Türkiye Fındık İhracatı ve Müşteri Analizi

Türkiye, 2017 yılında 117 ülkeye toplam 269.623 ton fındık ihracatı gerçekleştirmiştir (KİB, 2018). Ancak bu ihracatın %87,2’si 14 ülkeye gerçekleştirilmektedir. Türkiye’nin fındık ihracatında en büyük payı sırasıyla İtalya, Almanya ve Fransa’nın aldığı tespit edilmiştir (Tablo 117).

Tablo 117. Türkiye’nin ülkelere göre fındık ihracatı İhraç edilen ülkeler İhracat değeri

(bin $)

Tablo 117’den de görüldüğü gibi Türkiye’nin en önemli fındık ihraç ettiği ülkeler İtalya, Almanya ve Fransa olup bu ülkeler ile olan pazarın korunması ve geliştirilmesi önem arz etmektedir. Bu sebeple Türkiye’nin fındık ihraç ettiği ülkelerin başka hangi ülkelerden fındık ihraç ettiğinin araştırılması önem arz etmektedir. Diğer bir ifade ile Türkiye’nin fındık ihracatında rakip olan

ülkeler analiz edilmelidir. Araştırmanın bu bölümünde Türkiye’nin fındık ihraç ettiği önemli ülkelerin başka hangi ülkelerden fındık ithal ettikleri incelenmiştir. Diğer bir ifade ile dünya fındık ihracatında Türkiye’nin fındık ihracat pazarını etkileyebilecek ülkeler analiz edilmiştir.

Türkiye’nin en fazla fındık ihraç ettiği ülkelerin başında İtalya gelmektedir. Türkiye – İtalya fındık ticareti 2013 – 2017 yılları arasında %1 civarında azaldığı görülmektedir. Ancak İtalyan şirketlerin Türkiye’deki şirketlerle ortaklıklar kurması ve Türkiye’de üretilen fındığın İtalya’da katma değer katılarak dünya piyasalarına sürülmesi bu iki ülke arasındaki fındık ticaretinin önemini gittikçe artırmaktadır. İtalya, ihtiyaç duyduğu fındığın bir kısmını kendi ülkesinde üretmesine rağmen başta Türkiye (%61,1), Şili (%21,7), Azerbaycan (%7,1) ve Gürcistan (%5,6) fındık ithal etmektedir. 2013-2017 yılları arasında, İtalya’nın Türkiye’den ithal ettiği fındık miktarı değer olarak azalırken Azerbaycan, Gürcistan, Almanya, Fransa ve Hollanda’dan ithal ettiği fındık miktarı değer olarak artmıştır (Şekil 30). Eş deyişe, Türkiye İtalya fındık pazarında sayılan bu ülkeler ile rekabet etmekte ve pazar kaybı yaşadığı görülmektedir.

Özellikle Fransa, Almanya ve Hollanda gibi ülkeler Türkiye’den ithal ettikleri fındıkları re-export yaptıkları düşünülmektedir. Türkiye’nin İtalya pazarında güç kaybetmemesi için bu ülke ile doğrudan ihracat imkânları geliştirilmelidir.

Şekil 30. İtalya’nın fındık ithal ettiği ülkeler (ITC, 2018)

Türkiye’nin fındık ihracatında en önemli ikinci ülke Almanya’dır. Almanya; Türkiye (%57,7), İtalya (%30,5), Azerbaycan (%6,3), Gürcistan (%3,3) ve ABD (%0,5) fındık ithal etmektedir.

Almanya’nın 2013-2017 yılları arasındaki fındık ihracat rakamları incelendiğinde Türkiye

(%-DOKAP Bölgesi Tarımsal Üretim ve Tarımsal (%-DOKAP Bölgesi Tarımsal Üretim ve Tarıma Dayalı Yatırım Sanayi Potansiyeli Araştırma Projesi Sanayinin Mevcut Durumu ve Potansiyeli edilmiştir. Almanya fındık ihracatı pazarında Türkiye; İtalya, Azerbaycan ve ABD ile rekabet ettiği görülmektedir (Şekil 31).

Şekil 31. Almanya’nın fındık ithal ettiği ülkeler (ITC, 2018)

Türkiye toplam fındık ihracatının %10,4’ünü Fransa’ya gerçekleştirmektedir ve Fransa Türkiye’nin en fazla fındık ihraç ettiği 3. Ülkedir. Fransa toplam fındık ithalatının %69,5’ini Türkiye’den karşılamaktadır.

