Talak-ı Ric'i ile Boşanmış Karının İddeti

Ric'i talak, eşlere düşünme fırsatı vermek ve yeniden evlilik hayatına

dönebilme imkânını sağlamak için meşru kılınmıştır.430 _{İslâm hukukçuları, yeni bir}

nikâh akdi ve mehir gerektirmeyen ric'i talakla boşanmış kadına iddet günlerinde

yiyecek, giyecek ve barınmanın vâcip olduğunda ittifak etmişlerdir.431 _Ayrılık

kocanın boşaması sebebiyle meydana gelmişse ricʽi talâkta kadın hamile olmasa bile

iddet nafakasını hak eder.432 _{Çünkü Allah-u Teâlâ, ric’î talakla boşanan kadınlar}

hakkında; “Onları (iddetleri süresince) gücünüz nispetinde, oturduğunuz yerin bir

bölümünde oturtun”433 _{buyurmuştur. Allah Teâlâ iddetleri esnasında eşlerin}

evlerinden çıkarılmasını yasaklamıştır.434 _{Kadın kocanın hakkı için bu evde}

alıkonulmuştur. Koca üzerine nafakanın diğer çeşitleri de gerekir. Çünkü kim bir insanı alıkoyarsa nikâh sebebiyle oluşan alıkoyma hakkını ayakta tutmak için

alıkoyulana tam bir nafakayı vermesi gerekir. Nafakaya kocanın talakı, zıharı435 _ve

îlâsı436 _{da katılır.}437 _{Ancak ric'i talakla boşanmış kadın hamile zannedilse ve bu}

sebeple kocası ona ilave nafaka verip masraflar yapsa sonra onun hamile olmadığı

427 _{Sâbûnî, Tefsîr-u Âyâti’l-Ahkâm Mine’l-Kur’ân, c. 1, s. 231.} 428 _{Karaman, Mukayeseli İslâm Hukuku, c. 1, s. 329.}

429 _{Heyet/Komisyon, Mevsû'atu’l-Fıkhiyye, c. 41, s. 57.} 430 _{Karaman, Mukayeseli İslâm Hukuku, c. 1, s. 329.}

431 _{Heyet/Komisyon, Mevsû'atu’l-Fıkhiyye, c. 41, s. 57; Gazalî, el-Vecîz, c. 2, s. 116; Halebî,}

Multekâ-i Ebhûr (Mevkûfât), s. 595.

432 _{Erbay, "Nafaka", DİA, c. 32, s. 283; Hasip Asutay, Şâfiî İlmihali, Kitap Efendi Yay. 1. Baskı,} İstanbul 2010, s. 292; Nevevî, Minhâcu’t-Tâlibîn, s. 715; Şirbînî, Muğni’l-Muhtâc, c. 3, s. 576; Behnesî, Mut’anın Nafakası, s. 20.

433 _{Talak, 65/6; Bkz.Bakara, 2/228.} 434 _{Bkz. Talak, 65/1.}

435 _{Zıhar, sırt manasına gelen zeher kelimesinden alınmıştır. Kişinin karısına "sen bana anamın sırtı} gibisin" diyerek karıısnı mahremlerinden birisine benzetmesidir.(el-Buğa-el-Şerbecî, Büyük Şâfiî Fıkhı, c. 2, s. 220).

436 _{Lîan: Karısının zina yaptığına yemin ederek Allah'ın lanetinin yalancıların üstüne olmasını} kocasının dilemesidir.(el-Buğa-el-Şerbecî, Büyük Şâfiî Fıkhı, c. 2, s. 223).

ortaya çıksa koca normal iddet bitiminden sonra verdiği ilave nafakayı ve yaptığı

masrafları geri alır.438

1.3.13.2.2. Talak-ı Bâin ile Boşanmış Karının İddeti

İslâm hukukçuları, iddet esnasında nafakanın çeşitleriyle beraber vâcipliği konusunda kesin olarak hamile olan kadın ile hamile olmayan kadın arasını

ayırmışlardır.439 _{Bâin talakla boşanan kadın hamile ise iddet süresi içinde nafaka}

vermek gerekir; hamile değilse nafaka gerekmez.440 _{Cumhur, hamile olan kadına}

nafaka ve evin gerekeceğinde ittifak etmiştir. Delilleri Allah Teâlâ'nın şu âyetidir:

