Taoist Kanondaki Metinler

Taoist kanonun sahip olduğu metinlerin neredeyse yarısı Kuzey Song Hanedanı döneminde yeni yazım tekniklerinin gelişmesi sonucu 12. yüzyıldan sonrasına aittir. Taoist eserlerin yazım tarihleri çok güvenilir olmamakla beraber metinlerin önsözlerinden, kitabı kaleme alana dair bildirilmiş soy ağacından, metinlerde geçen

Tanrı isimlerinden, yönetimin onayını gösteren bölge ve idare hakkında bilgi taşıyan mühürlerden elde edilen bilgilerle tespit edilmeye çalışılmaktadır. Metinlerde kullanılan dil ve terimler de tarih tespitinde önemli bir kaynaktır.

Kanon kapsamındaki yazımlar Han Hanedanı’ndan buyana gözüken Taoist inançlar ve pratikler kadar çeşitlidir. Bir çok yazım Taoist simya ve ilaç araştırmaları üzerinedir. İlk dönem Shangqing ve ve Ling-pao metinleri dışında çok az yazım vahye ve ilhama dayanmaktadır. Taoist kanonda metinler daha çok döneminin edebi yazımlarını yansıtmaktadır (E.R., 1968: XIV, 319).

Taoist kanonda bulunan metinler çok değişik yazım türlerini temsil eden öyküler, şiirler, tefsirler, teknik ve tanımlayıcı metinler, şarkılar, liturjik metinler ve dramatik yazımlardan oluşur. Ancak Taoist literatür genel olarak beş başlık altında ele alınabilir: 1) Vahiy ve ritüel metinleri. 2) Hacıyografyalar. 3) Tarihi ve coğrafi metinler. 4) Felsefî ve simyasal metinler. 5) Tefsirler ve Ansiklopedik metinler (Bokenkamp, http://www.faculty. sbc. edu/goulde/taolit.html, 19.04.2006.).

Taoist Hacıyografyalar, bilgeler, keşişler ve yüce insanların hayatını ve öykülerini anlatan eserlerdir. Bu gelenek durgun bir gelenek değildir. Hikayeler dilden dile dolaşan ve eserden esere farklılık gösteren ve giderek teferruatlı bir hal alan yapı arzetmiştir. En çok bilinen Taoist Hacıyografyalar; Lieh-hsien chuan, Shen-hsien chuan, Sou-shen chi, and the Sou-shen hou-chi’dir. Bu eserler sadece Taoist figürleri değil yerli geleneğe ve Budizm’e mensup bir çok kimseyi işlemiştir. Ancak kaynak olarak Taoist kutsal kitapları kullanmışlardır. Taoist Hacıyografyaların en önemli şahsiyeti hiç şüphesiz Lao Tzu olmuştur. Hakkında sayısız eser yazılmıştır. Bunlardan en önemli üçü şunlardır: Lao-tzu pien-hua ching (Lao Tzu’nun dönüşümü kitabı); bu kitap mesihçi bir yapıya sahiptir, kitapta Lao Tzu tarih boyunca çeşitli şekillerde hükümdarlara yol göstermek için bir çok kez ortaya çıkmış kutsal varlık olarak gösterilir. Lao-tzu Hua Hu Ching (Lao Tzu’nun yabancıların dinlerini değiştirdiğine dair kitap), bu kitaba göre Lao Tzu, batı sınırını geçtikten sonra Hindistan’a gitmiş ve Buda’ya dönüşmüştür. Bu eser Budizm’i Taoizm’in bir kolu olarak gösterir. Lao-chun pien-hua wu-chi ching, bu eserde Lao Tzu, Tang Hanedanı’nın kuruluşuna yardım eden bir kimse olarak tanımlanmıştır. Taoist hacıyografyaların bir kısmı özellikle

Ling-pao geleneğine ait olanlar Budist hacıyografyalardan etkilenmişlerdir (http://www.faculty.sbc.edu/goulde/taolit.html, 19.04.2006).

Taoculuğun tarihine ilişkin hikâyeler bir çok kutsal kitapta var olmasına rağmen Song öncesi tarihe dair çok az eser elimize ulaşmıştır. Bu alanda yazılmış ilk eser Liu-Sung döneminde Hsu soy adlı bir Taoist tarafından yazılmış San-t'ien nei chieh ching (Üç Göğün İç açıklaması) isimli kitaptır. Bu alanda çalışmış ve eser ortaya koymuş en önemli kişi Tu Kuang-t'ing’dir. Taoist metinlerin her alanında çalışan ve eserlerini bir kütüphanede toplayan Tu, Tang döneminde yaşamıştır ve günümüze ulaşan en önemli eseri Li-tai ch'ung-tao chi (Tao’nun Kutsallaştırılmasının Tarihi) dir.

