Tamamlayıcı bakım (destek)

Tamamlayıcı bakım; salıverilen kişinin ihtiyaçlarına göre yönlendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve kendisine yardımcı olunması amacıyla, ceza kurumu tedavisinde tamamlayıcı bilimsel bir tedavi yöntemi sayılmaktadır. Böylece hükümlünün, hayatında istikrara kavuşması, yeniden topluma uyumlu ve sağlıklı bir şekilde katılımı sağlanır. Hükümlü, hapishanede geçirdiği sürede; varlığını gösteremediği dış topluma tekrar döndüğünde, uyumlu bir şekilde toplumla beraber yaşamayı öğrenmiş olur. Bu durum, hükümlünün topluma uyumlu bir şekilde katılımını hızlandıracak ve yeniden suç kanallarına düşmesini engelleyecek tüm gereksinimlerin tedarik edilmesini zorunlu hale getirmiştir. Şöyle ki cezanın amacı sadece hükümlüye işlediği suçtan dolayı acı vermek değildir. Ceza, toplum içinde saygın bir hayat için hükümlünün eğitilmesini ve

rehabilitasyonunun yapılmasını da amaçlar.292

1983 yılında kabul edilen 76 sayılı Gençlik Koruma Yasası’nın 99. maddesinde tamamlayıcı bakım şöyle tanımlanmıştır:

“Tamamlayıcı bakımla, olayın meydana gelme süresinin sona ermesi akabinde hükümlünün topluma kazandırılmasını ve tekrar suça yönelmesini engellemeyi içeren rehabilitasyon okulu kastedilmektedir.” Salıverilen hükümlüye sunulacak destek, insani ve toplumsal (sosyal) bir destek olmalıdır. Bu desteğin, sosyal rehabilitasyonun başarısında ve devamlılığında büyük önemi ve rolü vardır. Uzun süre cezaevinde bulunan hükümlü, salıverildikten sonra tekrar toplum içerisine girdiğinde bazı zorluklarla karşılaşacaktır. Bu sorunlar; barınma ihtiyacını temin edememe, geçim kaynağı bulamama gibi maddi sorunlar olabilir.293 Irak Yasası, bu konuyla ilgili yasama kararları çıkartarak bu hususa önem vermiş olup, tamamlayıcı bakımın bir kısmının sağlanmasına katkıda bulunmuştur. 1963 yılında kabul edilen 3 numaralı

292

Arim, Suçluların ve Kabahat İşleyenlerin Islahında ve Rehabilitasyonunda Modern Bilimsel Yöntemler, 1972, s. 267.

293

Seyyit Uveys, Ali Abdürrazzak Halebi, Tahliye Edilen Gençlerin Davranışlarındaki Ek Bakım Ve

98

Reddi İtibar Tasarısı iptal edilmiştir. Reddi itibarla ilgili Ceza Muhakeme Usulleri Yasasının 342 – 351. maddeleri arasındakiler iptal edilmiş; hükümlünün reddi itibar özelliklerinden ve haklarından uzaklaştırılması amacıyla şart koşulan her bir metin kaldırılmıştır. Böylece kesin olarak salıverilen hükümlüler, hapishaneye girmeden önce toplumda daha önceden gerçekleştirdikleri mesleklerine dönebilme; daha önceden işi olmayan hükümlülerin ise, uygun işlerde istihdam edilme olanağını elde etmişlerdir. Sonra 1981 yılında kabul edilen 104 sayılı Genel Sosyolojik Islah Kurumu Yasası çıkartılmış olup; yetişkinler için 2/4. maddesinde tamamlayıcı destek hakkındaki hususlar beyan edilmiştir. 1983 yılında büyükler için yapılan ıslah dairesinde tamamlayıcı bakım birimi kurulmuştur. Ayrıca 1983 yılında kabul edilen 76 sayılı Gençlik Koruma Yasası çıkartılmış. Bu yasaya göre; işlemin önemini, üslubunu ve gereksinimlerini beyan ederek 99 – 107. maddeler arasında özel bakım olarak tamamlayıcı bakım yerini almıştır. Bunun yanı sıra, tamamlayıcı destek birimlerinin modernize edilmesi şart koşulmuştur. Tamamlayıcı bakım ve destekleme birimi, 1984 yılı başında fiili olarak göreve başlamıştır. Gençlik Koruma Yasası, salıverilme işlemi esnasında ve sonrasında, olayın takibi amacıyla yapılması gereken bir takım işlerin gerçekleşmesini zorunlu kılar. Bu aşamada, bakım biriminin yapması gereken görevler aşağıda sıralanmıştır.

