Taşköprü Sarımsağı

Kastamonu ilinin Taşköprü ilçesinde ünlenerek 2009 yılında TPE tarafından menşe adı ile coğrafi işaretini alan Taşköprü Sarımsağı’na ilişkin genel tescil bilgileri Tablo 15’te sunulmuştur.

Tablo 15. Taşköprü Sarımsağı Coğrafi İşaretine İlişkin Genel Bilgiler Coğrafi İşaret Adı Taşköprü Sarımsağı

Tescil Türü Menşe Adı

Tescil Sahibi Taşköprü Belediye Başkanlığı Yayın Tarihi 03.12.2009

Coğrafi Sınırları Kastamonu ili Taşköprü ilçesine bağlı bulunan köyler ve yerleşim bilimleri Kullanım Biçimi Markalama

Ayırt Edici Özelliği

Taşköprü Sarımsağı’nı diğer sarımsaklardan ayıran en önemli özellikler; baş kabuk rengi beyaz, başta dişler sıkı, diş kabuk rengi pembe, diş et rengi krem-sarıdır.

Kaynak: TPE, 2009. Taşköprü Sarımsağı Coğrafi İşaret Tescil Belgesi

Anavatanı Orta ve Batı Asya, botanik adı Allium sativum L. olan sarımsak, soğan adı verilen çok sayıda soğancıktan (diş) oluşmuş, kendine özgü renk, koku ve lezzeti çeşitlere göre değişebilen bir bitkidir.

Kullanımı insanlık tarihi kadar eski, belki de en tanınmış ve en çok kullanılan baharat olan sarımsak, günümüzde farklı ürünleriyle çok yönlü bir ingredient olarak dünya ve ülkemiz mutfağında (tüm ya da ezilmiş halde) geniş bir kullanım alanına sahiptir. TÜİK verilerine göre, 2014 yılı itibariyle ülkemizde sarımsak ekim alanı 12723 hektar ve üretimde 116.089 tondur. (TÜİK, 2015).

Taşköprü, Kastamonu İline bağlı bir ilçe olup, Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz Bölümü içerisinde bulunmaktadır. Merkezi bağlı olduğu il merkezine yaklaşık 45 km uzaklıkta bulunan bu ilçenin kenarları yüksek sıradağları ile çevrilmiş bulunmaktadır. İlçenin kuzeyinde Küre Dağları, güneyinde ise Ilgaz Dağları’nın kolları yükselmektedir. Yüksekliği 2000 metreye yaklaşan bu iki dağ sırasından kaynağını alan akarsular, Kızılırmak’ın en büyük kollarından olan Gökırmak’a katılmaktadır. Batıdan doğuya doğru bir depresyon boyunca uzanan Gökırmak, Taşköprü ilçe merkezinden geçtikten sonra Boyabat’ta Kızılırmak’la birleşmektedir. Gökırmak ve kolları tarafından taşınan alüvyonlar Taşköprü Ovası’nda birikerek, buranın ülkemizin en önemli sarımsak dikim alanlarından birisi olmasına yol açmıştır.

Kastamonu kendi adını verdiği sarımsağı ile ülkemizin en önemli sarımsak dikim ve üretim sahasıdır.

2010-2014 yılları arasında ülkemizde üretilen sarımsağın ortalama % 17’sinin Kastamonu’da ürettiği anlaşılmaktadır. Kastamonu da en fazla sarımsak ekiminin yapıldığı yer Taşköprü’dür. 2014 yılında Kastamonu’da sarımsak üretimine ayrılan 2055 hektar tarım arazisinin %88’i (1800 hektar) Taşköprü’de bulunmaktadır. Bu durumdan anlaşılacağı üzere Kastamonu’da başlıca sarımsak üretim alanı Taşköprü’dür.

