Türkiye Yerel Gündem 21 Programı'nın Ortaklık Yapısı

Türkiye Yerel Gündem 21 Programı, başlangıcın itibaren UCLG – MEWA8

tarafından koordine edilmektedir. UCLG – MEWA, Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın tüm teknik, idari ve mali işler ile sekreterlik işlevlerini de kapsayacak biçimde program kapsamındaki bir dizi demokratik yönetişim projelerinin yönetiminden sorumludur. Bununla birlikte Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın doğası gereği âdemi – merkeziyetçi yaklaşım doğrultusunda program ortağı kentler kendi Yerel Gündem 21 süreçlerinin koordinasyonunu ve kolaylaştırıcılığını kendi belirledikleri Yerel Gündem 21 Genel Sekreterliği ile yürütmektedirler. (IULA- EMME, 2006, s. 17)

Başlangıcından bu yana UNDP’ nin şemsiyesi altında UCLG – MEWA koordinatörlüğünde âdemi – merkeziyetçi bir anlayışla yürütülen Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın ortaklık yapısını Merkezi Yönetim, Yerel Yönetim, Özel Sektör, Yerel Yönetişim Düzeyi ve Destekleyici Kuruluşlar olmak üzere beş alanda değerlendirebiliriz.

8_{2004 yılına kadar IULA – EMME (Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği, Doğu Akdeniz Ortadoğu}

Bölge Teşkilatı). 2004 yılında IULA‘nın yerel yönetimlerin yeni dünya teşkilatı niteliğindeki UCLG (Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler) olarak örgütlenmesi ile birlikte IULA –EMME faaliyetlerini

2.3.3.1. Merkezi Yönetim Düzeyi

Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın merkezi yönetim düzeyindeki ortakları T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT), T.C. İçişleri Bakanlığı, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ve Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS) olarak sıralanabilir. (UNDP -UCLG, 2009, s. 6)

Kalkınma planlarını ve yerel yönetimlere doğrudan etkisi olan yıllık yatırım programlarını hazırlayan DPT aynı zamanda ulusal düzeyde Binyıl Kalkınma Hedeflerinin teşviki ve uygulamanın gözden geçirilmesi açısından da kilit rol oynamaktadır.

İçişleri Bakanlığı, yerel yönetimler üzerinde doğrudan ve valiler veya kaymakamlar aracılığı ile vesayet rolü bulunmaktadır. Aynı zamanda bünyesindeki Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, yerel yönetimlerle ilgili diğer sorumluluklarının yanında Yerel Gündem 21 Programı kapsamındaki bir dizi demokratik yönetişim projesine Hükümet katkısının aktarılmasından da sorumludur.

Çevre ve Orman Bakanlığı, ulusal çevre politikasının geliştirilmesi, çevresel standartların saptanması, çevre ve kirliliğin önlenmesi konularının geliştirilmesi gibi yetkilere sahiptir.

Başbakanlık bünyesinde bulunana Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, ülke genelinde cinsiyet politikalarının geliştirilmesi ve uygulanmasından sorumludur.

Başbakanlığa bağlı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS), Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde kamu kurumlarınca ve birimlerince yürütülecek olan uyum çalışmalarının koordinasyonundan ve bu konudaki çalışmalardan sorumludur.

Merkezi yönetim düzeyinde sayılan tüm bu kuruluşlar, Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın koordinatör kuruluşları olan UCLG – MEWA, UNDP ve

Habitat için Gençlik Derneği ile birlikte Ulusal Yönlendirme Kurulu9 üyeleridir. Kurula Program kapsamında yürütülen proje dönemlerinde T.C. Kültür Bakanlığı, Belediyeler Birliği ve destek sağlayan diğer çeşitli kurum ve kuruluşlar da katılım göstermiştir. (IULA -EMME, 2003, s. 5)

Programın başlangıcından bu yana bulunan Ulusal Yönlendirme Kurulu, ulusal ölçekte koordinasyon ve denetim mekanizması olarak işlev görmekte ve yılda en az 1 kez bir araya gelmektedir. Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’na katılmak için yapılan başvurular Ulusal Yönlendirme Kurulu tarafından değerlendirilmekte ve kararlaştırılmakta olup, program ortağı kentlerdeki uygulamaları denetlemekte, gerektiğinde bazı program ortağı kentlerin ortaklığını askıya alma veya askıda bulunan ortaklıkları yeniden yürürlüğe koyma kararı alabilmektedir.

