Takı ÇeĢitleri

Takılar kullanılan malzemeye, yapım tekniğine, kullanım alanlarına ve cinsiyete göre gruplanmaktadırlar.

2.7.3.1. Takılar kullanılan gerece göre Ģöyle sınıflandırılabilir  Metal Kullanılarak Yapılan Takılar

 Taşların Kullanılmasıyla Yapılan Takılar

 Ağaç, Kemik Gibi Malzemelerden Hazırlanan Takılar

2.7.3.2. Yapım tekniklerine göre takılar Ģöyle sınıflanabilir Döküm Takılar

Telkari Takılar Örgü Takılar

Hasır Burma Takılar

Yontma Takılar (Erkaplan, 2000).

2.7.3.3. Kullanım alanlarına göre takılar aĢağıdaki gibi sınıflandırılabilir BaĢta Kullanılan Takılar

Taçlar, taraklar, saç süsleri, küpeler, tepelik, fes süsü, alınlık, yanak döven, hızma v.b. bu gruba girmektedir.

Boyunda Kullanılan Takılar

Genel anlamda kolye olarak adlandırılan, gıdıklık, hamaylı, muska kabı boyuna takılan takılardır.

Göğüste Kullanılan Takılar

Belde Takılan Takılar

Belde takılan takılar ise kemerler, hançerler, fişekliler vb. oluşturmaktadır. Kolda ve Parmaklarda Kullanılan Takılar

Çeşitli bilezikler, zincirler, künyeler vb. kolda kullanılan takılar, yüzük ise parmaklarda kullanılan takılardır.

Omuzda Kullanılan Takılar Nazarlık omuzda kullanılan takılardır.

Ayakta Kullanılan Takılar

Halhal ayakta kullanılan tek takı çeşididir.

2.7.3.4.Cinsiyete göre takılar Ģu Ģekilde sınıflandırılabilir

Erkek Takıları: Erkek takıları arasında saat, köstek, yüzük, fişeklik, barutluk, kemer, kravat iğnesi ve bileklikler yer almaktadır.

Kadın Takıları: Çağlar boyu kadınlar için takı hep önemli bir unsur olmuştur. Bu nedenle kadın takılarındaki çeşitlilik göze çarpmaktadır (Erkaplan, 2000)

2.7.4. Takı Seçimini Etkileyen Faktörler

Günümüzde takılar yapılışı, süsleme, maden vb. türde özelliklere göre ayrılmasına rağmen takılarda esas belirleyici özellikler ana hatlarıyla söyle sıralanabilir.

 Kullanacak kişinin yaşı

 Kullanacak kişinin fizik özelliği

 Beraber kullanılacak kıyafetin rengi, deseni ve modeli  Kullanılacağı yer ve zaman

 Günün modası  Ekonomik faktörler

2.7.5. Takı Yapımında Kullanılan Araç ve Gereçler

2.7.5.1. Kargaburun

Bir teli tutmak, bükmek, eğmek, şekil vermek için kullanılan bir alettir (Bkz. Şekil No:1-2).

ġekil No:1 Kargaburun

2.7.5.2. Yan Keski

Bir teli, levhayı veya çiviyi kesmek için kullanılır (Bkz. Şekil No:3).

ġekil No:3 Yan Keski

2.7.5.3. Silikon Tabancası

Elektrikle çalışan ısının etkisi ile eriyen Silikon yapıştırma işlemlerinde kullanılır (Bkz. Şekil No:4).

2.7.5.4. Çakmak

İplikleri yakmak için kullanılır (Bkz.Şekil No:5).

ġekil No:5 Çakmak

2.7.5.5. Makas

İplikleri, kumaşları kesmek için kullanılır (Bkz. Şekil No:6).

ġekil No:6 Makas

2.7.5.6. Mezura

Ölçü almak için kullanılır. İpliklerin ve kumaşların boylarının ayarlanmasında faydalanılır (Bkz. Şekil No:7).

ġekil No:7 Mezura

2.7.5.7.ġiĢ

Takı yapımında, örgü tekniği kullanılacağı zaman faydalanılan araçtır (Bkz. Şekil No:8).

ġekil No:8 ġiĢ

2.7.5.8. Ġğneler

Takı yapımında, işleme tekniği kullanılacağı zaman faydalanılan araçtır (Bkz. Şekil No:9).

