Araştırmanın problemi olan "Kavram haritası kullanımının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin matematik dersi çokgenler alt öğrenme alanındaki akademik başarılarına ve bilgilerinin kalıcılık düzeylerine etkisi nedir?" sorusuna yanıt aranmıştır. Alt problemlere ilişkin analiz sonuçlarından elde edilen bulgular çeşitli boyutlar üzerinden değerlendirilmiş ve diğer araştırmalarla karşılaştırılarak birtakım sonuçlara ulaşılmıştır.
5.1.1. Akademik Başarıya İlişkin Elde Edilen Sonuçlar
Elde edilen bulgular doğrultusunda matematik dersinde kavram haritaları kullanılarak yapılan öğretimin akademik başarıya olumlu yönde katkı sağladığı söylenebilir.
Kavram haritaları kullanılarak öğretim yapılan deney grubu ile mevcut programdaki etkinliklerin uygulandığı kontrol grubunun akademik başarıları karşılaştırıldığında ön test sonucu elde edilen puanlara göre denk oldukları belirlenmiştir. Her iki grubun son test puanları ortalamalarında, ön test puan ortalamalarına göre belirli oranda artış olmuştur. Buna göre hem deney grubunda hem de kontrol grubunda öğrenmelerin gerçekleştiği söylenebilir. Deney ve kontrol gruplarında ön test ve son test puan ortalamalarında anlamlı
75
bir fark bulunmuştur. Ancak deney grubunda son test puan artışı, kontrol grubundaki son test puan artışından daha fazladır. Bu durumda mevcut programdaki etkinlikler ve kavram haritaları kullanılarak yapılan öğretimle akademik başarının arttığı ve öğrenmelerin daha verimli hale geldiği söylenebilir.
Literatüre bakıldığında Schmind ve Telaro (1990)' in biyoloji eğitiminde kavram haritası kullanımının akademik başarıyı arttırdığını gözlemlemeleri, araştırmanın sonucunu destekler niteliktedir.
Özdemir vd. (2002)' in fen eğitiminde 8. sınıf miyoz ve matoz bölünme konusunda kavram haritası kullanımının öğrenciyi derste daha aktif hale getirdiğinden dolayı başarının olumlu yönde etkilenmesi, araştırmayı destekler niteliktedir.
Üzel (2003)' in 7. sınıf matematik dersinde oran, orantı ve yüzdeler ünitesinde kavram haritası ve Vee diyagramı kullanımının öğrenci başarısını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşması, araştırmayı destekler niteliktedir.
Ata (2004)' nın lise 1 öğrencileri üzerinde kümeler alt öğrenme alanında kavram haritası kullanımının akademik başarıyı arttırdığı sonucuna ulaşması, araştırmayı destekler niteliktedir.
Gürbüz (2006)' ün 8. sınıf öğrencilerinin olasılık alt öğrenme alanındaki kavramsal gelişimini kavram haritası kullanarak incelemiş ve kavram haritası kullanımının deney grubu lehine anlamlı farklılık gösterdiği sonucuna ulaşması, araştırmayı destekler niteliktedir.
Erdoğan (2007)' ın öğretmen adaylarına fonksiyonlarla ilgili kavramların öğretimini kavram haritası kullanarak gerçekleştirdiği deney grubunun akademik başarısını daha yüksek bulması, araştırmayı destekler niteliktedir.
Günhan (2009)' ın kavram haritaları öğretim stratejisinin öğrenci başarısına etkisini inceleyen bir meta analiz çalışması yapmıştır. Çalışmasında akademik başarı üzerinde kavram haritası stratejisinin, mevcut programlı öğretimlere göre daha etkili olduğu sonucuna ulaşması, araştırmanın sonucunu destekler niteliktedir.
Oğraş ve Bozkurt (2011)' un 7. sınıf öğrencileri üzerinde çember ve daire konusunda bilgilerin ilişkilendirilmesine fırsat verdiği için kavram haritası kullanımının akademik başarıyı arttırdığı sonucuna ulaşması, araştırmanın sonucunu destekler niteliktedir.
