Betimsel analizle yapıla çıkarımlardan sonra, 335 resim üzerinde daha nicel veriler elde etmek amacıyla hazırlanan değerlendirme formunun uygulanması ile ortaya çıkan puan dağılımı, Anovo testine göre incelenerek, bölgeler ve çocukların yaşlarına göre; aritmetik ortalama, standart sapma, frekans ve gruplar arası farklılaşması hesaplanmıştır. İstatistiksel veriler doğrultusunda puanlamalar tabloların altında sayısal verileri ve bu verilerin betimsel incelemede elde edilen sonuçlarla eşleştirilerek açıklaması yapılmıştır. Elde edilen puanlarla, betimsel analizle ortaya çıkan nitel verilerin, nicel olarak incelenmesi, tablolarla ifade edilmeye çalışılacaktır.
Tablo 1
Farklı bölgelerde yaşayan çocukların resimlerinde coğrafi fiziksel yapı farklılaşmasına ilişkin Puan Ortalama, Standart sapma, Varyans Analizi ve Önemlilik Düzeyleri N X S Karadeniz 49 4,5306 2,2277 İç Anadolu 54 2,2407 ,7252 Marmara 30 2,8000 1,5177 Güney Doğu Anadolu 36 2,9444 1,8814 Toplam 169 3,1538 1,8898
KT SD KO F Sig. Gruplar arası 143,237 3 47,746 Grup içi 456,763 165 2,768 Toplam 600,000 168 17,247* 0,000 *p<.05
Tablo 1 incelendiğinde farklı bölgelerde yaşayan çocukların resimlerinde ki coğrafi fiziksel yapıya ilişkin sonuçlar incelendiğinde; Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çocukların aritmetik ortalaması ( X = 4,53), standart sapması (Ss = 2,22) çıkmıştır. İç Anadolu Bölgesi’nde yaşayan çocukların resimlerinin aritmetik ortalaması (X= 2,24), standart sapması (Ss = 0,72) çıkmıştır. Marmara Bölgesi’nde yaşayan çocukların aritmetik ortalaması (X = 2,80), standart sapması (1,51)çıkmıştır. Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan çocuk resimlerinde ise (X= 2,94), standart sapması (Ss = 1,88) çıkmıştır. Anavo ile yapılan grupların arasında fark olup olmadığına ilişkin varyans analizi sonucuna göre (P 0.00) çıkmıştır. Gruplar arasında anlamlı bir fark olduğu görülmektedir.
Bunun nedeni ise coğrafi yapının bölgelere göre farklılaşması, farklı bölgelerde yaşayan çocukların görsel algılarında zenginliği beraberinde getirmektedir. Yapılan incelemede coğrafi özelliklerin ağırlıklı olarak resimlere yansımasından da anlaşılmaktadır. Resimler üzerinde yapılan puanlamada da Karadeniz Bölgesi çocuk resimlerinde engebeli arazi, sık ormanlar, ırmaklar, dereler, yaylalar, deniz, coğrafi yapının şekillenmesine bağlı olarak ahşap evlerin çizimi ağırlıklı görülmektedir. İç Anadolu Bölgesi çocuklarında ise coğrafi yapının düz arazi üzerinde seyrek ağaçların çizimi kimi çizimlerde de ırmakların ağırlıkta olmasa da resimlerde görülmektedir. Marmara Bölgesi’nde çocuk resimlerinde ise coğrafi yapının ova içinde küme küme ağaç çizimleri, Güney Doğu Anadolu da ise taş
yapıda evlerin çizimi görülmektedir. Bu sonuca göre bölgeler arası anlamlı farklılaşma olduğunu göstermektedir.
Tablo 2
Farklı Bölgelerde Yaşayan Çocukların Resimlerinde Günlük Yaşamın Uğraş Alanlarına İlişkin Yaşantılar Farklılaşmasına İlişkin Puan Ortalama,Standart Sapma, Varyans Analizi Ve Önemlilik Düzeyi
N X S
Karadeniz 28 5,5000 2,2194
İç Anadolu 37 4,1351 2,7403
Marmara 25 6,4800 3,4775
Güney Doğu Anadolu 5 2,8000 1,0954
Toplam 95 5,0842 2,9379 KT SD KO F Sig Gruplar arası 112,962 3 37,654 Grup içi 698,364 91 7,674 Toplam 811,326 94 4,906* ,003 *p<.05
Tablo 2 incelendiğinde: Farklı bölgelerde yaşayan çocukların resimlerinde günlük yaşamın uğraş alanlarına ilişkin yaşantıların farklılaşmasına ilişkin sonuçlar; Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çocukların resimlerinde aritmetik ortalama(X =5,50), standart sapma ( Ss = 2,21); İç Anadolu Bölgesi’nde yaşayan çocukların resimlerinde
aritmetik ortalama ( X = 4,13 ), standart sapma ( Ss = 2,74 ); Marmara Bölgesinde yaşayan çocukların resimlerin de aritmetik ortalama ( X= 6, 48 ), standart sapma (Ss = 3,47); Güney Doğu Anadolu Bölgesi çocukları resimleri puanlamasında aritmetik ortalama ( X = 2,80 ), standart sapma ( Ss = 1,09 ) çıkmıştır. Varyans analizine göre anlamlı fark (P.003) olarak çıkmıştır.
