Araştırmanın birinci alt amacı, “İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin kişisel özellikleri ile bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma durumlarının ne olduğu” idi. Bu alt amaç doğrultusunda, veri toplama aracından elde edilen verilerin analizine dayalı bulgu ve yorumlar aşağıda verilmiştir.
4.1.1. Cinsiyet
Araştırma grubu, 2009-2010 eğitim-öğretim yılı II. döneminde, Bolu ili merkez ve ilçelerindeki özel ve resmi ilköğretim okullarının 6, 7 ve 8.
sınıflarında öğrenim gören 2082 tane öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma grubunun cinsiyete göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Araştırma Grubunun Cinsiyete Göre Dağılımı
Cinsiyet N %
Kız 1047 50.3
Erkek 1035 49.7
Toplam 2082 100
Araştırma grubunun cinsiyete göre dağılımına ilişkin analizleri içeren Tablo 1 incelendiğinde, kız (%50.3) ve erkek (%49.7) öğrencilerin oranlarının neredeyse aynı olduğu görülmektedir. Milli Eğitim İstatistikleri’ne (Örgün eğitim) ilişkin veriler incelendiğinde de, kız ve erkek oranlarının benzer olduğu görülmektedir (MEB, 2009).
4.1.2. Okul Türü
Araştırma grubunun okul türüne göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2. Araştırma Grubunun Okul Türüne Göre Dağılımı
Okul Türü N %
Resmi İlköğretim 1761 84.6 Özel İlköğretim 100 4.8
YİBO 221 10.6
Toplam 2082 100
Araştırma grubunun okul türüne göre dağılımına ilişkin analizleri içeren Tablo 2 incelendiğinde, en yüksek oranın resmi ilköğretim okullarına (%84.6) ait olduğu, bunu da sırasıyla YİBO (%10.6) ve özel ilköğretim okullarının (%4.8) takip ettiği görülmektedir. Milli Eğitim İstatistikleri’ne (Örgün eğitim) ilişkin veriler incelendiğinde, ilköğretim okulları oranlarının benzer olduğu görülmektedir (MEB, 2009).
4.1.3. Sınıf Düzeyi
Araştırma grubunun sınıf düzeyine göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 3’te verilmiştir.
Tablo 3. Araştırma Grubunun Sınıf Düzeylerine Göre Dağılımı
Sınıf Düzeyi N % 6. Sınıf 656 31.5 7. Sınıf 728 35.0 8. Sınıf 698 33.5
Toplam 2082 100
Araştırma grubunun sınıf düzeyine göre dağılımına ilişkin analizleri içeren Tablo 3 incelendiğinde, sınıf düzeyi dağılımlarının birbirine yakın olduğu görülmektedir. Milli Eğitim İstatistikleri’ne (Örgün eğitim) ilişkin veriler incelendiğinde, sınıf düzeyi dağılım oranlarının benzer olduğu görülmektedir (MEB, 2009).
4.1.4. Anne/Baba Eğitim Durumu
Araştırma grubunun anne eğitim durumu ve baba eğitim durumuna göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 4’te verilmiştir.
Tablo 4. Araştırma Grubunun Anne/Baba Eğitim Durumuna Göre Dağılımı
Eğitim Durumu
Anne Baba
N % N %
Hiç Okula Gitmemiş 68 3.3 25 1.2
İlkokul Mezunu 1276 61.3 799 38.4
Ortaokul Mezunu 422 20.3 471 22.6
Lise Mezunu 230 11.0 535 25.7
Yüksek Öğrenim Mezunu 86 4.1 252 12.1
Toplam 2082 100 2082 100
Tablo 4 incelendiğinde, araştırma grubunun anne eğitim durumuna göre dağılımına ilişkin en yüksek oranın ilkokul mezunlarına (%61.3) ait olduğu, bunu sırasıyla ortaokul mezunları (%20.3), lise mezunları (%11.0) ve yüksek öğrenim mezunlarının (%4.1) takip ettiği, en düşük oranın hiç okula gitmeyenlerden (%3.3) oluştuğu görülmektedir.
Araştırma grubunun baba eğitim durumuna göre dağılımına ilişkin en yüksek oranın ilkokul mezunlarına (%38.4) ait olduğu, bunu sırasıyla lise mezunları (%25.7), ortaokul mezunları (%22.6) ve yüksek öğrenim mezunlarının (%12.1) takip ettiği, en düşük oranın hiç okula gitmeyenlerden (%1.2) oluştuğu görülmektedir.