ġekil No:9 Ġğne

2.7.5.9. Tığ

Örgü tekniği kullanılarak yapılan takılarda kullanılır (Bkz. Şekil No:10).

2.7.5.10. Zincir

Çeşitli şekilleri var ve değişik şekillerde kullanılabilir. Parçalara ayrılarak ya da bir bütün halinde kullanılabilir (Bkz. Şekil No:11).

ġekil No:11 Zincir

2.7.5.11. Mumlu Ġplik

Bağlama ve dikme tekniği ile yapılan takı modellerinde kullanılır (Bkz. Şekil No:12).

2.7.5.12. Misina

Çeşitli kalınlıkta bulunur. Yapılacak modellere göre kalınlıklarına karar verilir (Bkz. Şekil No:13).

ġekil No:13 Misina

2.7.5.13. Bakır Tel

Çeşitli kalınlıkta ve renklerde bulunur. Teller bükülerek, halka yapılarak ya da boncuklardan geçirilerek kullanılır (Bkz. Şekil No:14).

2.7.5.14. Naylon Ġplik

İşleme tekniği ve tığ örgüsü tekniği kullanılacak takı modellerinde kullanılır (Bkz. Şekil No:15).

ġekil No:15 Naylon Ġplik

2.7.5.15. Deri Ġp(Sırım)

Çeşitli kalınlıklarda bulunur. Bağlama ve dikiş tekniği ile yapılan takı modellerinde kullanılır (Bkz.Şekil No: 16).

2.7.5.16. Halka

İç içe geçirilerek birleştirilip kullanıldığı gibi boncuk geçirilerek birleştirilip kullanılabilir. Çeşitli kalınlıkta bulunabilir. Takıya göre kalınlığa karar verilir (Bkz. Şekil No:17).

ġekil No: 17 Halka

2.7.5.17. Boncuk ÇeĢitleri

Boncuklar; cam, plastik, tahta, deri vb. malzemelerden yapılan farklı boyutlarda ve biçimlerde üretilen gereçlerdir (Bkz. Şekil No:18-19-20).

ġekil No:19 Plastik Boncuklar

2.7.5.18. ÇeĢitli Metaller

Takı yapımında kullanılan yardımcı gereçlerdir (Bkz. Şekil No:21-22-23).

ġekil No: 21 Küpe Çengeli

ġekil No:22 Çivi

ġekil No: 23 Kolye Kapama Aparatı

2.7.6. Halk Eğitim Merkezlerinde Yapılan Takı Teknikler

2.7.6.1. Dizme Tekniği

Dizme tekniği; İp, deri, kurdele, misina vb. malzemelerin, boncuk veya benzeri bir materyalin içinden geçirilerek oluşturulan bir tekniktir (Bkz. Şekil No: 24-25).

2.7.6.2. Çivi Kıvırma Tekniği

Bu teknikte çivinin içinden boncuk geçirilir. Daha sonra yuvarlak uçlu karga yardımıyla çivinin ucu bükülerek boncuğun sabitlenmesi sağlanır. Tüm boncuklar çivilere sabitlendikten sonra misina veya benzeri bir ipten geçirilir aralara istenilen materyaller yerleştirilerek tasarım tamamlanır (Bkz. Şekil No: 26).

2.7.6.3. Tel Kıvırma Tekniği

Yapılacak takıya göre telin kalınlığına karar verilir. Kullanılacak boncukların hepsi telden geçirilir. Kolyenin ortasına takılacak çiçekten takı yapımına başlanır. Tele geçirdiğimiz boncuklardan bir tanesi ortada kalacak şekilde sabitlenir. Daha sonra çeşitli sayılarda boncuklar alınıp yuvarlak oluşturacak şekilde tel bükülür, ortada sabitlediğimiz boncuktan geçirilir. Bu şekilde istediğimiz kadar çiçeği büyütebiliriz. Başka bir tele boncuklarımızı dizme tekniği ile dizip yaptığımız çiçeği ortada kalacak şekilde sabitleriz. Son olarak açma kapama aparatını takıp tasarımızı tamamlarız (Bkz. Şekil No: 27).

