisi, aratrma örnekleminin tesadüfî olmayan bir yöntemle ve aratrmaya katlmaya gönüllü olan çalanlarn katlmnn sa
lanarak gerçekletirilmi olmasdr. Bu kst sosyal bilimlerde skça karlalan bir sorundur ve genel olarak iletme yöneticilerinin önyarglarndan ve ankete katlan çalanlarn örgütsel ba
llk ile ilgili sorulara kuku ile yaklamalarndan kaynakland
 düünülmektedir. Bu yüzden örneklemin evreni temsil etme yetene
i kstldr.

Bir di
er kst, anket formlarnn geri dönüünün uzun bir zaman dilimine yaylmasdr. Bu durum, çalanlarn ülke koullarndan, ekonomiden veya o anki gündemden etkilenmelerine ve anket formunu bu koullarda doldurmalarna yol açabilir. Ayrca ankete katlmn gönüllü olmas, ankete katlmayanlarn düük özgüven sahibi olmasndan veya iletme için bir ey yapmak istememesinden kaynaklanm olabilir ve bu da sonuçlarn genellenebilirli
iyle ilgili bir baka ksttr.

Evren olarak seçilen firmalar de
erlendirildi
inde, farkl sektörlerde faaliyet gösterdikleri anlalmaktadr. Bu yüzden aratrmaya dâhil edilen çalanlara ilikin kiileraras farklarn, sektörlerin özelliklerinden etkilenerek biçimlenmi olma olasl
 göz önünde bulundurulmaldr.

Aratrlacak de
ikenler belirlenirken, mümkün oldu
unca ksa bir anket formunun oluturularak katlmclarn cevaplarn sklmadan ve samimi bir ekilde vermelerinin sa
lanmas istenmitir. Bu yüzden aratrmaya pozitif psikolojik

72 sermaye ve örgütsel ba
llk dnda arac etkiye sahip olabilecek olas de
ikenler (i doyumu gibi) eklenmemitir. Bu da pozitif psikolojik sermaye ve örgütsel ba
llk arasndaki ilikinin arac de
ikenlerden etkilenme olasl
n test etme imkânn ortadan kaldrmaktadr.

3.4.4. Aratrmada Kullanlan Ölçekler

Aratrmada kullanlan anket formu, iki ölçek ve demografik sorularn yer ald
 bir bilgi formu olmak üzere 3 bölümden olumaktadr. lk ölçek Luthans, Youssef ve Avolio tarafndan gelitirilen ve 24 maddeden oluan PSYCAP Ölçe
i’dir (Luthans, Youssef ve Avolio, 2007:237-238). Bu ölçek kendi içinde 4 boyuttan olumaktadr. Bu boyutlar umut, iyimserlik, öz-yeterlilik ve dayankllktr. Umut boyutu Snyder vd. (1996) tarafndan, iyimserlik boyutu Scheier ve Carver (1985) tarafndan, öz-yeterlilik boyutu Parker (1998) tarafndan ve dayankllk boyutu Wagnild ve Young (1993) tarafndan gelitirilen ölçeklerden esinlenilerek uyarlanmtr. Umut, iyimserlik, öz-yeterlilik ve dayankllk boyutlarnn her biri 6 maddeden olumaktadr. Ölçe
in orijinali 6’l likert ölçe
i olmakla birlikte, örgütsel ba
llk ölçe
iyle uyumlu olmas açsndan 5’li likert olarak hazrlanmtr. 5’li likert ölçe
i 1-“Hiç Katlmyorum”, 5-“Tamamen Katlyorum” olacak ekilde kodlanmtr. Ölçek ilk kez Türkçeye çevrildi
inden, ön hazrlk sonras yaplan bir pilot çalma ile güvenilirlik analizi yaplm, anlalmayan maddeler tespit edilmeye çallm ve asl çalma öncesi ölçekteki baz maddeler güncellenmitir. Bu sürece “pilot çalma” ksmnda daha detayl de
inilmitir.