"Onları (iddetleri süresince) gücünüz nispetinde, oturduğunuz yerin bir bölümünde oturtun. Onları sıkıntıya sokmak için kendilerine zarar vermeye kalkışmayın. Eğer hamile iseler, doğum yapıncaya kadar nafakalarını verin."441 _{Çünkü kocasının,}

çocuğu sebebiyle hamile olana kocasının nafaka vermesi gerekir. Anne karnındaki çocuğa(hamle) infâk etmek, ancak annesine infâk etmekle mümkün olabilmektedir. Süt ücretini vermenin kocaya gerektiği gibi anneye nafaka vermek de kocaya

gerekir.442 Zeydîler ise bâin talakla boşanan hamile kadının sadece nafaka hakkına

sahip olduğu kanaatindedirler.443

Bâin talakla boşanan kadının hamileliğinde şüphe varsa hamileliği boyunca nafakası biriktirilir ve doğum yapınca birlikte verilir. Buna göre vaktinde verilmeyen

nafaka, vaktin geçmesiyle sâkıt olmaz.444 _{Borç haline gelir ve ödenmesi gerekir.}

Hamile olmayan kadına nafaka verilmesinin gerekliliği konusunda fukaha ihtilaf etmiştir. Bu konuda üç görüş vardır:

Birinci görüş: Bâin talakla boşanıp hamile olmayan kadına iddet devam ettiği

müddetçe ev ve nafaka gerekir. Bu, Hanefî mezhebine, Hasan b. Salih'e, İbn-i Şübrime'ye, İbn-i Ebî Leylâ'ya ve Ahmed b. Hanbel'den bir rivâyete göredir.

438 _{Nevevî, Minhâcu’t-Tâlibîn, s. 715; Şirbînî, Muğni’l-Muhtâc, c. 3, s. 576; Behnesî, Mut’anın}

Nafakası, s. 20.

439 _{Heyet/Komisyon, Mevsû'atu’l-Fıkhiyye, c. 41, s. 57.}

440 _{Asutay, Şâfiî İlmihali, 292; Râzî, Tefsîr-i Kebîr Mafâtihu’l-Gayb, c. 21, s. 541; Behnesî,}

Mut’anın Nafakası, s. 20.

441 _{Talak, 65/6.}

442 _{Heyet/Komisyon, Mevsû’atu’l-Fıkhiyye, c. 41, s. 57; Gazalî, el-Vecîz, c. 2, s. 116; Behnesî,}

Mut’anın Nafakası, s. 20.

443 _{Erbay, "Nafaka", DİA, c. 32, s. 283.}

“Boşadığınız fakat iddeti dolmamış kadınları gücünüz nispetinde kendi oturduğunuz yerde oturtun”445 âyetinin umumî manası ile görüşlerine delil getirmişlerdir. Bu âyet,

ev konusunda bir nastır.446 _{Kocasının oğlunu şehvetle öpmek gibi kadının işlediği bir}

günah sebebiyle ayrılık vuku' bulmuşsa bu takdirde kadına nafaka verilmez. Kadının sadece ev hakkı vardır. Çünkü mesken şeriatın hakkıdır. Bu şekilde ayrılma ile talak- ı bâin ile ayrılma arasındaki fark, talak-ı bâinde ayrılık, talakla gerçekleşirken bunda

ise kadından kaynaklanan bir günah sebebiyle ayrılık gerçekleşmiştir.447

İkinci görüş: Ev gerekir ama nafaka gerekmez.448 _{Mâlikî, Şâfiî ve Ahmed b.}

Hanbel'den bir rivâyete göredir. “Boşadığınız fakat iddeti dolmamış kadınları

gücünüz nisbetinde kendi oturduğunuz yerde oturtun”449 _{âyeti ile delil getirmişlerdir.}

Onlara göre Allah Teâlâ, boşanan her kadına evi gerekli kılmıştır. Bâin talakla boşanıp hamile olmayanlara da gerekli kılmıştır. Ama nafaka, hamile olmayanlara değil hamile olanlara has kılınmıştır. "Eğer hamile iseler, doğum yapıncaya kadar

nafakalarını verin"450 _{âyet, mefhumu ile hamile olmayan kadın için nafakanın vâcip}

olmadığının delilidir. Bu, bâin talakla boşanıp hamile olmayana nafakanın değil evin