Tablo 16. Kastamonu İli Taşköprü Sarımsağı Üretim Verileri (2010 – 2014)

Kastamonu 2010 2011 2012 2013 2014

Sarımsak Ekilen Alan (dekar) 25.240 24.860 24.542 20.540 20.550

Kastamonu Zeytin Üretimi (ton) 20.226 19.945 14.476 14.408 19.871

Türkiye Üretim (ton) 98.170 100.648 105.201 114.967 116.089

Üretimde Türkiye İçindeki Pay (%) 26 25 23 18 18

Coğrafi İşaret Sınırlarındaki Üretim (ton) 18.008 18.008 12.756 12.600 18.000

Coğrafi İşaret Sınırlarındaki Verim (kg/dekar) 801 802 590 701 967

Üretici Eline Geçen Fiyat (TL/kg) 4,82 6,59 4,02 4,85 4,21

Coğrafi İşaret Sınırlarındaki Üretim Değeri (TL) 86.798.560 118.672.720 51.279.120 61.110.000 75.780.000 Kaynak: TUİK, 2015. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri ve Çiftçi Eline Geçen Fiyat İstatistikleri

Kastamonu’da kuru sarımsak verimi, yetişme döneminde etkili olan iklim ve toprak şartlarına bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama olarak dekar başına 800 kg olmaktadır. Sulu şartlarda gübre kullanımıyla dekara 1200 kg verim alınabilmekte, kuru arazilerde yapılan üretimde ise dekar başına alınan verim 500 kg kadar inmektedir.

Tablo 16’dan anlaşıldığı gibi Kastamonu’da yapılan sarımsak tarımında tarım arazisinin miktarı, verim ve üretim yıllara göre değişmeler göstermektedir. Bölgede alınan verim değişiklikleri doğal olarak iklim koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte sulama, gübreleme ve kaliteli tohumluk seçiminin yani entansif tarımın yapılması verimi arttırmıştır. Kastamonu’da sarımsak ekimine ayrılan alanların genişliği ürünün fiyatıyla ilgili olarak değişmektedir. Sarımsakta bir fiyat istikrarı olamaması dolayısıyla ürünün para ettiği yılların arkasından gelen yıllarda ekim alanlarının arttığı, tersi durumda ise ekim alanlarının kısmen daraldığı görülmektedir. Taşköprü Sarımsağının il ekonomisine katkısını değerlendirmek amacıyla üretim miktarı çiftçi eline geçen fiyat ile çarpılarak üretim değeri hesaplanmıştır. Üretimdeki yıllık dalgalanmalar da dikkate alındığında Taşköprü Sarımsağının coğrafi işaret sınırları içerisindeki bölgeye katkısı 118 milyon TL ile 61 milyon TL arasında değişmektedir. Bu değer sadece üretim değeri olup, pazarlama aşamasında daha da yükselmektedir.

Ayırt Edici Özellikler; Taşköprü Sarımsağının coğrafi işareti alınırken ülke genelindeki pek çok ürünün aksine tescil başvurusu esnasında ürünün ayırt edici özellikleri çok iyi tanımlanmıştır. Taşköprü Sarımsağını diğer bölgelerde yetişen sarımsaklardan ayıran bazı özellikler bulunmaktadır. Bunlar; baş kabuk rengi beyaz, başta dişler sıkı, diş kabuk rengi pembe, diş et rengi krem-sarıdır. Baş kabuğunda antosiyan varlığı var ama az, dişlerde antosiyan şeritler mevcut, ortalama diş sayısı (12 adet) başta 5 – 10 koruyucu kabuk bulunmaktadır. Başın iriliği, yetiştirme koşullarına bağlı olarak 60 grama kadar ulaşabilmekle beraber, ortalama irilik 15 – 35 gr, baş çapı ortalama 30-40 cm, ortalama diş sayısı 10-15

adet, ortalama diş ağırlığı 2-3 gramdır. Baştan kabuğun ayrılışı zordur. Kokusu keskin ve kuru madde oranı %37’dir. Kendine özel acılığı ve kokusu bulunmaktadır. Diğer sarımsaklara nazaran daha acıdır.