Aritmetik ortalamalar arasındaki farkı 0.05 düzeyinde anlamlıdır. İç Anadolu, Marmara, Güney Doğu Anadolu Bölgeleri ile ilgili günlük yaşamın uğraş alanlarına ilişkin puanlar arasında anlamlı fark varken, Karadeniz Bölgesi’nin, İç Anadolu, Marmara Bölgeleri ile ilgili puanlar arasında fark yoktur. Bu bağlamda günlük yaşamın uğraş alanları ile ilgili ölçüt olarak belirlediğimiz denenceler de İç Anadolu Bölgesi resimlerinde; ekin tarlaları, traktörler, çoban köpekleri koyun sürüleri, kümes hayvanları çizimi ağırlıklı görülürken, Güney Doğu Anadolu resimlerin de ise sebze bahçeleri, koyun sürüleri görülmekte, Marmara Bölgesi resimlerinde arı kovanları, sebze bahçeleri, kümes ve büyük baş hayvanları, maden ocakları çizimleri ağırlıktayken; günlük yaşama ilişkin saydığımız bütün bu özelliklerin bazılarını Karadeniz Bölgesi puanlamasında ağırlıklı olmasa da görülmektedir. Örnek verirsek arı kovanları, kümes hayvanları sebze bahçeleri gibi özellikler. Bunun yanında resimlerde ağırlıklı görülen uğraş alanları ise balıkçı tekneleri balık ağları, çay, fındık, mısır bahçeleri görülmektedir. Bu nedenlerden dolayı Karadeniz Bölgesi ile ilgili puanlar arasında fark yoktur.
Tablo 3
Farklı bölgelerde yaşayan çocukların resimlerinde dış mekân çizimleri farklılaşmasına ilişkin Puan Ortalama, Standart Sapma, Varyans Analizi Ve Önemlilik Düzeyi
N X S
Karadeniz 35 3,9714 2,5028
İç Anadolu 53 3,7358 1,0219
Marmara 45 3,4889 1,7661
Güney Doğu Anadolu 39 3,6154 2,1718
Toplam 172 3,6919 2,8554 KT SD KO F Sig Gruplar arası 4,920 3 1,640 Grup içi 583,749 168 3,475 Toplam 588,669 171 ,472 ,702 *p>.05
Tablo 3 te Farklı bölgelerde yaşayan çocukların resimlerinde dış mekân çizimleri farklılaşması ile ilgili sonuçlar incelendiğinde: Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çocukların aritmetik ortalaması (X = 3,97), standart sapması (Ss = 2,50) çıkmıştır. İç Anadolu Bölgesi’nde yaşayan çocukların aritmetik ortalaması (3,73),
standart sapması (Ss = 1,02) çıkmıştır. Marmara Bölgesinde yaşayan çocukların aritmetik ortalaması(X = 3,48), standart sapması (Ss = 1,76) çıkmıştır.Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan çocukların aritmetik ortalaması (X = 3,61), standart sapması (Ss =2,17) çıkmıştır. Anavo ile yapılan grupların arasında fark olup olmadığına ilişkin varyans analizi sonucuna göre, (P. 702 )çıkması gruplar arasında anlamlı bir fark yoktur.
Bu bağlamda farklı bölgelerde yaşayan çocukların resimlerinde dış mekân çizimleri farklılaşması incelendiğinde aritmetik ortalama fark görülmemektedir. Bunun nedeni ise bölgelerin farklılaşmasına bağlı olarak değişen dış mekân şartları da farklılaşmaktadır. Bu farklılaşmaya bağlı olarak çocukların görsel algıları da değişmektedir. Değerlendirilen resimlerde: Her çocuk yaşadığı bölgenin dış mekân özelliklerini doğru bir şekilde yansıtmıştır. Bu durumu araştırmada değerlendirilen alt ölçütlerden örnek vererek açıklarsak dış mekânda: Karadeniz Bölgesi’nde değerlendirilen resimlerde eğimli yollar, dağınık yerleşimde evler, Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde ise bitişik düz damlı taş evler, dar sokakların çizimi görülmektedir. Marmara Bölgesi’nde ise parklar, çay bahçeleri, geniş ovada çatılı evlerin resmedildiği görülmektedir. İç Anadolu Bölgesinde ise toplu yerleşim alanlarında su çeşmeleri, dere kenarına çizilmiş evleri ayrıca her bölgenin kendine ait yöresel ve folklorik özelliklerini çocukların dış mekân çizimlerine yansıttıkları görülmektedir. Bu değerlendirmede elde edilen puanlama da bölgeler arasında aritmetik ortalamada fark görülmemiş olmasını doğrulamaktadır.