Tablo 4’ten elde edilen bulgulara göre, araştırma grubunun hem anne eğitim durumuna göre hem de baba eğitim durumuna göre dağılımında en yüksek oranın ilkokul mezunlarından oluştuğu, en düşük oranın ise hiç okula gitmeyenlere ait olduğu belirlenmiştir. İlköğretim II. kademe ve yukarısı eğitim düzeyine sahip annelerin oranı %35.4 iken, bu eğitim düzeyindeki baba oranı
%60.5’tir. Bu durumda baba eğitim düzeyinin anne eğitim düzeyine göre yüksek olduğu söylenebilir. 2007 yılında, Türkiye’de yapılan “İnternet Kullanımı ve Aile Araştırması”nda benzer bulgular elde edilmiştir.
4.1.5. Kardeş Sayısı
Araştırma grubunun kardeş sayısına göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 5’te verilmiştir.
Tablo 5. Araştırma Grubunun Kardeş Sayısına Göre Dağılımı
Kardeş Sayısı N %
0 117 5.6
1 906 43.5
2 663 31.8
3 267 12.8
4 80 3.8
5 ve üzeri 49 2.4
Toplam 2082 100
Araştırma grubunun kardeş sayısına göre dağılımına ilişkin analizleri içeren Tablo 5 incelendiğinde, en yüksek oranın bir kardeşi olanlara (%43.5) ait olduğu, bunu sırasıyla iki kardeşi olanlar (%31.8), üç kardeşi olanlar
(%12.8), hiç kardeşi olmayanlar (%5.6) ve dört kardeşi olanların (%3.8) takip ettiği, en düşük oranın ise kardeş sayısı beş ve üzeri olanlardan (%2.4) oluştuğu görülmektedir.
4.1.6. Aile Gelir Durumu
Araştırma grubunun aile gelir durumuna göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 6’da verilmiştir.
Tablo 6. Araştırma Grubunun Aile Gelir Durumuna Göre Dağılımı
Aile Gelir Durumu N %
0- 570 TL arası 609 29.3
571-1210 TL arası 864 41.5 1211-1854 TL arası 319 15.3 1855-2500 TL arası 163 7.8
2500 TL ve üzeri 127 6.1
Toplam 2082 100
Araştırma grubunun aile gelir durumuna göre dağılımına ilişkin analizleri içeren Tablo 6 incelendiğinde, öğrencilerin %41.5’inin aile gelir durumunun 571-1210 TL arasında olduğu belirlenmiştir. Bunu %29.3 ile aile gelir durumu 0-570 TL arasında olanlar, %15.3 ile aile gelir durumu 1211-1854 TL arasında olanlar, %7.8 ile aile gelir durumu 1855-2500 TL arasında olanlar ve %6.1 ile aile gelir durumu 2500 TL ve üzeri olanların takip ettiği görülmüştür. Bu bulguya göre, öğrencilerin %70.5’inin aile gelir durumu 0-1210 TL arasındadır.
4.1.7. Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Sahip Olma Durumu
Araştırma grubunun bilgi ve iletişim teknolojilerine sahip olma durumunu gösteren analizler Tablo 7’de verilmiştir.
Tablo 7. Araştırma Grubunun Sahip Oldukları Teknolojilere Göre Dağılımı
Sahip Olunan Teknolojiler Evet Hayır
N % N %
Bilgisayar 1514 72.7 568 27.3
İnternet bağlantısı 1196 57.4 886 42.6
Cep telefonu 1407 67.6 675 32.4
Tablo 7 incelendiğinde, araştırma grubunun yaklaşık 3/4’ünün (%72.2) bilgisayara, yarıdan biraz fazlasının (%57.4) internet bağlantısına ve 2/3’ünden biraz fazlasının (%67.6) cep telefonuna sahip olduğu görülmektedir. Buna göre, öğrencilerin yarısından fazlasının hem bilgisayara, hem internet bağlantısına, hem de cep telefonuna sahip olduğu sonucuna ulaşılabilir. Mevcut ulusal ve uluslararası literatürdeki, ilköğretim çağındaki öğrenciler üzerinde yapılan çalışmalar incelendiğinde, benzer sonuçlara rastlanmıştır (Belsey, 2006; Kowalski ve Limber, 2007; Arıcak ve diğerleri, 2008; Burnukara, 2009; Cassidy ve diğerleri, 2009).