Tıbbi özellik açısından en değerli sarımsaktır. Kanser önleyici ve risk azaltıcı madde olan selenyum elementi Taşköprü Sarımsağı dışındaki sarımsaklarda yok denecek kadar azdır. Taşköprü sarımsağına kokusunu veren Allylpropyldisülfid (C6H12S2) Türkiye’de yetişen diğer sarımsaklarda eseri miktardadır.

Bileşimi mineral madde ve vitamin açısından çok zengindir. Kuru madde içeriği yüksek olduğundan uzun süre rahatlıkla depolanabilmektedir. Adi depo koşullarında 8 – 10 ay muhafaza edilebilir. Taşımaya dayanımı fazla ve ihracat potansiyeli yüksektir.

Taşköprü Sarımsağında bitki “Yeşil Aksam Duruşu” dik bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, iklim koşulları ve uygulanan tarımsa işlemlere bağlı olarak çiçek sapı oluşturarak sapa kalkar ve çiçek sapı kıvrılma göstermektedir. Çiçek sapında Tunceli Sarımsağında olduğu gibi tohum oluşmaz. Çiçek tablasında Çin Sarımsağında olduğu gibi küçük arpacık misali dişler oluşmaktadır. Taşköprü Sarımsağında Kayseri ve Kıbrıs Sarımsaklarında olduğu gibi yalancı gövde üzerinden dişler oluşmamaktadır. Aksine yalancı gövde düz ve pürüzsüzdür. Ayrıca Taşköprü Sarımsağının baş boyuna kesit şekli Çin Sarımsağında olduğu gibi yüksekliği az değildir. Yüksekli fazla ve elips şeklindedir. Boyun kısmında dişlerin görünümü ise boyun seviyesinde dizilmiştir. Kök kısmındaki kök diskinin şekli düz bir yapı gösterir. Baş enine kesildiğinde, başta dişlerin dizilişi sıralı olmayan bir yapı göstermektedir.

Üretim Metodu; Taşköprü sarımsağının dikimi Şubat sonu, Mart ayı içerisinde tarlaya elle serpme şeklinde yapılmaktadır. Sarımsak dikilecek arazi sonbaharda bir veya iki kez derin ve birkez de yüzlek işlenmektedir. Bu dönemde toprağa ortalama dekara saf olarak 7-7,5 kg fosforlu ve potasyumlu gübreler kullanılmaktadır. Dikim öncesinde kültivatör, diskaro veya kürüm çekilerek toprak tesviye edildikten sonra dikime hazırlanmış olmaktadır. Toprağa serpilen dişler yaklaşık 10-12 cm aralıklarda ve elle toprağa gömülmektedir. Dikim sırasında dişlerin kök verecek taban kısmının alt tarafa, sürgün verecek kısmının da üste gelmesi gerekmektedir. Daha sonra azotlu gübreler dekara saf olarak 15-16 kg düşecek şekilde 2 veya 3 defa bölünerek verilmektedir.

Üretimde kullanılacak tohumluk başlar, üretici tarafından sonbaharda, üretilen sarımsaklar arasından seçilerek dikim zamanına kadar adi depolar ve askılarda saklanmaktadır. Dikimden önce başlar elle veya baş kırma ve dişleme makineleriyle dişlere ayrılır, sarımsağın orta kısmındaki küçük dişler haricindeki başın çevresini saran daha iri olan dişler dikimde kullanılmaktadır. Dekara 100-150 kg sarımsak başı kullanılmaktadır. Yetiştirme esnasında sarımsağın verim ve kalitesinin artırılması açısından, ilaçlama, çapalama, sulama, yaprak kırma gibi diğer bakım ve kültürel işlemler de yapılmaktadır.

Sarımsak hasadı bitkilerin Temmuz ayı içinde yörede geliştirilmiş olan sarımsak söküm makinesi işe yapılmaktadır. Hasattan sonra sarımsaklar toprağa serilere 8-12 gün kurutulmakta, kuruyan sarımsaklar daha sonra çiftliğe taşınarak ayıklama ve sınıflandırmaya tabi tutulmakta ve daha sonradan satışa sunulmaktadır. Yörede dekara verim 700-1200 kg arasında değişmektedir.