Tablo 4
Bölgelere göre çocukların resimlerinde iç mekân çiziminde (yöresel özellikler modern yapılaşma) farklılaşmasına ilişkin Puan Ortalama, Standart Sapma, Varyans Analizi Ve Önemlilik Düzeyi
N X S
Karadeniz 18 7,0000 2,2492
İç Anadolu 12 5,0833 2,8749
Marmara 25 4,7200 1,7205
Güney Doğu Anadolu 26 6,4231 1,7927
Toplam 81 5,8272 2,2349 KT SD KO F Sig Gruplar arası 71,277 3 23,759 Grup içi 328,303 77 4,264 Toplam 399,580 80 5,572 ,002 *p<.05
Tablo 4 incelendiğinde bölgelere göre çocukların resimlerinde iç mekân çiziminde (yöresel özellikler modern yapılaşma) farklılaşması ile ilgili puanlar Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çocukların aritmetik ortalaması (X = 7,00), standart sapması (Ss = 2,24) çıkmıştır. İç Anadolu Bölgesi’nde yaşayan çocukların resimlerinde aritmetik ortalama ( X = 5,08), standart sapması (Ss = 2, 87),çıkmıştır. Marmara Bölgesi’nde yaşayan çocukların resimlerinin puanlamasına baktığımızda aritmetik ortalama (X= 4,72), standart sapma (Ss = 1,72), Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan çocukların resimlerin de aritmetik ortalama (X = 6,42), standart
sapma (Ss = 1,79) olarak bulunmuştur. Gruplar arasında fark olup olmadığına ilişkin varyans analiz sonucuna göre gruplar arasında anlamlı fark (P. 002) olarak bulunmuştur
Aritmetik ortalamalar arasında ki farkı 0.05 düzeyinde anlamlıdır. Marmara, Karadeniz, Güney Doğu Anadolu Bölgeleri ile ilgili iç mekâna ilişkin puanlar arasında fark varken İç Anadolu Bölgesi ile ilgili puanlar arasında fark yoktur.
Bu bağlamda bölgelere göre çocukların resimlerinde iç mekân çiziminde (yöresel özellikler modern yapılaşma) farklılaşması ile ilgili alt denenceler de ; Güney Doğu Anadolu Bölgesi çocuk resimlerinde geometrik ayrıntılarla çizilmiş iç mekân da ayrıntılı motiflerde çizilmiş halılar, sarkaçlar, duvar süsleri, yer minderleri çizimi görülürken, Marmara Bölgesi çocuk resimlerinde iç mekân çizimlerde daha modern yapıda nesnelerin çizimi (tv, bilgisayar, kanepe) görülmektedir. Karedeniz Bölgesi resimlerinde ise ahşap yapıda nesneler, halılar, özellikle mutfak çiziminde ayrıntılar görülmektedir. İç Anadolu Bölgesi’nde resimlerde ise diğer bölgelerle ortak özellikler; ayrıntılı nesnelerin çizimi halı motiflerde geometrik ayrıntılar, süsler görülmesi tv, bilgisayar çizimleri her bölgede olduğu gibi bu bölgede de görülmektedir. Yapılan puanlamalarda ortak özellikler görülmesi İç Anadolu Bölgesi resimleri arasında fark görülmemesinin sebebidir.
