Teknik Engellere Yönelik Genel Düzenlemeler

Teknik engellere ilişkin Topluluk hukukunun ikincil düzenlemeleriyle üye ülke iç hukuklarından bahsederken; teknik mevzuat ve standartlardan bahsetmek gerekir. Avrupa Birliği'nde teknik mevzuatı iki başlık altında toplayabiliriz:

• Düzenlenmiş alan: Bu alan Avrupa Komisyonu nezdinde hazırlanıp yürürlüğe konulmuş ortak bir mevzuat tarafından düzenlenen sektörleri kapsar. Örneğin; Komisyon ve Konsey Direktifleri bu alana girmektedir.

• Düzenlenmemiş alan: Bu kapsama giren hususlarla ilgili AB düzeyinde bir düzenleme yapılmamakta ve bu alanla ilgili düzenlemeler üye devletlerin ulusal yetki alanına bırakılmaktadır. Bu alanda teknik engellerin bertarafı ve malların serbest dolaşımı ulusal mevzuatlara eklenen "karşılıklı tanıma hükmü" ile sağlanmaktadır. Düzenlenmiş alanda AB teknik mevzuatının gelişimi şöyledir:

• 1961 - Teknik Mevzuat Uyum Çalışmalarının Başlangıcı

• 1969 - Klasik Yaklaşım : Mevzuat düzeyindeki teknik kurallar ile bu kurallarla eş etkiye sahip standartların tümünün uyumlaştırılmasını temel ilke edinen Klasik Yaklaşım çerçevesinde mevzuat uyumlaştırmasına konu teşkil eden alanların başlıcaları; tekstil ürünleri, elektrikli aletler, eczacılık ürünleri ve kozmetik ürünler, gıda maddeleri, tehlikeli maddeler, motorlu araçlar, tüketici ve çevrenin korunması olmuştur.

• 1985 -Yeni Yaklaşım : Her bir ürünle ilgili mevzuatın uyumu yerine, benzer malların bir arada toplanmasıyla oluşturulan mal gruplarıyla ilgili olan ve temel gerekler olarak isimlendirilen insan can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki varlığının korunması çerçevesinde hazırlanan mevzuatın uyumlaştırılmasını öngören yaklaşımdır.

• 1989- Global Yaklaşım: Temel ilkesi, test, deney ve belgelendirme konusunda karşılıklı tanımayı ve altyapıların yakınlaştırılmasını sağlamak ayrıca, karşılıklı güvenin ve şeffaflığın temini açısından akreditasyonun önemini vurgulamaktır.

1990- Modüler Yaklaşım: Modüler Yaklaşım, mevzuat hazırlayıcılara yönelik

oluşturulmuş bir modüler sistem olup; amacı, ürünlerin özelliklerini ve taşıdıkları risk oranlarını dikkate alarak uygunluk değerlendirme yöntemleri belirlemektir. Mevzuat hazırlayıcı, düzenlemek istediği bir alanda insan, hayvan sağlığı ve güvenliğini ve çevre korumasını sağlamak üzere bu sektördeki malların özelliklerine ve taşıdıkları risk oranına göre seçtiği bir modülü veya modüller kombinasyonunu ilgili mevzuatın kapsamına alarak uygunluk değerlendirme prosedürlerini belirleyebilmektedir. A'dan H'ye kadar olmak üzere 8 adet modül vardır. (http://www.kto.org.tr/dosya/rapor/abteknikmev.pdf, erişim: Ağustos 2008)

Mevzuat hazırlayıcılar, bu modüllerden faydalanarak, üreticiye, ürünün teknik düzenlemelere uyduğunu kanıtlamak için, birden fazla alternatif sunabilmektedirler. Ürünün direktifinde, birden fazla modül kombinasyonu bulunmakta ve üretici isterse bunlardan birini, isterse de ürünün Avrupa standardını uygulayabilmektedir.