Muhafazası; Taşköprü yöresinde senelere göre değişmekle beraber yörede 3500-400 aile arafından 2000-25.000 ton arasında yıllık sarımsak üretilmektedir. Üretimi yapılan sarımsağın %50’sine yakını hemen satılırken, geri kalan kısmı nem ve rutubetten uzak kiler, askı ve adi depolarda ortalama 8-10 derecede depolanarak sezon boyunca satışa sunulmaktadır. Depolardaki sarımsaklar Nisan ayı sonu-Mayıs ayı başlarına kadar dayanıklılığını yitirmemektedir.

Denetimi; Taşköprü sarımsağının teknik özelliklerine uygunluğunun kontrolleri Taşköprü Belediye Başkanlığı koordinatörlüğünde; Taşköprü Ticaret ve Sanayi Odası, Tarım İl Müdürlüğü, Tarım İlçe Müdürlüğü, Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, konunun uzmanı mühendis ve yine konunun uzmanı yerli üreticilerden oluşacak en az 3 kişilik komisyonlar tarafından yılda iki kez ihtiyaç duyulduğunda ve şikayet halinde yapılmaktadır.

Pazarlama ve Tanıtım; Taşköprü Sarımsağı coğrafi işareti tescili yapılırken, Gemlik Zeytininde olduğu gibi tescil ile birlikte herhangi bir logo hazırlanarak tescil içerisine dahil edilmemiştir. Bu nedenle ürünün tüketiciler tarafından ayırt edilebilirliğinin sağlanması ve coğrafi işaretin kontrol edilmesi amacıyla bir logo geliştirilmesi ihtiyacı duyulmuştur. Bu kapsamda Taşköprü Belediyesi Başkanlığının girişimleri ile coğrafi işaret tescilinden bir yıl sonra Şekil 30’daki logo tasarlanmış ve logonun tescili de alınmıştır.

Şekil 30. Taşköprü Sarımsağı Coğrafi İşareti Logosu

Metro Toptancı Market ve Reis Gıda’nın, yerel değerlere ve coğrafi işaretli ürünleri korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla başlattığı çalışma kapsamında Taşköprü sarımsağına sahip çıkmış ve Taşköprülü çiftçiler, gerçekleştirilen eğitim çalışmaları, bilgilendirme toplantıları ile birlikte GLOBALGAP sertifikasına sahip olmuştur. Perakendeciler müşterilerine sundukları ürünün güvenli olduğunu ve sürdürülebilirlik prensibine bağlı kalınarak üretildiğini garanti etmek amacıyla bir araya gelerek GAP (Good Agricultural Practices - İyi Tarım Uygulamaları) kavramını ortaya sürmüşlerdir. 1997 yılında Avrupa Perakendeciler Ürün Çalışma Grubu (EUREP - Euro-Retailer Produce Working Group)'nun kar amacı gütmeyen bir girişimi olarak başlatılan EUREPGAP (yeni adıyla GLOBALGAP), EUREPGAP Teknik ve Standartlar Komitesi tarafından GAP'nin geliştirilen şartlarına göre tarladan sofraya tarımsal ürünlerin güvenliğini sağlama, gıda kalitesini yükseltme amacı gütmektedir.

Öncelikle yaş meyve ve sebzelerin Avrupa Birliği ülkelerine ihracatında bir ön şart halini alan GLOBALGAP belgesi, Avrupa Birliği (AB) perakendecilerinin tüketicisine sağladığı bir ürün izleme güvencesidir. Tüketici raftan aldığı herhangi bir gıdanın gıda hijyeni açısından güvenlik riski taşımadığı ve çevre ile dost uygulamalar yoluyla üretildiği konusunda taahhüt verilmesini istemektedir. AB'ye ihracat yapmak isteyen üretici ve/veya ihracatçı, ürününün bu taahhütleri yerine getirdiğini perakendeci aracılığı ile tüketiciye ispat etmek durumunda kalmaktadır. Bunun sonucu olarak ilgili taahhütlerin karşılandığını gösteren ve üçüncü taraf bağımsız kuruluşlarca verilen GLOBALGAP Belgesi kavramı ortaya çıkmıştır.