vâcip olduğunu gösteriyor.451

Üçüncü görüş: Nafaka da ev de gerekmez. Bu görüş Hanbelî mezhebi, Zâhirî

mezhebi ve Ca’feri mezhebi, Dâvûd, Ebû Sevr, İshak, rivâyete göre Ali, İbn Abbas, Câbir, Hasan, 'Atâ, Şâ'bî, İbn-i Ebi Leylâ, Evzâ'î, İmam Ebû Yusuf ve İmam Muhammed'in kavlidir. Bunlar Buhari ve Müslim'in Fatma binti Kays'tan rivâyet etttikleri şu hadisi delil getirmişlerdir: Fatma binti Kays (r.a.) şöyle demiştir: “Rasûlüllah zamanında kocam beni üç talakla boşadı. Ama bana ne nafaka ne de ev

verdi.”452 _{Biz İmam Şâfiî'nin de görüşü olan ikinci görüşü tercih ediyoruz. Çünkü}

445 _{Talak, 65/6.}

446 _{Heyet/Komisyon, Mevsû’atu’l-Fıkhiyye, c. 41, s. 57-58; Hassâf, Kitâbu’n-Nafakât, s. 63;} Halebî, Multekâ-i Ebhûr (Mevkûfât), s. 595; Sâbık, Fıkhu’s-Sünne, c. 2, s. 158; Erbay, "Nafaka", DİA, c. 32, s. 283.

447 _{İbn-i Âbidîn, Reddu’l-Muhtâr, c. 5, s. 229; Hassâf, Kitâbu’n-Nafakât, s. 69.}

448 _{Nevevî, Minhâcu’t-Tâlibîn, s. 715; Şirbînî, Muğni’l-Muhtâc, c. 3, s. 576; Hassâf, Kitâbu’n-}

Nafakât, s. 63; Gazalî, el-Vecîz, c. 2, s. 116; Behnesî, Mut’anın Nafakası, s. 20; Erbay,

"Nafaka", DİA, c. 32, s. 283. 449 _{Talak, 65/6.}

450 _{Talak, 65/6.}

451 _{Sâbık, Fıkhu’s-Sünne, c. 3, s. 37-38; Heyet/Komisyon, Mevsû’atu’l-Fıkhiyye, c. 41, s. 58.} 452 _{Râzî, Tefsîr-i Kebîr Mafâtîhu’l-Gayb, c. 21, s. 541,; Sâbık, Fıkhu’s-Sünne, c. 2, s. 159;}

Allah Teâlâ, boşanan her kadına evi gerekli kılmıştır. Bâin talakla boşanıp hamile olmayanlara da gerekli kılmıştır. Ama nafaka, hamile olmayanlara değil hamile olanlara has kılınmıştır. Hamile olan anneye nafaka, karnındaki çocuk sebebiyle verilir. Yoksa çocuğun zarar görmesi söz konusu olur. Kadın hamile değilse böyle bir zarar da ortadan kalktığı için kadına sadece mesken gerekir. Çünkü evliliğin sürdüğü zamanlarda kocaya farz olan mesken, sadece kadın için bir haktır. Eşler, nikâhı sürdürdükleri müddetçe maksatları iyi geçinmek ve birbirlerinden istifade etmektir. Boşanma olduğunda temel istifade unsuru ortadan kalkmış olur. Erkek soyunu muhafaza etme ihtiyacını hisseder. Bu sebeple de onu muhafaza etme işi temel unsur olur. Böylece de muhafaza işinin gerekmesi yüzünden bunu sağlayacak vasıtalar gündeme gelir. Çünkü bunun temeli bir meskene varıp dayanır. Bu muhafaza ancak mesken ile sağlanır. Dolayısıyla bu durumda mesken, evlilik sebebiyle o kadına tahsis edilmiş bir şey olmaz."Suyu koruma" hukukullah cümlesinden ve eşlerin karşılıklı anlaşıp düşüremeyecekleri şeyler cümlesinden o

kadına tahsis edilmiştir.453 _{Ancak burada şunuda ifade etmeliyiz. Evlilik kocanın}

irtidad etmesi gibi kocadan kaynaklanan bir sebeple sona ermişse koca, iddet nafakası ödemekle mükelleftir. Bu durumda koca, meskenle beraber nafakayı da temin edecektir. Çünkü bütün bu sonuçlarda kadının dahli yoktur. Kadının irtidadı gibi kadından kaynaklanan bir sebeple evlilik sona ermişse kadın, iddet nafakasını

talep edemez. Çünkü burada da bu sefer kocanın bir dahli yoktur.454