Taşıtan

Taşıtan kavramı, her ne kadar uluslararası sözleşmeler açısından tanımlanmamış olsa da doktrinde karşımıza çıkan tanıma göre; eşyanın taşınması konusunda kendi adına taşıma sözleşmesi yapan ve sözleşmenin taşıyıcı karşısındaki tarafını oluşturan kimseye taşıtan denmektedir (Ülgen, 1987: 69; Kaner, 1994: 46; Canbolat, 2009: 18; Turhan, 2016: 33). Doktrinde ‘’yükleten’’ kelimesini kullanan yazarlar da mevcuttur (Kaner, 1994: 46). Varşova/Lahey Sözleşmesi’nin resmi tercümesinde ise ‘’gönderici’’ kelimesi tercih edilmiştir. Doğrudan bir tercümenin yanında anlam bakımından zengin bir tercüme yapılması doktrinde daha uygun bulunduğundan, ‘’gönderen’’ kelimesi yerine ‘’taşıtan’’ daha geniş bir anlam ifade etmekte ve daha uygun düşmektedir (Sözer, 2009: 50; Bozkurt Bozabalı, 2013: 32). Dolayısıyla, tarafımızca da ‘’taşıtan’’ kelimesi tercih edilecektir.

Taşıma sözleşmesi yükün sahibince yapılabileceği gibi, bir temsilci aracılığı

ile de gerçekleştirilebilir4_{. Taşıma sözleşmesinin bir temsilci aracılığı ile yapılması}

halinde taşıyıcı sıfatını haiz olacak kişi, temsil edilen kişi olacaktır (Ülgen, 1987: 70; Canbolat, 2009: 19; Turhan, 2016: 34).

4 _{IATA (International Air Transport Association) üyesi hava yolu şirketlerinin yapmış olduğu,}

birbirlerine kendilerini temsil ederek bilet kesme yetkisi veren anlaşma için bkz. Multilateral Interline Traffic Agreements yani Çok Taraflı Trafik Sözleşmesi,

32 a. Taşıtan Olarak Tur Operatörü Seyahat Acenteleri

Değinilmesi gereken bir diğer konu ise seyahat acentesi olan tur operatörlerinin durumudur. Tur operatörlerinin tüketici ile yapmış oldukları, ulaştırma, konaklama veya bunlara bağlı olmayan yardımcı hizmetlerin en az ikisinin bir arada bulunduğu, her şey dahil fiyat ile anlaşma yapılan sözleşmelere paket tur sözleşmeleri adı verilmektedir (Ceylan, 2015:75). Belirtilmelidir ki, bir paket tur sözleşmesi tüketici sözleşmesidir ve 7.11.2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) madde 3 hükmüne göre de bir tüketici işlemi sayılmaktadır. Görüldüğü üzere, tarafları tur operatörü ve tüketici olan bu sözleşme TKHK’ya tabidir.

Bir paket tur sözleşmesi, yazılı şekilde veyahut mesafeli şekilde yapılabilmektedir. TKHK madde 4/1 hükmünde, tüketici sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması gerekliliği hükme bağlandığından ve bir paket tur sözleşmesi de tüketici sözleşmesi olduğundan yazılı şekilde yapılması gerekmektedir.

b. Paket Tur Sözleşmelerinin Kurulması ve Acentenin Yerine Getirmesi Gereken Yükümlülükler