GLOBALGAP Belgesi üretici ve/veya ihracatçının ürününü AB pazarına ulaştırmasında bir pasaport görevi görmektedir. Bu kapsamda Uluslararası tarımsal alanda gıda güvenliği standartlarından en önemlisi olan GLOBALGAP sertifikası ile Coğrafi işaretli Taşköprü sarımsağının tüm dünya ülkelerine ihracat yolu açılmıştır. Bu kapsamda Taşköprü Sarımsağının bazı süpermarketler ile yapılan anlaşmalar sayesinde hem yurtiçinde büyükşehirlerdeki hem de yurtdışındaki tüketicilere doğrudan ulaştırılması tanıtım açısından ve marka değerinin yükselmesi açısından kritik bir rol oynamaktadır. Çiftçilerin ürettiği mahsullerin büyük bir kısmı bu işbirlikleri sayesinde doğrudan satılmaktadır.

Son olarak, pazarlama faaliyetleri açısından Taşköprü Belediyesi Sarımsak Festivali düzenlenmekte, festival bünyesinde çeşitli kültürel ve bilimsel etkinlikler yaparak Kastamonu sarımsağını Türkiye gündemine taşımaktadır. Taşköprü Sarımsağının tanıtımını yapmak ve sarımsak tüketimini arttırmak için kitapların yayınlanması, broşürlerin hazırlanması, basında tanıtımın yapılması ve özellikle bölgede sarımsak işleyen tesislerin kurularak dışarı gönderilen Taşköprü Sarımsağının ürün imajı sağlanması amacıyla coğrafi işaret tescil belgesinin sahibi olan belediye, sponsorları tüm bu sürece dahil ederek faaliyetlerini yürütmektedir.

Şekil 31. Taşköprü Sarımsağı Ambalajı

Şekil 32. Taşköprü Festivali Afişi

KAYNAKLAR

Abeyasekera, S. 2015. Quantıtatıve Analysıs Approaches to Qualıtatıve Data: Why, When and How, http://www.reading.ac.uk/ssc/n/resources/Docs/Quantitative_analysis_approaches_to_qualitat ive_data.pdf

Agarwal, S. And M.J., Barone, 2005. Emerging Issues for Geographical Indication Branding Strategies, Matric Research Paper, Iowa State University, USA.

Ağaoğlu, S. ve ark., 1987. Bahçe Bitkileri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1009, Basım No: 31, Ankara.

Anonim 1995. Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında 555 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname.

Anonim 2003. Geographical Indications, Discussion Paper, International Food & Agricultural Trade, Policy Council, USA.

Anonim, 2009. Resmi Gazete, 30.05.2009 ve 27243 sayılı RG, Anayasa Mahkemesi Kararı.

Anonim, 2015. T.C. Başbakanlık, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivleri Bölümü, Çeşitli Yıllar, http://www.devletarsivleri.gov.tr/

Anonymous, 2004. Scotch Beef PGI Registration, UK/0117/0274/SPE,

http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/registeredName.html?denominationId=653 Anonymous, 2004a. Scotch Lamb PGI Registration, UK/0117/0275/SPE,

http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/registeredName.html?denominationId=654 Anonymous, 2015. Scottish meat industry to benefit from €1.2m grant, Cattle, Meat Processing and

Sheep News, 27 April 2015,

Institutions (France, Spain and Italy), 52nd EAAE Seminar, June 19-21, Parma.

Baykal, S., 2006. Avrupa Birliğinde Malların Serbest Dolaşımı ve Çevrenin Korunması: Farklı Menfaatler Arasında Denge Arayışı, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 5, No:2, s. 103-129.

Besky, S. (2014). The labor of terroir and the terroir of labor: Geographical Indication and Darjeeling tea plantations. Agriculture And Human Values, 31(1), 83-96.