4.1.8. Bilgisayar Kullanım Yılı
Araştırma grubunun bilgisayar kullanım yılına göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 8’de verilmiştir.
Tablo 8. Araştırma Grubunun Bilgisayar Kullanım Yılına Göre Dağılımı
Bilgisayar Kullanım Yılı N %
1-2 yıl 543 26.1
3-4 yıl 713 34.2
5-6 yıl 468 22.5
7-8 yıl 240 11.5
9 yıl ve üzeri 118 5.7
Toplam 2082 100
Tablo 8 incelendiğinde, araştırma grubunun 1/3’ünden biraz fazlasının (%34.2) 3-4 yıldır bilgisayar kullananlardan oluştuğu, bunu %26.1 ile 1-2 yıldır kullananlar, %22.5 ile 5-6 yıldır kullananlar, %11.5 ile 7-8 yıldır kullananların takip ettiği, en düşük oranın (%5.7) 9 ve üzeri yıldır bilgisayar kullananlardan oluştuğu görülmektedir. Öğrencilerin yaşları (12-14) göz önünde bulundurulduğunda, öğrencilerin bilgisayar kullanım yaşının okulöncesi dönemlerde başladığını söyleyebiliriz. Burnukara’nın (2009) çalışmasında, katılımcıların %70.7’sinin üç yıldan fazladır bilgisayar kullandığının belirlenmesi, bu bulguyu destekler niteliktedir.
4.1.9. Bilgisayar Bilgilerini Öğrenme Kaynakları
Araştırma grubunun bilgisayar bilgilerini öğrenme kaynaklarına göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 9’da verilmiştir.
Tablo 9. Araştırma Grubunun Bilgisayar Bilgilerini Öğrenme Kaynaklarına Göre Dağılımı
Bilgisayar Bilgilerini Öğrenme Kaynakları
Evet Hayır
N % N %
Kendi Kendine 1308 62.8 774 37.2
Okul 1028 49.4 1054 50.6
Arkadaşlar 817 39.2 1265 60.8
Kurslar 46 2.2 2036 97.8
Kitaplar 116 5.6 1966 94.4
Diğer 261 12.5 1821 87.5
Araştırma grubunun bilgisayar bilgilerini öğrenme kaynaklarına göre dağılımına ilişkin analizleri içeren Tablo 9 incelendiğinde, bilgisayar bilgilerini kendi kendine öğrenen öğrencilerin %62.8 ile en yüksek oranı oluşturduğu görülmektedir. Bu oranı sırasıyla bilgisayar kullanmayı okuldan öğrenenler (%49.4), arkadaşlarından öğrenenler (%39.2), kitaplardan öğrenenler (%5.6) ve kurslardan öğrenenler (%2.2) takip etmektedir. Grubun %12.5’i bilgisayar kullanmayı bu kaynakların dışındaki yerlerden öğrendiklerini ifade etmişlerdir.
4.1.10. İnternete Bağlanma Yeri
Araştırma grubunun internete bağlanma yerine göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 10’da verilmiştir. Tablo 10’a göre; en yüksek oran %61.8 ile internete evden bağlanan öğrencilere ait iken, bunu %43.4 ile internete okuldan bağlananlar ve %25.9 ile internet kafeyi kullananlar takip etmektedir.
İnternete evden ve internet kafeden bağlanan katılımcıların oranı Burnukara (2009) ve Gültutan’nın (2007) araştırmaları ile paralellik göstermektedir.
Tablo 10. Araştırma Grubunun İnternete Bağlandığı Yere Göre Dağılımı
İnternete Bağlanma Yeri Evet Hayır
N % N %
Evden 1287 61.8 795 38.2
Okuldan 904 43.4 1178 56.6
İnternet Kafe 539 25.9 1543 74.1
4.1.11. İnterneti Kullanma Sıklığı
Araştırma grubunun interneti kullanma sıklığına göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 11’de verilmiştir.