15.01.2015 tarihli ve 29236 sayılı Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği (PTSY) madde 5 hükmü uyarınca bir paket tur sözleşmesinin kurulmasından önce katılımcıya ön bilgilendirme amaçlı broşür verilmesi zorunlu tutulmuştur. Ayrıca hükmün devamında, verilecek bu broşürde, paket turun vergiler dahil toplam fiyatı, ön ödeme tutarı ve kalan bedelin ödeneceği tarih bilgilerinin yanı sıra, paket turu oluşturan hizmetler kapsamında bulunması halinde; yolculuğun başlangıç ve bitiş tarihi ile yeri, ulaşım araçlarının türü, hareket ve dönüş tarihleri, saatleri ve yerleri, konaklama tarihleri de belirtilerek konaklamanın türü, yeri, nitelikleri, yolculuk güzergahı gibi bilgilerin de yer alması zorunluluğu düzenlenmiştir. PTSY madde 6 hükmünde ise, paket tur düzenleyicisinin katılımcılarla paket tur sözleşmesi düzenlemek zorunda olduğu hükme bağlanmıştır. Yine madde 6 hükmü uyarınca düzenlenecek bu paket tur sözleşmesinde; paket tur düzenleyicisi veya aracısı ve varsa temsilcisi ile katılımcının adı veya unvanı, açık adresi, telefonu ve diğer iletişim bilgileri, turun varış yerleri ile belirli bir süre kalınacak olması durumunda tarihleriyle birlikte kalış süreleri, paket turun Türk Lirası olarak vergiler dahil toplam fiyatı, fiyat değişikliğinin şartları ve paket tur fiyatına dahil olmayan vergi, resim, harç ve benzeri yasal yükümlülükler, ödeme planı ve şekli, katılımcı tarafından sözleşme kurulmadan önce bildirilen özel talepler, mücbir sebep halleri ve bu hallerde tarafların hak ve yükümlülükleri,

33 sözleşmeden dönme ve fesih şartlarının bulunması zorunludur. Hemen belirtilmelidir ki, PTSY madde 6/2 hükmüne göre yurt dışı turlarda sözleşme bedeli döviz cinsinden belirlenebilir. PTSY madde 8 hükmünde ise, yazılı veya mesafeli olarak kurulan paket tur sözleşmeleri ile bu Yönetmelik kapsamında yapılan bilgilendirmelerin, en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve bunların bir örneğinin kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile

katılımcıya verilmesi zorunlu hale getirilmiştir5_.

Bir paket tur sözleşmesinin taraflarından olan paket tur düzenleyicisi, paket turları düzenleyen ve bu turları kendisi veya aracısı vasıtasıyla satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir (Ceylan, 2015:78). Paket tur aracısı ise paket tur düzenleyicileri tarafından hazırlanmış olan paket turları satışa sunan gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmaktadır (Ceylan, 2015:78). 13/6/1990 tarihli “Paket, Gezi, Paket Tatil ve Paket Turlara” İlişkin 90/314/AET sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi’ne uygun olarak yapılan bu tanımlar, 15.01.2015 tarihli ve 29236 sayılı Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği (PTSY) ’ne de dahil edilerek hukukumuza kazandırılmıştır (Altıner Yolcu, 2018:1120). Önemle belirtmek gerekir ki, Türkiye’de temsilciliği bulunmayan, yabancı bir paket tur düzenleyicisinden alınmış olan paket turlar hususunda, paket tur aracısı paket tur düzenleyicisi gibi sorumlu sayılmaktadır. Zira, paket tur düzenleyen, tur ile alakalı programı hazırlayan kişilerdir, paket tur aracısı ise kendisi bizzat tur hizmeti vermeyen lakin aracılık yapan kişilerdir (Ceylan, 2015:78). Dolayısıyla, burada temsilci aracılığı ile gerçekleştirilen bir taşıma sözleşmesi söz konusudur. Yurtdışına düzenlenecek bir turda, sözleşme kapsamında satışı yapılan unsurlardan biri de yurtdışı uçuş bileti olduğundan, burada temsilci aracılığı ile gerçekleştirilmiş bir uluslararası hava taşıma sözleşmesi bulunduğu açıktır. Görüldüğü üzere, bir temsilci vasıtası ile gerçekleştirilen bir uluslararası hava taşıma sözleşmesi yalnızca yük için değil, paket tur sözleşmelerinde yolcu için de geçerli olabilmektedir.