Beşirli, H., 2010. Yemek, Kültür ve Kimlik, Milli Folklor Dergisi, Yıl: 22, Sayı: 87, 159 – 169.

Bhutia, S. (2014). Economic Development and Environmental Issues in Darjeeling Himalaya of West Bengal, India: A Theoretical Perspective. International Journal of Humanities and Social Science Invention, 3(7), 42-47.

Brossier J., Valceschini E. (1991). (éd.) Les exploitations agricoles et leur environnement : essai sur l’espace technique et économique. Ed. INRA, Paris.

Broude T., 2005. Taking “Trade and Culture” Seriously: Geographical Indications and Cultural Protection in WTO Law, Journal of International Economic Law, University of Pennsylvania, Vo: 26:4, 623 – 692.

Buell, Paul D., 1999. "Mongol Empire and Turkicization: The Evidence of Food and Foodways", p. 200ff, in Amitai-Preiss, op.cit.

Büyükyılmaz, O., 2015. Ölçme ve Ölçekleme, Karabük Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Ders Notları, Zonguldak https://ozanbuyukyilmaz.files.wordpress.com/2015/02/8-hafta.pptx C. Niranjan, R. (2005). Geographical Indications in Indian Context: A Case Study of Darjeeling Tea.

Economic and Political Weekly, 40(42), 4545-4550.

Chever T., C. Renault, S. Renault, S. and V. Romieu, 2012. Value of Production of Agricultural Products and Foodstuffs, Wines, Aromatised Wines and Spirits Protected by a Geographical Indication (GI), European Commission, TENDER N° AGRI–2011–EVAL–04, Final Report.

CIPO, 2015. Canadian Intellectual Property Office, http://www.ic.gc.ca/cipo/listgiws.nsf/gimenu-eng?readform&sort=all&ord=1

Confederation of Roquefort 2015 The Legend of Roquefort Cheese

http://www.roquefort.fr/en/news/discovering/the-cheese/origins/

Crimp, M., 1990. The Marketing Research Process, Third Edition, Prentice Hall, University Pres, Cambridge, Great Britain, 336 p.

Çakmakçı, S., Gündoğdu, E. (2005). Sarımsak: Bileşimi, gıda sanayi kullanımı ve sağlı üzerine etkileri. Gıda ve Yem Bilimi Teknolojisi, 8, 20-29

Çalışkan, V., Koç, H. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretlerin dağılış özelliklerinin ve coğrafi işaret potansiyelinin değerlendirirlmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 28, 193-214.

Ekonomik Yapısı ve Pazarlama Sorunları, TZOB Yayın No: 248, ISBN: 975-8629-33-6, Ankara 2003, 97 s.

Çiftçi, C., 2004. Osmanlı Döneminde İstanbul’un İaşesinde Bursa’nın Rolü, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi (OTAM) Dergisi, Sayı: 16, s. 151-171.

Dey, I., 2005. Qualitative data analysis; A user-friendly guide for social scientists, Second Edition, Taylor

& Francis and Routledge’s Collection, 293 p.

DOOR, 2015. European Union Geographical Indication Data Base,

http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/

Driscoll D.L., A. A. Yeboah, P. Salib and D. J. Rupert, 2007. Merging Qualitative and Quantitative Data in Mixed Methods Research: How To and Why Not, Ecological and Environmental Anthropology, University of Nebraska, Vol. 3, No. 1, pp. 19 -28.

Duman S, ve M. GÜLDAŞ, 2004. An Impact Assessment of Origin Labelling on Table Olive and Olive Oil Demand., The Fifth International Symposium on Olive Growing-2004 TURKEY, September 27- October 2, İzmir.

EC, 2010. European Union Comission, Impact Assessment on Geographical Indications, Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on agricultural product quality schemes, Commission Staff Working Paper, Brussels, 83 p.

EC, 2013. European Union Comission,

Frayssignes, J., 2001. UMR Dynamiques, Institut Agronomique Mediterraneen de Montpellier (IAMM), Montpellier, France.

Frayssignes, J., 2005. UMR Dynamiques, Institut Agronomique Mediterraneen de Montpellier (IAMM), Montpellier, France.

