Bitki Sağlığı

İthal edilen ürünler bakımından 2008/5 sayılı Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği ve bu tebliğe dayanılarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca hazırlanan 2007/39 sayılı Gıda Maddeleri ve Gıda ile Temas Eden Ambalaj Materyallerinin İthalatında Kontrol Belgesi Onaylanması ve İthalat Aşamasındaki Kontrol İşlemleri Hakkında Tebliğ hükümleri uygulanır. 2007/39 sayılı tebliğin 5. maddesi (j) bendinde : “İthalat aşamasında, bitkisel ürünler için 4 üncü maddenin (c) bendine uygun olarak düzenlenmiş Bitki Sağlık Sertifikası ibraz edilecektir. 6968 sayılı Zirai Mücadele ve

Zirai Karantina Kanun ve Yönetmeliği kapsamındaki ürünler karantina yönünden de kontrol edilir.” denilmektedir.

1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Karantina Kanunu ve Yönetmeliği de bitki koruma ürünlerinin ithalat ve ihracatında uygulanacak kontrollerini ve bitki karantinası kurallarını düzenler. Zirai Karantina Kanunu’nun 2. maddesi: “Bütün nebatların ithal, ihraç ve memleket dahilinde nakilleri, hastalık ve zararlardan korunmaları, zirai mücadele alet ve ilaçlarının ithal, ihraç, imal, ihzar, satış ve kullanılmaları bu kanun hükümlerine tâbidir.” demektedir. (http://www.kkgm.gov.tr/kanun/6968.html.) Bu kanuna dayanılarak çıkarılmış olan 23 Ocak 2007 tarihinde 26412 sayılı Resmi Gazetede yayımlı Zirai Karantina Yönetmeliği, konuyu daha spesifik olarak ele almıştır. Söz konusu yönetmeliğe göre bitki koruma ürünlerinin ithalat ve ihracat izinleri Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından verilmektedir. Ayrıca bitki koruma ürünlerinin denetimi ile etiketleme koşulları da bu yönetmelikle belirlenmektedir. (http://www.tarim.gov.tr/Ab_Tarim/Fasil_12/27.04.2006/index.htm) Yönetmeliğin 5. maddesi, “İthal edilmek istenen bitkiler ve bitkisel ürünler bu Yönetmeliğin I ve II No’ lu ekinde yer alan zararlı organizmalardan ari olmak ve bu Yönetmeliğin III No’ lu ekinde belirtilen şartlara uymak zorundadır. Ayrıca, bu bitki ve bitkisel ürünler; bu Yönetmelikte yer almadığı halde bitki gelişmesini engelleyecek ve bitki veya bitkisel ürünün pazar değerini düşürecek seviyede herhangi bir zararlı organizmayı

taşıyamaz.” diyerek bitki ithalatının şartlarını belirlemiştir.

(http://www.kkgm.gov.tr/kanun/6968.html.)

Yönetmeliğin I, II ve III numaralı eklerinde sayılan nedenler ithalatı yasaklama nedenleridir. Belirlenen bu nedenlerin uluslararası anlaşmalarla belirlenen bilimsel standartlara göre oluşturulduğu şüphesizdir. Zaten Sağlık ve Bitki Sağlığı Anlaşmasında da ülkelerin iç hukuk düzenlemeleriyle belirlenen standartların bilimselliklerinin karine olarak kabul edileceği belirtilmektedir.

Zirai Karantina Yönetmeliğinin 4. maddesinde de ithali yasak ürünler belirtilmiştir. 4. Maddeye göre: “Yönetmeliğin III no’ lu ekinde yer alan, “Özel Şartlar” bölümünde belirtilen topraklı bitki, kültür ortamı torf ve perlit hariç olmak üzere zirai amaçla kullanılan her türlü toprak, ot, tabii gübre, yaprak, sap ve samanın ithali

gümrüğünde yakılarak imha edilir.” (http://www.ankara-tarim.gov.tr/bk/dk/dk. htm#saglik%20sertifikasi%20ve%20re-export)

Yönetmeliğin 5. maddesinde ithalatın şarta bağlı bir şekilde nasıl gerçekleştirileceği ile ilgili bir hüküm yer almaktadır. Bu maddeye göre “İthal edilmek istenen bitkiler ve bitkisel ürünler bu Yönetmeliğin I ve II No’ lu ekinde yer alan zararlı organizmalardan ari olmak ve bu Yönetmeliğin III No’ lu ekinde belirtilen şartlara uymak zorundadır. Ayrıca, bu bitki ve bitkisel ürünler; bu Yönetmelikte yer almadığı halde bitki gelişmesini engelleyecek ve bitki veya bitkisel ürünün pazar değerini

düşürecek seviyede herhangi bir zararlı organizmayı taşıyamaz.”