Tablo 5
Yaşlara göre iç ve dış mekân çiziminde temel tasarım öğeleri farklılaşmasına ilişkin Puan Ortalama, Standart Sapma, Varyans Analizi Ve Önemlilik Düzeyi Yaş N X S 10 91 5,5604 2,3343 11 94 7,4894 2,6629 12 91 9,3297 3,1835 Toplam 276 7,4601 3,1384 KT SD KO F Sig Gruplar arası 646,545 2 323,272 Grup içi 2062,017 273 7,553 Toplam 2708,562 275 42,800* ,000 *p<.05
Tablo 5 incelendiğinde; Yaşlara göre iç ve dış mekân çiziminde temel tasarım öğeleri farklılaşması ile ilgili 10 yaş çocuk resimlerinin aritmetik ortalaması (X = 5,56 ), standart sapması (Ss = 2,33) çıkmıştır. 11 yaş çocuk resimlerinin aritmetik ortalaması ( X = 7,48 ), standart sapması (Ss = 2,66 ) çıkmıştır. 12 yaş çocuk resimlerinin aritmetik ortalaması (X = 9,32), standart sapması ( Ss = 3,18 ) çıkmıştır. Anova ile yapılan gruplar arasında anlamlı fark olup olmadığına ilişkin
Bu bağlamda; 10 yaş grubu çocuklarda temel tasarım öğelerinden saydamlık düzleme özellikleri görülürken zemin çizgisi, derinlik, oran orantı, iç mekânda ayrıntılı çizim net görülmemektedir. 11 yaş ise geçiş dönemini teşkil eder bu yaş dönemi çocuk resimlerinde ise perspektif, zemin çizgisi, atmosfer, iç ve dış mekânda ayrıntılar görülmeye başlar. 12 yaş dönemi ise perspektif, derinlik ufuk çizgisi, iç ve dış mekâna ayrıntılı çizimler görülmektedir.10 -11- 12 yaş çocukların resimleri üzerinde alt denencilerle yapılan puanlamada yaşlar arasında anlamlı farklılaşma olduğu ortaya çıkmaktadır.
Tablo 6
Bölgelere göre çocukların resimlerinde kullandıkları ağırlıklı renkler farklılaşmasına ilişkin Puan frekans yüzde dağılımı
Frekans Ve Yüzde Dağılımı
Toplam cevap veren kişi sayısı: 335 Renklere göre frekans ve yüzde dağılımına baktığımızda;
Sarı renkte bölgelerin sıralaması: 1. sırada İç Anadolu Bölgesi, 2.sırada Güney Doğu Anadolu Bölgesi, 3.sırada Marmara Bölgesi, 4.sırada Karadeniz Bölgesi çocuk resimlerinde görülmektedir.
Kırmızı renkte bölgelerin sıralaması: 1. Güney Doğu Anadolu Bölgesi, 2.İç Anadolu Bölgesi, 3.Marmara Bölgesi, 4.sırada Karadeniz Bölgesi çocuk resimlerinde görülmektedir.
Mavi renkte bölgelere göre sıralaması: 1. Karadeniz Bölgesi, 2.Marmara Bölgesi, 3. Güney Doğu Anadolu Bölgesi, 4.İç Anadolu Bölgesi çocuk resimlerinde görülmektedir.
RENKLER SARI KIRMIZI MAVİ YEŞİL
SİYAH-
BEYAZ TURUNCU MOR
FREKANS veYÜZDELERİ f % f % f % f % f % f % f % BÖLGELER Karadeniz 22 6,5 12 3,5 58 17 58 17 31 9 37 11 4 1 Marmara 52 15,5 21 6 38 11 48 14 36 10,5 53 15,5 12 3,5 İç Anadolu 64 19 32 9,5 31 9 42 12,5 29 8,5 59 17,5 4 1 Güney Doğu Anadolu 57 17 50 15 34 10 36 10,5 52 1,5 42 12,5 4 1
Yeşil renkte bölgelere göre sıralamada 1. Karadeniz Bölgesi, 2.Marmara Bölgesi, 3.İç Anadolu Bölgesi, 4.Güney Doğu Anadolu Bölgesi çocuk resimleri görülmektedir.
Turuncu renkte bölgelere göre sıralamada 1.İç Anadolu Bölgesi, 2.Marmara Bölgesi, 3.Güney Doğu Anadolu Bölgesi, 4. Karadeniz Bölgesi çocuk resimleri görülmektedir.
Siyah beyaz renkte bölgelere göre sıralamada 1. Güney Doğu Anadolu Bölgesi, 2. Marmara Bölgesi, 3.Karadeniz Bölgesi, 4. İç Anadolu Bölgesi çocuk resimleri gelmektedir.
Mor renkte bölgelere göre sıralamada 1. Marmara Bölgesi, 2.sırada diğer bölgelerde çocuk resimleri gelmektedir.
Renklerin frekanslara göre dağılımların sebeplerine baktığımızda çocukların yaşadıkları bölgelerde gerek coğrafi şartlardan gerekse yöresel özelliklerden kaynaklanan renkler, çocukların yaşadıkları bölgelere göre yaptıkları iç ve dış mekân resimlerinde ağırlıklı olarak yer almaktadır. İncelenen resimler üzerinde puan dağılımında: “Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde kırmızı, siyah beyaz renkler ağırlıkta görülmektedir. Karadeniz Bölgesi’nde mavi, yeşil renkleri görülmektedir. İç Anadolu Bölgesi’nde sarı, turuncu renkleri görülmektedir. Marmara Bölgesi’nde mavi, yeşil, turuncu renkleri genel dağılımda görmekteyiz.”