ARASINDAK ETKLEMN TEORK VE DENEYSEL TEMELLER
Bu bölümde pozitif psikolojik sermaye ile örgütsel balln ilikisine iaret eden teorik bilgilere ve bu ilikiyi test etmek için yaplm aratrmalara yer verilecektir. kisi de olumlu çktlar olarak deerlendirilen örgütsel ballk ve pozitif psikolojik sermayenin öncüllerine bakldnda, i doyumu, kararlara katlm, yetkilendirme, yükselme olanaklar, olumlu geribildirim, yetkinliklere olan inanç, baar güdüsü, mücadele gerektiren iler, birey-örgüt amaç uyumu, örgütsel destek gibi baz ortak faktörler dikkat çekmektedir.
Genel olarak pozitif psikolojiden ve özellikle pozitif örgütsel davran akmndan yola çklarak, umut, iyimserlik, dayankllk ve öz-yeterlilik gibi pozitif psikolojik kapasitelerin gelitirilmesinin, örgütün misyonu, deerleri ve hedeflerine daha yüksek bir ball beraberinde getirecei öne sürülmektedir (Luthans ve Jensen, 2005:305).
Çalanlar olumlu duygular ve ruh hali içindeyken, daha yaratc, yüksek performans göstermek için daha istekli, i arkadalarna kar daha yardmsever olmaktadrlar. Olumlu duygular ayn zamanda i doyumu gibi baz örgütsel çktlar üzerinde önemli etkiye sahiptir. doyumunun artmasna bal olarak da, örgütsel ballk ve kurumsal performansn artt görülmütür. Buradan yola çkarak i doyumunun, pozitif psikolojik sermayenin örgütsel balla etkisinde arac bir rol üstlendii söylenebilir (Judge ve Ilies, 2004: 152). Son yllarda yaplan çalmalar da bunu destekleyen bir biçimde, pozitif psikolojik sermaye bileenlerinin performans, i doyumu ve örgütsel ballkla ilikisine iaret etmektedir (Cordery, 2008:3).
Pozitif psikolojik sermaye düzeyi yüksek çalanlar, yeni koullara uyum salama konusunda daha baarldr ve çalma arkadalaryla örgütsel hedeflere ulamak için ibirliini salayabilir. Farkl kültürlerden çalanlarn bulunduu ortamlarda pozitif psikolojik sermaye düzeyi yüksek çalanlar daha kolay uyum gösterir. Bunun yannda kolektif anlamda yüksek düzeyde pozitif psikolojik sermayeye sahip iletmeler, kriz ya da baarszlk durumlarn daha kolay atlatabilir
59 ve baarszl ders alnacak bir tecrübe olarak görür (Toor ve Ofori, 2010:343). Bu yüzden özellikle örgütsel deiimin, krizlerin ya da benzer olumsuzluklarn yaand iletmelerde, pozitif psikolojik sermaye düzeyi yüksek olan bireyler kilit rol oynar. Bu çalanlarn söz konusu durumlarda örgütün çkarlarna sahip çkp örgüte olan ballklarn korumalar beklenir.
malat sanayinde yaplan bir aratrmada, pozitif psikolojik sermayenin i doyumu(r=.373, p=.002) ve örgütsel ballkla(r=.313, p=.009) olumlu ve anlaml korelâsyona sahip olduu görülmütür. Ayn çalmada pozitif psikolojik sermayenin örgütsel ballkla ilikisinin, umut dndaki tüm pozitif psikolojik sermaye alt boyutlarndan daha güçlü olduu ortaya konmutur (Larson ve Luthans, 2006:55).
Pozitif psikolojik sermayeyi yükseltmek için önerilen kararlara katlm, personel güçlendirme, yetkilendirme, özerkliin arttrlmas gibi yöntemler, istenen i çktlarn beraberinde getirmektedir. Yaplan aratrmalar, bu gibi mekanizmalarn performans, i doyumunu ve örgütsel ball olumlu yönde etkilediklerini göstermektedir (Luthans, Youssef, Avolio, 2007:69).
Hemirelerin pozitif psikolojik sermaye düzeyleri ile örgüt misyonuna ballklarnn ilikisinin aratrld bir çalmada, pozitif psikolojik sermaye düzeyi yüksek olan hemirelerin i-yaam dengesini daha kolay kurabildikleri ve tükenmilik sendromuna bal olarak iten ayrlmalarnn daha düük bir olaslk olduu görülmütür. Ayn zamanda bu hemirelerin üstleri tarafndan bal bulunduklar örgütün hedeflerine ulamasnda daha çok çaba harcadklar, örgüt misyonunu sahiplendikleri belirtilmitir (Luthans ve Jensen, 2005:309).
Bir baka aratrmada, pozitif psikolojik sermayenin örgütsel destek ve örgütsel ballk arasndaki ilikiyi etkileyen arac bir deiken olduu, pozitif psikolojik sermayenin performans, i doyumu ve örgütsel ballk üzerinde etkiye sahip olduu saptanmtr (Luthans vd., 2008:232-233) .
Demografik deikenlerin (cinsiyet ve ya) etkisi kontrol edildiinde, umut, iyimserlik ve dayanklln ayr ayr, pozitif psikolojik sermayenin ise bir bütün
60 olarak bireysel i performansn, örgütsel ball ve örgütsel vatandalk davrann olumlu yönde etkiledii görülmektedir (Zhong, 2007:333-334; Zheng ve Pan, 2010:319).
Bir baka aratrmada, pozitif psikolojik sermayenin örgütsel balln duygusal ballk boyutuna etkisinin, özbenlik deerlendirmesi, dadönüklük ve sorumluluk gibi faktörlerden daha güçlü olduu ortaya konmutur (Luthans vd.,2007:562).
Ayrca, pozitif psikolojik sermaye ile örgütsel ballk arasnda ilikiye rastlamayan aratrmalar da bulunmaktadr. Örnein 160 alt ve orta seviye yöneticiden oluan örneklem ile gerçekletirilen bir aratrmada, pozitif psikolojik sermayenin bir bütün olarak örgütsel ballkla anlaml bir ilikisinin bulunmad görülmütür (Islamia, Delhi, College, 2009:78)
Pozitif psikolojik sermaye bileenlerinin karlkl etkileim içinde olup birbirlerini tamamladklarnda daha etkili olduklar bilinmektedir. Bu etkileimi örneklendirmek için iten çkarlm ve yeni bir kariyere balayan bir yönetici ele alnrsa, umut bu çalann yeni pozisyonunu önceki deneyimlerini gelitirecek bir frsat olarak görmesini, bu dorultuda kendini gelitirecek yol haritalar çizmesini ve bu yollar kararllkla takip etmesini salar. yimserlik bulunduu durumu olumlu olarak deerlendirip kendine pay çkarmasn, olumsuz deneyimleri dsal, geçici ve durumsal faktörlere balamasn salar. Dayankllk daha etkin ba etme mekanizmalar ve stratejileri gelitirerek ve zorluklardan etkilenmeden kendini kabul ettirmesine yardmc olur. Yeni deneyimlere kar olumlu bir bak açs, bunlardan ders alma ve fayda salama, mutluluk ve iyilik halini beraberinde getirir. Bu durum bireyin i yaantsyla beraber günlük hayatna da yansr. Bu gibi olumlu deerlendirmeler, geni bak açs ve gelecek yönelimi, daha yüksek düzeyde örgütsel ball beraberinde getirebilecektir (Youssef ve Luthans, 2007:783-784).
61