(http://www.ankara-tarim.gov.tr/bk/dk/dk.htm#saglik%20sertifikasi%20ve%20re- export) Söz konusu maddede yer alan düzenleme ile sınırlamanın tahdidi olmadığı yönetmelikte yer almayan ve ürünün Pazar değerini düşürecek bir zararlı organizmayı taşıması halinde ithalatın kısıtlanacağı anlaşılmaktadır. Ancak bu belirlemenin kim tarafından yapılacağı belirtilmemekle birlikte değerlendirmenin bilimsel gerekçelerle yapılacağı kuşkusuzdur. Zaten 1/95 sayılı Kararın 7. maddesinde de insan ve bitki sağlığının korunması nedeniyle ithalata kısıtlama getirilebileceği hükmüyle de uyum sağlamaktadır.

Zirai Karantina Yönetmeliğinin 13. maddesi Bitki Sağlık Sertifikası ve Re-Export Bitki Sağlık Sertifikası başlığını taşımaktadır. Söz konusu maddeye göre:

“Bitki ithalinde orijin ülkenin resmi bitki koruma servisince verilen ve bir örneği bu Yönetmeliğin V No'lu ekinde yer alan Bitki Sağlık Sertifikası veya bu sertifikada yer alan bilgileri kapsayan başka formatta düzenlenmiş Bitki Sağlık Sertifikası Türkçe, İngilizce, Fransızca veya Almanca dillerinden biriyle yazılmış olmalıdır. Tüm Bitki Sağlık Sertifikaları, ihracatçı ülkenin ilgili servisinin mührü ile yetkilinin adı, soyadı ve imzasını içermelidir. Bitki Sağlık Sertifikasının aslı olmadan getirilen bitki ve bitkisel ürünlerin sahibi bu belgeyi Müdürlükçe verilen süre içerisinde getirmediği taktirde malın tamamı ilgili ülkeye iade edilir veya imha edilir. İthal edilen üretim materyali ihracatı yapan ülkede üretilmemişse beraberinde orijin ülkece verilmiş Bitki Sağlık Sertifikasının aslı veya tasdikli bir sureti ile son ihracatçı ülkenin, bu Yönetmeliğin VI No'lu ekinde gösterilen örneğe uygun Re-export Bitki Sağlık Sertifikası da bulunur. (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/21502.html, 21

Ağustos 2008)

15. maddeye göre, “İthali yapılacak üretim amaçlı bitkiler için “Bitki İthal Permisi Başvuru Formu” ile başvurularak Bakanlıktan veya ilgili Müdürlükten “Bitki İthal Permisi” alınır.” 16. madde, ithal kapısında kontrole ilişkindir. Bu maddeye göre “Giriş kapısında inspektörlerce yapılacak zirai karantina kontrolleri sonunda zirai karantinaya tabi zararlı organizmaları taşımayan bitkilerin ithaline izin verilir. Gerekli görüldüğünde laboratuar testleri de yapılır.

İthal materyalinin laboratuar testleri, özelliklerine göre Zirai Karantina Müdürlükleri, Bakanlık İl Kontrol Laboratuar Müdürlükleri, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüleri veya Bakanlıkça görevlendirilmiş diğer Araştırma Enstitülerince yapılır.Yapılan kontroller sonucunda ithal edilmek istenen bitki ve bitkisel ürünler bu Yönetmelik hükümlerine uygun değilse imha edilir veya gönderici ülkeye iade edilir. İadeye karar verildikten itibaren 2 gün içinde gönderici ülkenin resmi bitki sağlık sertifikası, Bakanlıkça bu Yönetmeliğin IX No’lu ekinde yer alan iade formu ile bilgilendirilir. (http://www.ankara- tarim.gov.tr/bk/dk/dk.htm#saglik%20sertifikasi%20ve%20re-export)