76
Bektüzün (2013)' ün canlıların sınıflandırılması ve biyolojik çeşitlilik ünitesinde kavram haritası ile yapılan öğretimin öğrencinin başarısını arttırdığı sonucuna ulaşması, araştırmanın sonucunu destekler niteliktedir.
Laçin (2014)' in 8. sınıf olasılık ve istatistik konusunda kavram haritası destekli yapılan öğretimin akademik başarıyı arttırdığı sonucuna ulaşması, araştırmanın sonucunu destekler niteliktedir.
Özdemir (2015)' in kareköklü sayılar konusunu kavram haritası destekli öğretimle işlemenin öğrencilerin akademik başarılarını arttırdığı sonucuna ulaşması, araştırmayı destekler niteliktedir.
Polat ve Doğan (2015)' ın 7. sınıf öğrencileri üzerinde olasılık alt öğrenme alanının kavram haritalarıyla öğretiminin akademik başarıyı artırıcı etkisini gözlemlemesi, araştırmayı destekler niteliktedir.
Sakiyo ve Waziri (2015)' in biyoloji eğitiminde kavram haritası kullanımının akademik başarıyı arttırdığı sonucuna ulaşmaları, araştırmanın sonucunu destekler niteliktedir.
Singh (2015)' in kimya alanında kavram haritası kullanımının akademik başarıyı arttırdığı sonucun ulaşması, araştırmayı destekler niteliktedir.
5.1.2. Kalıcılığa İlişkin Elde Edilen Sonuçlar
Elde edilen bulgular doğrultusunda matematik dersinde kavram haritaları kullanılarak yapılan öğretimin kalıcılığa olumlu yönde katkı sağladığı söylenebilir.
Deney grubunun son test ve kalıcılık puan ortalamaları karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Ancak kontrol grubunun son test ve kalıcılık puan ortalamaları karşılaştırıldığında ortalamalar arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Burada esas olan anlamlı bir farklılığın bulunmayıp bilgilerin en son öğrenildiği halindeki tazeliğini korumasıdır. Yani bilgi daha az hatırlansa da istatistiki açıdan önemsenmeyecek düzeyde olmasıdır. Dolayısıyla deney grubunda mevcut programdaki etkinliklere ek olarak kavram haritalarının kullanılmasıyla bilgilerin kalıcılık düzeyinin daha yüksek olması sonucuna ulaşıldığı söylenebilir.
77
Literatüre bakıldığında İnce, Güven ve Aydoğdu (2010)' nun fen bilgisi laboratuvar uygulamaları dersinde kavram haritası ve Vee diyagramı kullanımının kalıcılık üzerinde etkili olduğunu gözlemlemesi, bu araştırmayı destekler niteliktedir.
Kırkkılıç, Maden, Şahin ve Girgin (2011)' in 8. sınıf öğrencilerinde Türkçe eğitiminde kavram haritalarının okuduğunu anlama ve kalıcılığı üzerinde etkisini incelediklerinde deney grubunun lehine anlamlı sonuçlara ulaşmaları, bu araştırmayı destekler niteliktedir. Yılmaz ve Çolak (2012)' ın 6. sınıf öğrencilerinde sosyal bilgiler dersi öğretiminde kavram haritası kullanımının kalıcılığa olumlu yönde etkisi olduğunu gözlemleyerek, bu çalışmaya benzer sonuçlar elde etmiştir.
Aktaş (2012)' ın 4. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersindeki dünya ünitesinde kavram ve zihin haritaları ile verilen bilgilerin kalıcılığa olumlu yönde etkisi olduğunu gözlemlemesi, bu araştırmayı destekler niteliktedir.
Özdemir (2015)' in kareköklü sayılar konusunu kavram haritası destekli öğretimle işlemenin, öğrencilerin bilgilerinin kalıcılık düzeylerini arttırdığı sonucuna ulaşması, araştırmayı destekler niteliktedir.
Bunların yanında literatürdeki diğer çalışmalarda (Taş, 2001; Dumanlı, 2001 vb.) bulunan sonuçların, bu araştırmanın sonuçlarını desteklediği görülmektedir.