Başından beri Taoist eserler kutsal yerlerle ilgilenmişlerdir. Kutsal dağlar, mağaralar, azizlerin ve ulu kimselerin yaşadığı yerler, şifalı bitkilerin ve suların bulunduğu bölgeler bu eserlerin bilgi verdiği coğrafi yerlerdir. Bu alandaki önemli eserler; Wuyueh chen hsing t'u (Beş Kutsal Dağın Haritası), Tung-t'ien fu-ti yueh-tu ming- shan chi (Kutsal Mağaraların, Dağların, Kanalların ve Yerlerin Kayıtları) ve Nan-yueh hsiao-lu’dur (http://www.faculty.sbc.edu/goulde/taolit.html, 19.04.2006).

Taoist kanonda dinsel doktrine dair eserler toplandığı gibi felsefî alana ait eserler de toplanmıştır. İlk ve son döneme dair felsefî eserler kanondaki yerlerini alırken Chuang Tzu ve Lieh Ttzu gibi felsefî Taoizm’in dev eserleri kanona Tang döneminde eklenmiştir. Bu eserler Taoizm’i destekleyen imparatorlar tarafından saraya memur alımında yapılan sınavlarda sorulmuşlardır. Han öncesi döneme ait bir çok felsefî eser Taoist okula mensup olmamasına rağmen Tang döneminden sonra Taoist kanona alınmış ve Taocu öğretinin bir parçası sayılmıştır. Taoist kanonda bunun yanında Kuei-ku-tzu ve Kuanyin-tzu gibi küçük çaplı felsefî eserler de yer almıştır.

Taoizm’in şekillenmesinde önemli bir yeri olan ve Çin geleneğinde önemli bir yeri olan simya çalışmalarının da Taoist metinler içerisinde önemli yeri vardır. İlk önemli simya eseri Wei-po Yang’ın Chou i ts'an-t'ung-ch'i adlı eseri olarak kabul edilir. Simya eserleri arasında en şöhretlisi ise hiç şüphesiz Ge Hong’a ait Pao-pu tzu’dur (http://www.faculty.sbc .edu/goulde/taolit.html, 19.04.2006).

Taoizm’de bilginin şifahen aktarımı önemli bir gelenek oluşturmuştur. Dinsel metinler Taocu ustadan öğrencisine metinlerin kulanım yöntemlerine dair gizli bir öğretiyle

birlikte şifahen verilirdi. Kulaktan kulağa dolaşan bu bilgiler önemine binaen zamanla yazıya geçirildi ve tefsir eserlerini andıran yeni bir türün oluşmasına sebep oldu. Song dönemi öncesi tefsircilerinden en önemlisi T'ao Hung-ching’dir. T’ao’ya ait Shen nung pen-ts'ao ching chi-chu adlı eserin bir bölümü halâ Taoist kanon içerisinde mevcuttur. T’ao’ya ait açıklayıcı notları içeren Yang-Hsu ve Chen-kao adlı eserler de günümüze ulaşmıştır.

Tang Hanedanı’nın Taoizm’i destekleyen politikası Taoist yorumların artmasını sağlamıştır. 822 yılında Taoist rahiplerin devlet tarafından atanacağının bildirilmesi ve atanacak rahiplerde başta Tao Te Ching olmakla beraber ana Taoist metinler üzerine uzmanlık istenmesi Taoist yorum ve tefsir kitaplarının artmasına yol açtı. Yuan-shih wu-liang tujen shang-p'in miao-ching ssu-chu, Chu-t'ien nei-yin tzu jan yu-tzu ve Liang-ch'iu-tzu bu döneme ait önemli tefsir kitapları olarak sayılabilir.

Modern araştırmacılar için çok önemli olan ansiklopedik çalışmalar da kanonda bulunmaktadır. İlk geniş Taoist ansiklopedi Wu-shang pi-yao adlı eser olup imparatorluk desteğiyle 574 yılında hazırlanmıştır. Bu ansiklopedik eserin büyük kısmı kayıptır. Bu manada Wang Hsuan-ho’nun 7. yüzyılın ortalarına ait San-tung chu- nang’ı, Chang Chün-fang’ın Yün-chi ch’i-ch’ien’i de önemli ansiklopedik eserler olarak kabul edilmektedir (http://www.faculty.sbc.edu/goulde/taolit.html, 19.04.2006).