Büyük Barış Yolu Mezhebi (Taiping tao)

Dinsel Taoizm’in kurulmasında önemli rol üstlenen hareketlerden bir diğeri ise Büyük Barış Yolu Mezhebi (Taiping tao)’dir. Büyük Barış Yolu ismini Büyük Barış Kitabı (Taiping ching)’ndan almıştır. Doğu Han Hanedanı imparatorlarından Ling (y. MS 172-178) zamanında Chang Chiao tarafından kuruldu. Chang ve iki kardeşi hareketin önderleriydi. Kardeşler kendilerini Göğün, Yerin ve İnsanın Tanrılarının generalleri olarak kabul ediyorlardı (E.R.,1968: XIV) 306Chang, kendisini “Büyük Erdemli Usta” (Daxian Liangshi) ilan etti ve Huang-lao yoluna bağlı olduğunu bildirdi. Etrafına müritler toplayan Chang Chiao sihirli sular hazırladı ve bu suların hastalıklara iyi geldiğini söyledi. Chang, bir çok insanı hastalıklardan kurtarınca inananların sayısı hızla arttı.

Büyük Barış Yolu’nun kurulması Yü Chi ve Langya Gachong’un önderliğini yaptığı “Siyah Türbanlılar” yoluyla yakından ilişkilidir. Yü Chi, Taiping ching Shu (Büyük Barış ve Saflık Kitabı) isimli bir kitap yazdı (Smith, 1971: 104). Taiping ching, hakkında bilgilerin kapalı olduğu bir kitaptır. Bir çok defa fang-shih’ler tarafından hazırlanıp tahta sunulmuştur. Kitap genellikle gelecekle ilgili kehanetlerde bulunuyor,

yazarları yönetimden reformlar istiyordu. Taiping ching’in şu an Taoist kanon içerisinde bulunan bir versiyonu bulunmaktadır, bu kitabın bir çok değişikliklere uğramasına rağmen orijinalinden parçalar taşıdığı düşünülmektedir. Kitabın ilk bakışta ütopik karakterler taşıdığı görülmektedir. Gökyüzünde yaşayan bilgelerin yönettiği “altın çağ” denilen “Büyük barış ülkesinin” kurulacağını haber veren eser, büyük barışın elde edilebilmesi için kişinin Tao’ya ulaşması gerektiğini vurgulamakta, farklı etik ve politik görüşler içermekteydi. Ayrıca ölümsüzlüğe ulaşmak için uygulanacak metotlardan bahseden Taiping ching bunlar arasında meditasyon, vücudun içinde her biri bir iç organa karşılık gelen Tanrıların imajinasyonu, nefes alıştırmaları, bitkisel ilaçlar, büyüler, sihirli formüller, akupunktur ve nabız kontrolü gibi tıbbi metotları saymaktaydı (E.R.,1968: XIV, 294). Aynı zamanda yin-yang ve beş element teorilerini işliyor, bir çok esrarengiz ve Şamanistik öğretiyi de barındırıyordu. Saray, kitaba büyülerle dolu çok tehlikeli bir kitap olduğu gerekçesiyle el koydu. Yü Chi 197 yılında idam edildi ve kesilen kafası sergilendi. Bu olaydan sonra Yü’nün taraftarları inanmaya devam ettiler ve onun ölümsüz olduğunu düşündüler (Smith, 1971: 104). Daha sonra Chang Chiao bu kitabı ele geçirmeyi başardı ve kitabın dinî ve politik fikirlerini Büyük Barış Yolu’nun oluşturulmasında kullandı.

Chang Chiao, mezhebini dünyayı kendi fikirleriyle değiştirmek amacıyla kullandı. Kısa sürede yüz binlerce müride sahip oldu. Ülkenin kötü ekonomik koşullarını kullanarak kırsal toplum içerisinden kendisine çok sayıda taraftar topladı ve iyi şekilde organize etti. Chang’ın misyonerleri ve rahipleri sarı başlıklar örtüyorlardı daha sonra taraftarları da bu örtüyü kullanmaya başladılar ve böylece sarı baş örtüsü bu hareketin simgesi haline geldi (C.E.L.F., 1977: 390).

Chang Chiao, hayatının erken dönemlerinde aldığı bir vahye dayanarak mezhebini temellendirdi. Bu vahye göre Taiping (Büyük Barış) devri yaşanacaktı. Bu devir “Mavi Göğün” yerini “Sarı Gök”le değiştirmesiyle başlayacaktı. Büyük barış yaşamından önce büyük politik ve doğal felaketler yaşanacaktı. Chang, sihirli güçleriyle bu felaketlerin üstesinden gelebilecek kişi olarak kendisini kabul ettirmişti. Öğretilerine göre kötü gidişatın tek sebebi günahlardı. Günahlar Tanrılara, ruhlara ve şeytanlara karşı yanlış davranışlardan ve insanlara karşı girişilen kötü işlerden kaynaklanıyordu. Chang’ın günahları affetme yöntemi ferdî ve toplu günah itirafları ve içinde sihir