(Avrupa Birliğinde Teknik Mevzuat Uyum Çalışmaları,

http://www.legalisplatform.net/ozel_dosyalar/Avrupa%20Birli%C4%9Finde%20Tek nik%20Mevzuat%20Uyum%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmalar%C4%B1.pdf, erişim: Ağustos 2008)

AB’de yapılan çalışmalar piyasaya arz edilen veya hizmete sunulan tüm ürünlerin güvenli olması üzerine yoğunlaşmaktadır. Yeni yaklaşım ve bazı koşullarda klasik yaklaşım mevzuatına uygun ürünlerin güvenli olduğu kabul edilmektedir. Düzenlenmemiş alanda yer alan ve mevzuatı bulunmayan ürünlerin güvenlik koşulları ise Genel Ürün Güvenliği Direktifi ile belirlenmektedir. (Ürün Güvenliği Kanunu Tasarısı Taslağı, Dış Ticaret Müsteşarlığı Dış Ticarette Standardizasyon

Genel Müdürlüğü,

http://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/DTS/TeknikAltYapiGelistirmeDb/2GenelG erekce.doc, erişim: Ağustos 2008)

• Ürünün, Yeni Yaklaşım Direktiflerinin veya öteki Topluluk mevzuatının kapsamına girmemesi

• Emniyet unsurları veya risk kategorilerinin hiçbirisinin Yeni Yaklaşım Direktifleri veya öteki Topluluk mevzuatının kapsamına girmemesi koşullarıyla ticari aktiviteler çerçevesinde arz edilen tüketim ürünlerine uygulanır. 92/59/EEC sayılı Genel Ürün Güvenliği Direktifi piyasaya sürülmüş olan tüketim ürünlerinin normal veya öngörülen kullanım koşullarında herhangi bir risk oluşturmamasını temin etmeyi amaçlamaktadır. Bu direktif, üreticilerin sadece güvenli ürünleri piyasaya sürmeleri ve riskleri hakkında bilgi vermelerini gerektirmektedir. Bu direktif aynı zamanda üye devletlere piyasada bulunan ürünleri gözetleme ve ciddi risk durumundaki bilgilendirme sistemi veya korunma önlemleri kapsamında alınan tedbirlerle ilgili olarak Komisyonu bilgilendirme zorunluluğu da getirmektedir. (Yeni Yaklaşım Direktiflerinin Kapsamı, http://www.procen.com.tr/kapsam2.htm, erişim: Ağustos 2008)

Avrupa Birliği, 92/59/EC sayılı Genel Ürün Güvenliği Direktifini yürürlükten kaldırarak yerine 2001/95/EC sayılı Direktifi yürürlüğe koymuştur. (Ürün Güvenliği Kanunu Tasarısı Taslağı, Dış Ticaret Müsteşarlığı Dış Ticarette Standardizasyon

Genel Müdürlüğü,

http://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/DTS/TeknikAltYapiGelistirmeDb/2GenelG erekce.doc, erişim: Ağustos 2008)

2001/95/EC sayılı Genel Ürün Güvenliği Direktifi, piyasada yer alan tüketici ürünlerinin güvenilirliğine yönelik uygulanır. Amacı, iç pazarın tam işleyişini sağlamaktır. Direktifle,

• Belli bir düzenleme ile düzenlenmemiş ürünlerin güvenliği koşullarına

• Üreticiler ve dağıtıcılar için “Güvenlik yönetimi”ne ilişkin koşullara ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.

Söz konusu düzenlemede ayrıca,

• Ciddi durumlarda hızlı alarm sistemi (RAPEX)

• Üreticiler, ithalatçılar ve dağıtıcıların pazara sadece güvenli ürün sürmeleri ve tehlikeleri izlemek için önlem alma yükümlülüğü

• Üye ülkelerin gözetim ve uygulamayı yürütmeleri yükümlülüğü ile ilgili düzenlemeler yer almıştır. (Sunum, Erik Hansson, The New General Product Safety Directive (2001/95/EC), http://www.tceurope.org/pdf/Hansson2004.pdf, erişim: Ağustos 2008)

Ayrıca üçüncü ülkelerden gelen riskli ürünleri gümrüklerde; insan can ve mal sağlığı gibi konularda güvenlik denetimine tabi tutan ithalat denetimi AB’de, 339/93 sayılı tüzüğe dayanılarak yapılmaktadır. (Sunum, Tüketici Bilgilendirme Semineri, Çetin

Yılmaz Dış Ticaret Uzmanı, Dış Ticaret Müsteşarlığı

http://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/DTS/ABTeknikMevzuatUyumuDb/cy.ppt# 323,25, erişim: Ağustos 2008)

4.3.3 Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Konularında Tarife Dışı