ÖRGÜTSEL BALILIIN LKS
Pozitif psikolojik sermayenin alt boyutlar, tekil olarak da örgütsel ballk üzerinde etkiye sahiptir. Örnein umut düzeyinin performans, i doyumu, örgütsel ballk gibi i çktlaryla ilikisinin bulunduu bilinmektedir (Cordery, 2008:4).
Çeitli eitim seviyesi ve mesleklerden 1032 ve 232 kiilik örneklemler ile yaplan aratrmada, umut ile örgütsel ballk arasnda güçlü ve pozitif yönlü iliki tespit edilmitir (Youssef ve Luthans, 2007:788-791).
Umut ayn zamanda örgütsel ball azaltabilecek potansiyel bir özellii de bünyesinde barndrmaktadr. Örgüt içerisindeki yükselme olanaklar belirgin bir ekilde kstlanan ve önlerine artk aamayacaklar engeller çkan yüksek düzeyde umuda sahip çalanlar, alternatif yollar örgüt içinde aramaktan vaz geçip, bu yollar örgüt dnda aramay sürdürebilirler. Bu da yeni i frsatlarnn takip edilmesi, bilgi, beceri ve yetkinliklerin yeni i olanaklar yaratacak ekilde arttrlmas, neticede de, i performansnn ve örgütsel balln dümesini beraberinde getirebilecektir. Bu yüzden örgütlerin, çalanlar için örgütte ilerleyebilecek veya istedikleri baary yakalayabilecek koullar yaratmas, çalanlarn umut düzeyinin örgüt yararna kullanlmas açsndan son derece büyük önem tamaktadr (Luthans, Youssef, Avolio, 2007:76).
Benzer ekilde bireyin ve örgütün amaçlarnn uyumu, örgütsel ball etkileyen bir baka faktördür (Steers, 1977:52). Umut düzeyi yüksek olan bireylerin ise amaçlarn örgütün amaçlaryla uyumlatrabilecek ve bu amaçlar kararllkla takip edebilecek kapasiteye sahip olmalar olasdr. Bu da örgütsel ball beraberinde getirebilecektir.
e baladktan sonraki birkaç ayda üstlerinin kendilerine destekleyici bir yaklam sergilediini hisseden çalanlarn da duygusal ballk düzeylerinin artt bilinmektedir (Allen ve Meyer, 1990b:856). Kendilerini destekleyen üstlerin varl bireylerin iyimserlik düzeylerinin artmasn ve dayankllk anlamnda önemli bir
62 koruyucu faktör kazanmasn beraberinde getirir. Bu yüzden örgütsel destek ve örgütsel ballk arasndaki olumlu ilikide, iyimserlik ve dayankllk düzeyinin arac etkisinin var olabilecei öne sürülebilir.
Bulunduu bölümün belirli performans hedeflerini tutturamamas sonucunda kendini suçlu hissedebilecek bir çalana yaklam tarz olumlu geribildirimler yoluyla biçimlendirilmelidir. Örnein çalana performans hedefini tutturamayan pek çok bölümün olduu ve bunun piyasa koullarndan kaynakland hatrlatlr, bu baarszln oldukça nadir gerçekletii belirtilir ve ayn dönemde çalann elde ettii olumlu sonuçlar ortaya konursa, çalan iyimserlik düzeyini koruyacak ve yükseltecektir (Luthans, Youssef, Avolio, 2007:102). yimserlik düzeyindeki yükseli, gelecek ile ilgili daha olumlu bir tutum sergilemesini ve örgüte duygusal balln arttrmasn beraberinde getirecektir.
Dayankl çalanlarn i doyumlarnn ve örgütsel ballklarnn daha yüksek olmas beklenir, çünkü bu bireylerin çalma yaamnda karlalan zorluklar, problemler ve hatta baarszlklardan sonra ayakta kalabilme yetenekleri, dayankllk düzeyleri ile balantl olarak yüksektir (Luthans, 2006:38-39). Dayankllk özellikle iddetli stres ve sknt durumlarn atlatabilme ya da bu durumlara adapte olabilme yeteneini ifade ettiinden, bu gibi durumlarda koruyucu faktörlerin de yardmyla motivasyonunu koruyan çalan, bu durumu atlattktan sonra iine daha güçlü bir ekilde devam edecektir.
Bunu dorular nitelikte aratrmalar gerçekletirilmi ve dayankllk düzeyi ile örgütsel balln ilikili olduu saptanmtr(Youssef ve Luthans, 2007:788; Zhong, 2007:333).
Öz-yeterlilik düzeyi yüksek insanlarn, dier pozitif psikolojik sermaye bileenlerinin de etkisi ile, be temel özelliinin olduu söylenebilir. Bu insanlar kendilerine zor hedefler koyar, mücadeleyi sever, kendi kendilerini üst düzeyde motive edebilir, hedeflerine ulamak için gerekli çabay sarf etmekten kaçnmaz ve en önemlisi, engellerle karlatklarnda vazgeçmezler (Luthans, Youssef ve Avolio, 2007:38).
63 Öz-yeterlilik düzeyi yüksek çalanlarn i doyumlarnn daha yüksek olmas beklenir. Bu bireyler örgüte anlaml ve önemli bir katk yapmay, iin gerei olarak deerlendirir ve bu katky saladklar ölçüde kendilerini baarl olarak görürler. Bu yüzden örgütün amaçlar ile öz-yeterlilik düzeyi yüksek çalann amaçlarnn paralel hale gelmesi söz konusudur. Bu amaç paralellii, örgütün misyonuna ve örgüte ball beraberinde getirir (Luthans, Zhu ve Avolio, 2006:122).