1. Salıverilmenin gerçekleştiği olay için, burs / bağış sunulması gerekmektedir. Değiştirilmiş yasanın 103. maddesine göre; acil ihtiyaçların giderilmesi amacıyla, salıverilme kararı alınan kişiye yardımcı olmak için, olaya uygun bir mali destek sunmayı öngörmektedir.

2. Salıverilmenin gerçekleştiği olayla, kişinin barınma ihtiyacının temin edilmesi: Değiştirilmiş yasa, tamamlayıcı bakım ve destek birimine, mahkûmiyet süreleri biten ve barınacak bir yerleri bulunmayan kişilere üç aydan fazla olmamak şartıyla barınacakları bir ev temin etme işini mecbur koşmaktadır (Gençlik Koruma Yasası, m. 104). Ayrıca ilgili yasa, bu destek ve bakım birimine; aile bakım hizmetini yitirmiş kişiler için, devlet kurumlarından birinde gerekli bakımı ve desteği alması için Gençlik Mahkemesinden çıkan kararı uygulama

zorunluluğu getirmiştir(Gençlik Koruma Yasası, m. 105).

3. Salıverilen kişiye iş bulmak: Tamamlayıcı destek ve bakım birimi, gerek özel iş sahiplerinin yanında gerekse de devlet kurumlarında salıverilen kişiye iş bulmak için gayret göstermelidir. Gençlik Koruma Yasası, öncelikli olarak süresi

99

tamamlanmış olan hükümlüye ofis işletme hakkı vermiştir (Gençlik Koruma Yasası, m. 106).

4. Salıverilen hükümlünün, tekrar okul sıralarına döndürülmesi,

5. Salıverilen kişinin aile ilişkisinin düzenlenmesi: Tamamlayıcı destek ve bakım birimi, ailesiyle ilişkisi nedeniyle sorunları olan hükümlünün sorunlarının çözüme kavuşmasına yardımcı olur ve aile düzenin tekrar düzeltilmesini sağlar. Ayrıca ailede böyle olayların gerçekleşmesini engellemek amacıyla, gerekli denetimleri yapar.

Yukarıda beyan edilen bilgiler ışığında Irak Yasa Tasarısı, tamamlayıcı destek ve bakım sistemini benimsemiştir.294 Sivil toplum örgütleri, çocuk polisi, davranış denetleme dairesi gibi ilgili kurum ve kuruluşlara tamamlayıcı destek ve bakım biriminin görev ve sorumluluklarını yüklemiştir. Tamamlayıcı bakım ve destek sunma işleminden sorumlu kurum, kuruluş ve birimler arasında gerekli koordinasyonu sağlar. Böylece ilgili makamların, insani ve sosyal görevde devamlılıklarını teşvik etmiş olur. Günümüzde tamamlayıcı destek ve bakım hizmeti sunan birimler, istenilen düzeyde iyi değildir. Bu sosyal görevin daha da kökleşmesi ve sağlamlaşması için, görev alanlarının genişletilmesi için daha fazla işbirliğine ihtiyaç duyulmaktadır. Hükümlünün yeniden topluma uyum sağlaması ve yeniden kazandırılması yolundaki engellerin; ekonomik,

sosyal ve psikolojik sorunların kaldırılmasıyla mümkün hale geleceği

düşünülmektedir.295