2.7.6.4. ġiĢ Örgüsü ile Takı Yapımı

Kullanılacak boncukların tümü ipe geçirilir. Takının enine karar verildikten sonra yüz örgü tekniği ile örgüye başlanır. Her ilmekte daha önce ipe geçirdiğimiz boncuklardan bir tane alarak örgümüze devam ederiz. Takı istenilen boyuta gelince tasarım tamamlanır (Bkz. Şekil No: 28).

2.7.6.5. Tığ Örgüsü ile Takı Yapımı

Kullanılacak kum boncukların tümü naylon ipten geçirilir. 17 adet zincir çekilir, her ilmekte daha önce geçirdiğimiz boncuklardan birer tane alınır. Daha sonra 7 tane boncuksuz zincir ardından tekrar 17 adet boncuklu zincir çekilir. İlk sıra bu şekilde tamamlanır. İkinci sıra da aynı şekilde 17 adet boncuklu zincir çekilir. İlk sırada çekilen 7 adet boncuksuz zincirin üstüne 3 tane köprü, 3 zincir ve tekrar 3 köprü yapılıp 17 tane boncuklu zincir çekilir. Bu işlemler 6 sıra devam ettirilir bu şekilde takı tamamlanır (Bkz. Şekil No: 29).

2.7.6.6. Misina ile Takı Yapımı

Eşit boyda, yedi adet misina kesilir. Farklı renklerdeki boncuklar, istenilen şekilde dizme tekniği ile kesilen misinalardan geçirilir. Bu şekilde bütün misinalara boncuklar dizildikten sonra, misinaların uçları eşitlenip kapama aparatı takılır. Daha sonra düğüm tekniği ile takıya tam ortadan düğüm atılır bu şekilde tasarım tamamlanır (Bkz. Şekil No: 30).

ġekil No: 30 Misina Kullanılarak YapılmıĢ Kolye

Takının boyutuna göre bir adet misina kesilir. İki renk buncuktan yararlanılır. Ilk önce misinaya aynı renkte dört adet boncuk geçirilir. Tam ortada kalacak şekilde ayarlanır. Misinanın iki ucu eşitlenir. Geçirdiğimiz boncuklardan bir tanesinin içinden misinanın diğer ucu geçirilerek çiçek şekli verilir. Daha sonra misinanın bir ucuna farklı renkteki bir adet iri boncuk; diğer ucuna aynı renkte üç, farklı renkte bir adet boncuk geçirilir. Misinanın diğer ici farklı renkteki boncuğun içinden geçirilerek birleştirilir. Takı bu şekilde istediğimiz boyuta gelince başlangıç kısmı ve sonu birleştirilerek büyük akik taşının içinden geçirilerek ucunada boncuklar sarkıtılır (Bkz. Şekil No:31).

2.7.6.7. Ġğne iĢi ile Takı Yapımı

Takı için istenilen boyda ip kesilir. İp tam ortadan ikiye katlanır, her iki ucuna birer iğne takıp, her iki uç birleştirilip iki tane boncuk geçirilir. Daha sonra ipin iki ucunu birbirinden ayırarak her bir uçtan birer boncuk geçirilir. Daha sonra iki ucu karşılıklı bir boncuktan geçirilir. Bu işlem dört kez tekrarlanır. Bu aşamadan sonra bu işlemler yan yana iki sıra halinde devam ettirilir. Tam orta noktaya gelince tasarımın simetrisi diğer tarafa geçirilir. En son kapma aparatları takılıp tasarım tamamlanır (Bkz. Şekil No: 32).

2.7.6.8. Düğüm Tekniği

Bu teknik için istenilen ip, kurdele, deri vb. malzemeler kullanılabilir. İstenilen ölçüde ip kesilir, seçilen boncuklar, aksesuarlar ipten geçirilir ve her aşamadan sonra makrome düğüm tekniklerinden herhangi birini kullanarak boncuklar sabitlenir (Bkz. Şekil No: 33-34).

2.7.6.9. Keçe Kullanılarak YapılmıĢ Takı Tekniği

Bu teknikte öncelikle sabun kullanılarak keçe yuvarlaklaştırılır, iğneye simli ip takılarak yuvarlaklaştırılmış keçenin etrafına simli iple dikiş atılır. Daha sonra hazırlanan keçe ve boncuklar tasarıma göre ipten geçirilir (Bkz. Şekil No: 35).

ġekil No: 35 Keçe Kullanılarak YapılmıĢ Kolye ve Küpe (Halk Eğitim Merkezi Takı Örnekleri)