2.3.3.2. Yerel Yönetim Düzeyi

Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın yerel yönetim düzeyindeki ortakları aynı zamanda Program ortağı kentleri kapsamaktadır. Belediyeler Program’ın başlangıcından bu yana temel ortaklar arasında yer almakta olup bu süreç 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte pekişmiştir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 76. maddesi, Program kapsamında geliştirilen Kent Konseyi modelini içermektedir. Büyükşehir Belediyeleri de tıpkı ilçe belediyeleri gibi programın temel ortakları arasındadır.

İl Özel İdareleri, görev alanı tüm il sınırlarını kapsaması ve il genel meclisi üyelerinin seçiminde her ilçenin bir seçim çevresi olmasından dolayı programın bir diğer ortakları arasındadır.

Köy yönetimleri yerel yönetim birimi olmakla birlikte, programın içermiş olduğu hedef ve amaçlar doğrultusunda Yerel Gündem 21 Program ortaklığı dışındadır. Bununla beraber program ortağı olmasa da kırsal yerleşmeler ve köyler hem muhtarları aracılığı ile hem de bazı sivil toplum kuruluşları aracılığı ile belirli dönemlerde Yerel Gündem 21 projeleri kapsamında sürdürülen çalışmaların ve toplantıların içinde yer almışlardır.

2.3.3.3. Yerel Yönetişim Düzeyi

Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın yerel yönetişim düzeyindeki ortaklarını Kent Konseyi ve Kent Konseyi çatısı altında oluşturulmuş olan Gençlik Meclisleri, Kadın Meclisleri, Çalışma Grupları ve Özel İlgi Grupları’na yönelik mekanizmalar olarak sıralanabilir.

2.3.3.4. Özel Sektör

Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’nın başlangıcında bulunmayan özel sektör ortaklığı, programın üçüncü aşaması niteliğinde olan “Türkiye’de Yerel Gündem 21 Yönetişim Ağı Kanalıyla BM Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin Yerelleştirilmesi” başlıklı projeye Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) dahil olması ile sağlanmıştır. Türkiye’de kilit özel sektör ortağı konumunda bulunan TOBB, Türkiye’nin hazırlamış olduğu “Ulusal Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu”nun hazırlık sürecine katılmış olup, Binyıl Kalkınma Hedeflerini desteklemektedir. (UNDP -UCLG, 2007, s. 8)

2.3.3.5. Destekleyici Ortaklar

Türkiye Yerel Gündem 21 Programı kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar program ortağı kentler haricinde bir dizi ortak tarafından güçlü biçimde desteklenmektedir. Bu ortaklar, Program kapsamında yürütülen gençlik çalışmalarının başlangıçtan itibaren kolaylaştırıcı kuruluşu olan Habitat için Gençlik Derneği, Programın görsel hafızasını hazırlamış olduğu tanıtım filmleri ile oluşturan VTR Araştırma Yapım Yönetim, ICLEI – Uluslararası Yerel Çevre Girişimleri

Konseyi, WALD – Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi ile yerel yönetimlerin oluşturduğu Tarihi Kentler Birliği, Akdeniz Belediyeler Birliği, Ege Belediyeler Birliği, Marmara ve Boğazları Belediyeler Birliği ile Türkiye Belediyeler Birliği gibi kurum ve kuruluşlar Türkiye Yerel Gündem 21 Programı’na çok yönlü destek sağlamışlardır.