küllerinin bulunduğu suları içirme şeklindeydi. Bundan sonra insan Tanrılardan, şeytanlardan , doğadan ve insanlardan gelecek felaketlere karşı korunmuş olacaktı. Bütün bunlardan sonra kişi herhangi bir felakette ölecek olursa, bu kişinin lidere duyduğu imanın eksikliğine veya günah itirafında sakladığı gizli günahlarına yorulmaktaydı. Büyük Barış Yolunun en önemli Tanrısı Huang-lao chün’dü, bu Tanrıya MÖ 3. yüzyıldan itibaren tapılıyordu. Huang-lao diğer Tanrılar gibi dış dünyanın Tanrısı olduğu gibi insanın içinin de Tanrısıydı ve göklerde olduğu gibi insanın vücudunda da yerleşmişti. Bu nedenle insan vücudunu denetleyen ve sağlıktan sorumlu Tanrı olarak düşünülüyordu. O dönemde çok yaygın olan veba gibi hastalıklar Huang-lao’nun işaretçileri olarak düşünülüyordu. Chang Chiao büyük bir başarı yakaladı öyle ki Han imparatorluğu onun yolundan gitmek için evini, malını mülkünü veren insanlarla doldu. Mezhep insanî faaliyetlere önem veriyordu, mezhebe mensup bazı Taocuların fakirlere yardım dağıttığı, yetimler için barınaklar sağladığı, yol ve köprü yapımında gönüllü olarak çalıştığı son dönem Han tarihlerinde yazmaktadır (C.E.L.F., 1977: 390).

H. Maspero’ya göre bu hareketin amacı sadece yönetimi değiştirmek değil insanları dinî hayata yöneltmek ve sonunda da ölümsüzlüğe ulaştırmaktı. Büyük Barış Yolu, kapılarını kadın erkek herkese açmıştı ve kadınlara hiyerarşide önemli yerler verilmekteydi. Taoist hiyerarşi inananları yönetmeye devam etti ve “kutsal içki sunan rahipler” (Tao shih) haline geldi ve rahiplik babadan oğla geçen bir özellik arz etti. Mezhep Tao Te Ching’i kutsal kitap olarak kabul etti. Beş element teorisi, nefes kontrolü, diyet ve oruç sade bir hayatın ilkeleri olarak belirlendi. Sağlığa çok önem verildi. İnananlar günahlarını temizlerlerse hastalıklardan kurtulacaklarına inandılar. Ülkenin her tarafında törenler ve ayinler düzenlediler, bu ayinler ihtiyaç olduğu zamanlarda veya gün dönümlerinde tertip ediliyordu. Bazı bölgelerde Konfüçyanistler ve Budistler tarafından rezalet olarak nitelenen toplu seks ayinleri düzenleniyordu. Ancak bu ayinin asıl amacı ölümsüzlüğe ulaşmaktı (Smith, 1971: 104).

Büyük Barış Yolu bir müddet sonra büyük bir isyana kalkıştı. Tarihi bilgilere göre taraftarları Chang’ın isteği üzerine Quing’in sekiz yönetiminde ayaklandılar. Her biri bir kumandan yönetiminde en büyüğü 100 binin üzerinde en küçüğü 6-7 bin kişiden oluşan 36 bölge kurdular. Chang daha sonra “Mavi Gök”ün (Han Hanedanı)

hakimiyetinin biteceği “Sarı Gök”ün hakimiyetinin başlayacağı yönündeki kehanetini bildirdi. Ve MS 184’te Sarı Başlıklılar İsyanı diye bilinen isyanı başlattı. 36 bölge sarı başlıkları simgeleri kabul ederek ayaklandı. Chang Chiao, kendisine “Göğün Generali”, müridi Chang Bao’ya “Yerin Generali”, onun öğrencisi Chang Liang’a da “İnsanlığın Generali” ünvanlarını verdi. İsyancılar baş kente saldırdılar, sarayları yaktılar, bazı bölgeleri işgal ettiler. Ancak imparatorluk kuvvetleri bir müddet sonra isyanı bastırmayı bildi. Chang Chiao, hastalıktan öldü, taraftarları ise idam edildi. Chang’ın ölmesine rağmen imparatorluğun bu mezhebin mensuplarıyla mücadelesi yaklaşık 20 yıl sürdü. Başka bir takım tarihi kayıtlarda ise Chang Chiao’nun isyana kalkışmadığı, bilakis devletin Chang’a ve taraftarlarına saldırdığı bildirilmektedir. Büyük Barış Yolu Mezhebi’nin isyanı 19. yüzyıldaki Taiping isyanı hariç Çin tarihindeki en büyük dinî isyan olarak tarihe geçmiştir. O günden sonra Büyük Barış Yolu diye anılan bir mezhep görülmedi (C.E.L.F., 1977: 390). Ancak asırlar sonra Işık Mezhebi (Ming Jiao) Chang Chiao’yu kurucusu olarak kabul etti ve Büyük Barış Yolu Mezhebi’nin takipçisi olduğunu açıkladı (http://www.eng.taoism.org.hk/general- daoism/development-of-daoism/pg1-2-2-1.asp, 15.01.2006).