Baar güdüsü yüksel olan çalanlarn örgütsel ballk düzeylerinin de yüksek olmas beklenmektedir. Eer baar güdüsü yüksek bir çalann yapmas gereken i zorlayc ve tevik edici ise, bireyin baar gereksinimini tetikleyecek ve örgütün amaçlarn daha güçlü bir ekilde benimsemesini, örgüt yararna daha yüksek düzeyde çaba göstermesini salayacaktr. Bu da bireyin örgüte duygusal olarak balanmasn beraberinde getirir. Eer i birey için önemsiz ve sradan olarak deerlendiriliyorsa, baar güdüsünün tatmini gerçeklemediinden, bireyin örgüte duygusal olarak balanmas zorlaacaktr (Buchanan, 1974:536).
Çalanlarn kendi yetkinliklerine olan inançlarnn da duygusal ball olumlu yönde etkiledii öne sürülmektedir (Meyer ve Allen, 1997:44). Bu balamda öz-yeterlilik düzeyinin duygusal balln bir belirleyicisi olduu sonucu çkarlabilir.
Duygusal ballk bireylerin örgütteki rolleri ile de yakndan ilgilidir. Rol belirsizlii yaayan çalanlarn, duygusal ballk düzeylerinin dütüü görülmektedir (Meyer ve Allen, 1997:44). Umut düzeyi hedeflere yönelik enerji ve bu hedeflere giden alternatif yollar oluturabilme becerisinden olutuundan, rol belirsizlii yaayan çalan, umut düzeyi yüksek ise, bu sorunu iini gerçekletirecek alternatif yollar üreterek ve enerjisini bu yollara kanalize ederek aabilir. Bu yüzden umut düzeyi yüksek çalanlarn rol belirsizlii gibi faktörlerden daha az etkilenerek, daha yüksek örgütsel ballk gösterecekleri söylenebilir. Örgütün çalandan beklentilerini açk bir ekilde belirtmesi, umut düzeyinin artmasna yardmc olur. Bu ayn zamanda belirsizliin getirdii sk yaplan hatalar, beklentilerin
64 karlanamamas gibi problemleri ortadan kaldrarak, iyimserlik ve dayanklla da katk yapar.
Kararlara katlmn ve üst tarafndan dikkate alnmann da örgütsel ball olumlu yönde etkiledii bilinmektedir (Jermier ve Berkes, 1979:15). Ayn iliki öz- yeterlilik için de söz konusudur. Kararlara katlan ve üstü tarafndan görülerine önem verilen çalann öz-yeterlilik düzeyi artacaktr. Bilindii gibi sözlü cesaretlendirme, öz-yeterlilii arttrmann önemli bir yoludur (Stajkovic ve Luthans, 1998a:70). Bu ilikiden yola çklarak, kararlara katlmn öz-yeterlilik araclyla örgütsel ball arttrabilecei düünülebilir.
Mücadele gerektiren ilerin de örgütsel ballkla ilikili olduu bilinmektedir (Allen ve Meyer, 1990:9). Mücadele gerektiren ilere kar hevesli olma durumu da ayn ekilde öz-yeterlilikle ilikilidir. Bu yüzden mücadele gerektiren ilerin, öz- yeterlilik ile birlikte örgütsel balla yol açmas olasdr.
Amerika Birleik Devletleri ve Güneydou Afrika’da yaplan ve öz-yeterlilik düzeyinin örgütsel balla etkisini kültürleraras balamda ele alan bir aratrmada, her iki bölgede de, öz-yeterlilik düzeyi ile örgütsel balln olumlu ve anlaml ilikisi bulunmutur (Luthans, Zhu ve Avolio, 2006:121).
65
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
POZTF PSKOLOJK SERMAYE VE BOYUTLARI LE ÖRGÜTSEL BALILIK VE BOYUTLARI ARASINDAK LKY ÖLÇMEYE
YÖNELK BR UYGULAMA
3.1. ARATIRMANIN AMACI VE ÖNEM
Dünya’da 2000’li yllardan itibaren hz ve önem kazanan pozitif psikoloji akm, örgütsel davran alann giderek daha fazla etkilemektedir. Bu etkinin bir sonucu ve gereklilii olarak, söz konusu alandaki aratrmalarn ulusal düzeyde de paralel olarak yürütülebilmesi ve uluslararas karlatrmalar yaplabilmesinin yan sra, uluslararas alanyazndan faydalanlabilmesi gerekmektedir. Bu aratrma, pozitif örgütsel davran alannda ve pozitif psikolojik sermayeyi ölçme konusunda Türkiye’de yaplan ilk çalmalardan biridir. Çalmann hazrlanma sürecinde, pozitif psikolojik sermaye ölçeini Türkçeye uyarlamaya yönelik bir çalmaya rastlanmamtr. Aratrma bu açdan ulusal alanyazn için önem ve özellik oluturmaktadr.
Aratrmann amac, her ikisi de olumlu çktlar olan pozitif psikolojik sermaye ve yüksek örgütsel ballk ilikisini ortaya koymak, bu ilikileri alt boyutlar düzeyinde analiz etmektir.
Pozitif psikolojik sermayeye çeitli yöntemlerle yatrm yaplabilir olmas ve pozitif psikolojik sermayenin örgütsel çktlar üzerinde önemli etkiye sahip olmas, bu kavramn örgütler açsndan önemini bir kez daha ortaya koymaktadr. Bu nedenle örgütlerin pozitif psikolojik sermaye kavram hakknda farkndalklarnn arttrlarak bu kavramn gelitirilmesine yönelik teknikleri örenmeleri konusunda yönlendirilmelerinin önemi giderek artmaktadr. Çalma ile bu konuda da yarar ve katk salanmas deerlendirilmektedir.
66