Anket formunun ikinci ksmnda Allen ve Meyer tarafndan gelitirilen Örgütsel Ba
llk Ölçe
i’nin (Allen ve Meyer, 1990) Wasti (2000:406-407) tarafndan Türkçeye uyarlanm hali, Bolat ve Bolat (2008:91) tarafndan baz maddelerde yaplan de
iiklikler ile birlikte kullanlmtr. Ölçek duygusal ba
llk, devamllk ba
ll
 ve normatif ba
llk olmak üzere 3 boyuttan olumakta ve her bir boyutu temsil eden 6’ar madde olmak üzere toplam 18 madde bulunmaktadr. Ölçek 5’li likert olarak hazrlanmtr ve 1-“Hiç Katlmyorum”, 5-“Tamamen Katlyorum” olacak ekilde kodlanmtr.

73 Anket formunun son bölümünde ya, cinsiyet, e
itim düzeyi ve iletmedeki kdem olmak üzere 4 bilginin istendi
i demografik bilgiler yer almaktadr. Cinsiyet de
ikeni 1-“bayan”, 2-“bay” olarak kodlanmtr. Ya de
ikeni için do
um yl sorulmu, analiz aamasnda ya hesaplanarak 1- “30 ve a
as”, 2- “31 ile 40 aras”, 3- “41 ile 50 aras”, “4- 51 ve üzeri” eklinde kodlanmtr. E
itim düzeyi de
ikeni 1- “Lise ve alt”, 2- “Lisans”, 3- “Yüksek Lisans”, 4- “Doktora” eklinde kodlanmtr. Kdem de
ikeni ise 1- “1 yldan az”, 2- “1-3 yl aras”, 3- “4-10 yl aras”, 4- “10 yldan fazla” eklinde kodlanmtr.

3.4.5. Veri Toplama Süreci

Veri toplama arac olarak anket belirlendikten sonra, anket formu kâ
t ve elektronik olmak üzere 2 ekilde dizayn edilmitir. Kâ
t formda, arkal önlü bir A4 ka
dn ön yüzünde anket ile ilgili ksa bilgi ve 24 maddeden oluan PSYCAP Ölçe
i, arka yüzünde ise 18 sorudan oluan Örgütsel Ba
llk Ölçe
i ve 4 adet demografik soru yer almaktadr. (Bkz. EK)

Elektronik formda ise bir link oluturulmu, link tkland
nda anket ile ilgili ksa bilginin verildi
i bir web sayfasnn açlmas sa
lanm, burada yer alan devam butonuyla sonraki sayfada yer alan PSYCAP ve Örgütsel Ba
llk Ölçe
i ile demografik sorulara ulalmas tasarlanmtr.

Uygulama aamasnda belirlenen firma yetkililerine 2 formdan uygun olannn çalanlarna ulatrlabilece
i belirtilmitir. 4 firma elektronik formu tercih ederken, 2 firmada yazl formlar kullanlmtr. Veri toplama ilemi firmalarn yo
unlu
una ve gerekli izinlerin alnma zamanna ba
l olarak farkl dönemlerde gerçekletirilmitir. lk soru formlar 2010’un Mart aynda elektronik formatta ilgili iletmedeki beyaz yakal çalanlara gönderilip 1 hafta içerisinde geri dönüler tamamlanmtr. 2011’in Mays aynda ise bir grup soru formu elden da
tlm ve ayn gün toplanm, 2011’in Haziran aynda ise soru formlar elden ve elektronik ortamda çalanlara aktarlm, geri dönüler 10 gün sürmütür.

74

3.4.6. Veri Analizinde Kullanlan statistiksel Yöntemler

Verilerin analizinde SPSS Statistics 17 program kullanlmtr. Anketlerden elde edilen veriler programa girildikten sonra aratrma örneklemi için tanmlayc istatistikler hesaplanmtr.

Aratrmada parametrik testlerin kullanmnn uygun olup olmad
n saptamak amacyla faktör analizi sonucu belirlenen faktör de
erlerinin normal da
lp da
lmad
 Tek Örneklem Kolmogorov Smirnov Testi ile belirlenmitir. Daha sonra demografik özellikler ile PSYCAP ve alt boyutlar arasndaki olas ilikiler, homojenli
in snanmasnn ardndan t-testi ve varyans analizi yöntemleriyle test edilmitir. Bunu takiben ayn ilem demografik özellikler ile örgütsel ba
llk ölçe
i ve alt boyutlar için de tekrarlanmtr.

Ardndan aratrma hipotezlerini test etmek amacyla korelâsyon analizi gerçekletirilmitir. Aralarnda anlaml iliki bulunan kavramlar regresyon analizine tabi tutularak, birbirleri üzerindeki etkileri aratrlmtr.