5.1.3. Öğrenci Görüşlerine İlişkin Elde Edilen Sonuçlar
Akademik başarı ve bilgilerin kalıcılık düzeylerine ilişkin her iki gruptaki farklılığı incelemek için deney grubuyla yapılan görüşme sonucu elde edilen verilerin analizine göre öğrencilerin kavram haritaları ve kavram haritaları kullanılarak yapılan öğretim hakkında çeşitli görüşler belirttikleri görülmüştür.
Öğrenciler kavram haritaları kullanarak öğrenmenin daha akılda kalıcı, konuyu bir bütün olarak sunduğu için iyi bir özetleyici olduğunu, zamandan tasarruf sağladığını, eğlenceli ve bulmaca gibi gördüklerini belirtmişlerdir. Kavram haritaları kullanılarak yapılan öğretim boyunca yaptıkları etkinliklerin sınıf ortamındaki iletişimi artırdığını belirtmişlerdir. Konuyu hemen unutmayacağını belirten öğrenciler kalıcılığa katkısı yönünde görüş bildirmişlerdir.
78
Diğer derslerde kullanımın verimli olacağını düşünen öğrenci görüşlerine de ulaşılmıştır. Ausubel (1968)' in anlamlı öğrenme modeline göre kavram haritaları ön örgütleyici olarak kullanılmalıdır. Örneğin, eski bilgiler kavram hartaları ile öğrenciye hatırlatılıp, ön örgütleyiciler öğrenci bilgileriyle ilişkilendirilmelidir. Aynı zamanda Novak (1991), kavram haritalarının uygulanamayacağı hiçbir bilim dalı olmadığını vurgulamıştır.
Bazı öğrenciler ise kavram haritaları kullanarak konuyu öğrenmekte ve takip etmekte zorlandıklarını, grubun hızına yetişemediklerini, konuyu iyi anlayamadıklarından verim alamadıklarını belirtmişlerdir. Sınıfta oluşan gürültü ortamından rahatsız olduklarını, etkinlikler için fazla vakit harcandığından yeterinde örnek çözümü yapılamadığını belirten öğrenciler de olmuştur.
Bu görüşlerden hareketle öğretim şekli zaman yönünden ekonomiklik ve bireysel farklılık gibi nedenlerden dolayı her öğrenci için aynı şeyi ifade etmediğini söyleyebiliriz. Ancak zorlanılan durumlar hakkında daha fazla iyileştirme yapılarak öğretim, olumsuz etkilenen öğrenciler için verimli hale getirilmelidir.
Köksal ve Demirel (2008)' in yansıtıcı düşünmenin öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarına katkılarını araştırırken katılımcılardan kavram haritalarına yönelik olarak öğrencilerin kavramlar arası bağlantıyı görmelerini sağlıyor görüşünü elde etmesi, bu araştırmanın sonuçlarını destekler niteliktedir.
Güneş, Dilek, Demir, Hoplan ve Çelikoğlu (2010)' nun öğretmenlerin kavram öğretimi, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmaları üzerine yaptıkları nitel araştırmada öğretmenlerin en çok öğretim tekniği olarak kavram haritalarını kullandıkları görüşüne ulaşmaları, bu araştırmanın sonuçlarını destekler niteliktedir.
Özatlı ve Bahar (2010)' ın 10. sınıf öğrencilerinin boşaltım alt öğrenme alanındaki bilişsel yapılarının kavram haritası, Vee diyagramı gibi yeni teknikler ile öğrenilmesini incelemişler ve öğrencilerle yapılan görüşmelerde kavram haritalarının konuda karmaşık cümlelere girmeden kavramlar arasındaki bağlantıların açıkça görülmesini sağladığı gibi görüşlere ulaşmaları, bu araştırmanın sonucunu destekler niteliktedir.
Şahin (2001)' in öğretmen adaylarının kavram haritası yapma ve uygulama hakkındaki görüşlerini incelediğinde kavram haritalarının plan yapılırken konuyu bütün olarak sunduğu, kompleks kavramları anlatmada kolaylık sağladığı, kendi bilgi eksiğini
79
tamamlamada veya bilgileri düzenlemede yardımcı olduğu ve öğrencileri değerlendirmede kolaylık sağladığı gibi görüşlere ulaşması, bu araştırmanın sonuçları ile paralellik göstermektedir.