Şekil 32. Fransa’nın fındık ithal ettiği ülkeler (ITC, 2018)

Fransa, Türkiye’den başka İtalya (%24,5), Gürcistan (%1,6), Hollanda (%1,4) ve İspanya (%1,1)’dan da fındık ithal etmektedir. Fransa’nın 2013-2017 yılları arasındaki fındık ithalat rakamları incelendiğinde ABD (%200), Azerbaycan (%43), Hollanda (%34), İtalya (%20) ve Türkiye (%8) ülkelerden ithal edilen fındık rakamlarında büyüme, Belçika 24), İspanya (%-10) ve Gürcistan (%-8) ülkelerinden ithal edilen fındık rakamlarında ise azalma olduğu tespit edilmiştir. Fransa fındık pazarında diğer ülkeler de olduğu gibi Türkiye’nin en büyük rakibi İtalya ve Gürcistan’dır. Ancak Fransa ve Gürcistan arasındaki fındık dış ticaretinin azalması rekabet açısından Türkiye için pazar payını artırma şansı olduğu düşünülmektedir. Diğer bir ifade ile Türkiye – Fransa fındık ihracatı pazarının gelişmeye açık olduğu söylenebilir.

Türkiye’den fındık ithal eden ülkelerden birisi de Kanada’dır. Kanada’ya yapılan fındık ihracatı Türkiye’nin toplam fındık ihracatının %5,8’ine denk gelmektedir. Kanada Türkiye’den başka ülkelerden de fındık ithal etmektedir (Şekil 33).

Şekil 33. Kanada’nın fındık ithal ettiği ülkeler (ITC, 2018)

Kanada’nın toplam fındık ithalatının %76’sı ABD, %14,9’u Türkiye ve %2,9’u da Çin Halk Cumhuriyeti tarafından karşılanmaktadır. Kanada’nın 2013-2017 yılları arasındaki fındık ithalat rakamları incelendiğinde Türkiye (%1), İran (%12) ve İspanya (%39)’dan ithal edilen fındık miktarının arttığı buna karşılık Çin Halk Cumhuriyeti (%-1) ve İtalya’dan (%-18) ithal edilen fındık miktarının azaldığı saptanmıştır. Dolayısıyla Türkiye için Kanada fındık pazarı gelişmeye açık olduğu söylenebilir.

Türkiye fındık ihracatının %5,9’u İsviçre’ye yapılmaktadır. Türkiye’nin İsviçre’ye fındık ihracat miktarı 2013-2017 yılları arasında ortalama %7 arttığı belirlenmiştir. İsviçre, miktar bakımından

DOKAP Bölgesi Tarımsal Üretim ve Tarımsal DOKAP Bölgesi Tarımsal Üretim ve Tarıma Dayalı Yatırım Sanayi Potansiyeli Araştırma Projesi Sanayinin Mevcut Durumu ve Potansiyeli İsviçre’nin fındık ithal ettiği ülkeler incelenerek Şekilde 5’de verilmiştir. İsviçre’nin ithal ettiği fındığın %31’i Türkiye, %23,2’si ABD, %12,9’u İtalya ve %10,1’i İspanya’dan ithal edilmektedir.

Şekil 34. İsviçre’nin fındık ithal ettiği ülkeler (ITC, 2018)

İsviçre’nin 2013-2017 yılları arasındaki fındık ithalat rakamları incelendiğinde Türkiye’den ithal ettiği fındık miktarında %8’lik bir artış yaşanırken Türkiye’nin bu pazardaki rakipleri olan ABD (%-1), İtalya (%-7) ve İspanya (%-5)’dan ithal edilen miktarın azaldığı saptanmıştır. Bu durum Türkiye ile İsviçre arasındaki fındık dış ticaretinin gelişmeye açık olduğu şeklinde yorumlanabilir.

Türkiye üretmiş olduğu fındığı ağırlıklı olarak başta AB ülkeleri, ABA, Kanada, Çin ve Rusya Federasyonuna pazarlamaktadır. Ancak özellikle AB pazarında İtalya ve İspanya, Amerika kıtasındaki pazarda ise Şili ile yoğun rekabet yaşamakta ve bu rekabetin de giderek artacağı öngörülmektedir. Türkiye’nin bu pazarlardaki pazar payını koruması ve geliştirmesini sağlayacak politikalar yanında yeni pazarlar bulması da gerekmektedir. Türkiye’nin 2017 yılı fındık ihraç ettiği ülkeler incelendiğinde ihracat miktarı az olmakla birlikte Orta Doğu, Afrika ve Güney Asya ülkelerine yaptığı ihracatlar dikkat çekmektedir. Dolayısıyla anılan bu bölgelerdeki ülkeler Türk fındığı için gelişme potansiyeli olan ülkeler olarak dikkat çekmektedir.