Tablo 11. Araştırma Grubunun İnternet Kullanma Sıklığına Göre Dağılımı
İnternet Kullanma Sıklığı N %
Hiç kullanmıyorum 107 5.1
Ayda en az bir kez 140 6.7
Haftada en az bir kez 974 46.8
Günde en az bir kez 861 41.4
Toplam 2082 100
Tablo 11 incelendiğinde, internete haftada en az bir kez bağlanan öğrencilerin, araştırma grubunun neredeyse yarısını (%46.8) oluşturduğu, bunu sırasıyla internete günde en az bir kez bağlananlar (%41) ve ayda en az bir kez bağlananların (%6.7) takip ettiği görülmektedir. %5.1’lik grup ise hiç internet kullanmadığını belirtmiştir. Buna göre, öğrencilerin yaklaşık %88’i haftada en az bir kez internete bağlanmaktadır. Türkiye’de yapılan “İnternet
Kullanımı ve Aile Araştırması”nda, katılımcıların yaklaşık %70’inin haftada en az bir kez internete bağlandığı tespit edilmiştir. Literatürdeki bazı araştırmalar bu yüksek oranları destekler niteliktedir (Arıcak ve diğerleri, 2008; Cassidy ve diğerleri, 2009; Erdur-Baker, 2010).
4.1.12. İnternet Kullanma Süresi
Araştırma grubunun interneti bir seferde kullanma süresine göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 12’de verilmiştir.
Tablo 12. Araştırma Grubunun İnterneti Kullanma Süresine Göre Dağılımı
İnternet Kullanma Süresi N %
Hiç kullanmıyorum 107 5.1
30 dakikadan az 361 17.3
30 dakika- 1 saat arası 935 44.9
2–3 saat arası 543 26.1
4 saatten daha fazla 136 6.5
Toplam 2082 100
Araştırma grubunun interneti bir seferde kullanma süresine göre dağılımına ilişkin analizleri içeren Tablo 12 incelendiğinde, en yüksek oranı
%44.9 ile internet kullanma süresi 30 dk-1 saat arası olanların oluşturduğu, bunu sırasıyla interneti 2-3 saat kullananlar (%26.1), 30 dk’dan az kullananların (%17.3) takip ettiği söylenebilir. İnterneti hiç kullanmıyorum diyen grup %5.1’lik orana sahipken, 4 saatten fazla kullanan ve bağımlılık riski taşıdığını söyleyebileceğimiz grup %6.5’lik oranı oluşturmaktadır.
Mevcut araştırmalarda benzer sonuçlar göze çarpmaktadır (Türkiye İnternet ve Aile Araştırması, 2007; Gültutan, 2007; Arıcak ve diğerleri, 2008).
4.1.13. İnterneti Kullanım Amacı
Araştırma grubunun interneti kullanım amacına göre dağılımına ilişkin analizler Tablo 13’te verilmiştir.
Tablo 13. Araştırma Grubunun İnterneti Kullanım Amacına Göre Dağılımı
İnterneti Kullanım Amacı Evet Hayır
N % N %
Eğitim/ Ders/ Araştırma 1851 88.9 231 11.1
Bilgi edinme 1705 81.9 377 18.1
Müzik dinleme 1512 72.6 570 27.4
Oyun oynama 1485 71.3 597 28.7
Film izleme 1054 50.6 1028 49.4
Sohbet etme 787 37.8 1295 62.2
Dosya/ Program indirme 725 34.8 1357 65.2
Haberleşme 690 33.1 1392 66.9
Haber okuma 599 28.8 1483 71.2
Yeni insanlarla tanışma 306 14.7 1776 85.3 Vatandaşlık hizmetlerinden
yararlanma 90 4.3 1992 95.7
Tablo 13 incelendiğinde, katılımcıların büyük oranının interneti eğitim/ders/araştırma (%88.9), bilgi edinme (%81.9), müzik dinleme (%72.6) ve oyun oynama (%71.3) amacıyla kullandıkları görülmektedir. Bu oranları
%50.6 ile film izleme, %37.8 ile sohbet etme, %34.8 ile dosya/program indirme, %33.1 ile haberleşme, %28.8 ile haber okuma, %14.7 ile yeni insanlarla tanışma ve %4.3 ile vatandaşlık hizmetlerinden yararlanma amaçları takip etmektedir. İnternetin sohbet etme, haberleşme amaçları ile kullanımı diğer bazı araştırmalarla paralellik gösterirken (Gültutan, 2007;
Arıcak ve diğerleri, 2008; Burnukara, 2009); eğitim/ders/araştırma, bilgi edinme, oyun oynama gibi amaçlarla internet kullanan katılımcıların oranı, diğer araştırmalarda elde edilen oranlardan yüksek bulunmuştur (Gültutan, 2007; Arıcak ve diğerleri, 2008; Burnukara, 2009).