FSA, 2010. Guide to Country of Origin Information on Food Labels, The Scottish Government, Food Standards Agency, Indications: Linking Products and Their Origins, MPRA Paper No. 27955, UTC.

Gönenç, S., 2006. Avrupa Birliği ve Türkiye Zeytin Sektöründe Coğrafi İşaretler ve Kooperatiflerin Rolü, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik Dergisi, Türk Kooperatifçilik Kurumu Hakemli Dergi, Cilt: 41, Sayı:4, Ankara

Mühendisliği Dergisi, Yıl: 10, Sayı: 25, sy. 45-54, Ankara.

Gracia, A., 2014. Consumers’ preferences for a local food product: a real choice experiment, Empirical Economics, Vol: 47, pp. 111–128.

Gracia, A., Albisu, L.M., 2001. Food Consumption in the European Union: Main Determinants and Country Differences, Agribusiness: An International Journal, 17 (4).

Green, P.E., D.S. Tull and G. Albaum. 1988. Research for Marketing Decisions. Fifth Edition, Prentice-Hall, Englewood, 784 p.

Gürlek, T. B., 2002. Swot Analizi. TÜBİTAK Vizyon 2023 Birinci Bilgilendirme ve İletişim Toplantısı,

TÜSSİDE, 16-18 Haziran 2002, Gebze.

http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/etkinlikler/bilgilendirme/Gurlek.ppt

Haas, R. and O. Meixner, 2009. An Illustrated Guide to the Analythic Hierarchy Process, University of Natural Resources and Applied Life Sciences, Vienna. http://www.boku.ac.at/mi/

Hatipoğlu, K. S., 2011. Coğrafi İşaretler, www.arastirma.boun.edu.tr/_files/etkinlikler/20111019/7.ppt http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/registeredName.html?denominationId=1856

http://www.antepbaklavasi.com.tr

Ibret, B. Ü. (2005). Türkiye’deki sarımsak tarımı ve taşköprü sarımsağı üzerine coğrafi açıdan bir inceleme. Marmara Coğrafya Dergisi, 12.

IPR2, 2011. European legislation on protection of Geographical Indications Overview of the EU Member States' Legal Framework for Protection of Geographical Indications, http://www.ipr2.org/storage/European_legislation_on_protection_of_GIs1011.pdf

Kamil, Mehmet., 1844. "Melceü't-Tabbahin/Aşçıların Sığınağı"( ilk basılı Türkçe yemek kitabı), altıncı bölüm.

Kati, R. (2015). Koehler, Jeff. Darjeeling: The Colorful History and Precarious Fate of the World's Greatest Tea. Library Journal, (5). 121.

Krissoff, B., Kuchler, F., Nelson, K., Perry, J. and Somworu, A., 2004. Country of Origin Lableing: Theory and Observation, USDA, WRS-04-02, USA.

Licence must for selling Darjeeling tea, says Tea Board. (2015). FRPT- FMCG Snapshot, 25-26.

Loureiro, M.L., and McCluskey, J.J., 2000. Assessing Consumer Response to Protected Geographical Identification Labelling, Agribusiness An International Journal, Vol: 16, Nr. 3, Summer 2000, Willey Publishers, pp. 309-320, USA.

Manesh, C. (2015). Area and production of tea in Darjeeling Districts: an economic analysis. International Journal Of Social Science And Interdisciplinary Research, 4(4), 106-113.

Products, Agriculture and Food Development Authority, Final Project Report No: 4521, Dublin.

O’Connor & Co., 2007. Geographical indications and TRIPs:10 Years Later, A roadmap for EU GI holders to get protection in other WTO Members, Report Commissioned for European Commission.

OMS, 2014. Quality Meat Scotland Assurance Scheme, Cattle & Sheep Standards,

http://www.qmscotland.co.uk/sites/default/files/cattle_sheep_standards_300615.pdf

http://www.qmscotland.co.uk/sites/default/files/cattle_sheep_standards_300615.pdf