Türkiye’de yapılan inĢaat projelerini konu alan çalıĢmalar

Tez kapsamında incelenen Türkiye’de yapılan inĢaat projelerini konu alan çalıĢmalar, inĢaat projelerinde maliyet veya süre aĢımına neden olan faktörleri araĢtırmaktadır. Konu ile ilgili fazla sayıda çalıĢma bulunmadığından, literatür incelenirken bir zaman sınırı konulmamıĢtır. Maliyet ve süre aĢımı konusunda Türkiye’de yapılan inĢaat projelerini konu alan çalıĢmalar Çizelge 2.2’de verilmiĢtir. Ġncelenen çalıĢmalar, kronolojik olarak listelenmiĢtir. Ayrıca iĢledikleri konuya göre maliyet aĢımını ve süre aĢımını iĢleyenler olmak üzere ayrım yapılmıĢtır. Çizelge; çalıĢmanın yapıldığı yıl, çalıĢıldığı ülke, araĢtırma yöntemi ve örneklem bilgileri derlenerek oluĢturulmuĢtur.

Çizelge 2.2: Maliyet ve süre aĢımı konusunda Türkiye’de yapılan inĢaat projelerini konu alan çalıĢmalar. YIL SIRA NO KAYNAK NO ĠSĠM YAZAR SÜRE /

MALĠYET ÜLKE PROJE TĠPOLOJĠSĠ ÖRNEKLEM

1985 1 [4] Reasons for Delays in Public

Projects in Turkey

David Arditi, Güzin Tarım Akan,

San Gürdamar Süre Türkiye Kamu Projeleri

44 Kamu KuruluĢları 34 Yüklenici

1989 2 [48] _{Yapım Süresini Etkileyen Faktörler} Yapı Üretiminde Süre Tahmini ve Mürvet Türesoy Süre Türkiye Ayrım Yok 24 Yüklenici

1998 3 [49] ĠnĢaat Süresini Etkileyen Faktörler _{ve ĠnĢaat Süresi Tahmin Modelleri} E. Didem Karslı Süre YurtdıĢı Ve _Türkiye Literatürden Derleme Literatürden

Derleme

2010 4 [6]

Causes Of Delayın And Theır Effects On Constructıon

Projects In Turkey

Özgür Sarıkaya Süre Türkiye Altyapı, Üstyapı(Konut, _{Endüstri Vb), Yol}

52 Yüklenici 54 Proje Yönetimi

45 ĠĢveren

2011 5 [13] Gecikme Analizi Ġçin Ontoloji-_{Tabanlı Bir YaklaĢımı} Gözde Bilgin Süre YurtdıĢı Ve _Türkiye Literatürden Derleme Literatürden

Derleme

2012 6 [3]

Factors Causıng Cost Overruns In Constructıon Of Resıdentıal Projects; Case Study Of Turkey

Serdar Durdyev, Syuhaida

Ismail, Nooh Abu Bakar Maliyet Türkiye Konut

26 Yüklenici 30 Proje Yönetimi

23 ĠĢveren

2013 7 [50]

Fuzzy Assessment Model to Estimate the Probability of Delay in

Turkish Construction Projects

Murat Gunduz, Ph.D., A.M.ASCE; Yasemin Nielsen,

Ph.D.; and Mustafa Ozdemir

Süre Türkiye Ayrım Yok

19 Yüklenici 11 Proje Yönetimi

29 ĠĢveren 5 Proje Müellifi

2014 8 [20]

Factors affecting cost overruns in micro-scaled construction

companies

Gül Polat, Ferzan Okay, Ekin

Eray Maliyet Türkiye

Altyapı, Üstyapı(Konut, Endüstri Vb) 78 Mikro Ölçekli ĠnĢaat Firması: Sahibi/Ortağı Proje Müdürü/ġantiye ġefi Diğer

Çizelge 2.5’e göre, incelenen 8 araĢtırmadan 6 tanesi [4, 6, 13, 48-50] süre aĢımı, 2 tanesi [3, 20] ise maliyet aĢımı üzerine çalıĢmıĢtır.

ġekil 2.5 : Maliyet ve süre aĢımı konusunda Türkiye’de yapılan çalıĢmaların konulara göre dağılımı.

Makalelerin yayınlanma tarihi dikkate alındığında, öncelikle araĢtırmaların süre ile ilgili yapıldığı belirtilmiĢ olup, günümüze yaklaĢtıkça maliyet aĢımı ile ilgili çalıĢmaların yapıldığı görülmektedir. Ġncelemelerde maliyet ve süre aĢımını birlikte inceleyen bir çalıĢmaya rastlanmamıĢtır.

Çizelge 2.6’ya göre, araĢtırma yöntemleri açısından bakıldığında, maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörleri belirlemek için alan araĢtırması [3, 4, 6, 20, 48, 50] ve geçmiĢte yapılan çalıĢmalardan maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörlerin derlenmesi [13, 49] yöntemlerinin kullandığı görülmektedir.

ġekil 2.6 : Maliyet ve süre aĢımı konusunda Türkiye’de yapılan çalıĢmaların araĢtırma yöntemine göre dağılımı.

6 2

0 1 2 3 4 5 6 7

Süre Maliyet

TÜRKĠYE'DE YAPILAN ÇALIġMALARIN KONULARA GÖRE DAĞILIMI 2 6 0 1 2 3 4 5 6 7 Derleme Alan AraĢtırması

TÜRKĠYE'DE YAPILAN ÇALIġMALARIN ARAġTIRMA YÖNTEMĠNE GÖRE DAĞILIMI

Bahsedilen araĢtırmalarda alan araĢtırması, literatürden alınarak oluĢturulan maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörlerin, inĢaat sektöründe çalıĢan uzmanlar tarafından değerlendirilmesi ile yapılmıĢtır. Bunlar dıĢında kalan yapılan çalıĢmalarda, Türkiye ve yurtdıĢında süre aĢımı konusu ile ilgili geçmiĢte yapılan çalıĢmalardan süre aĢımına neden olan faktörler bir araya getirilerek derlenmiĢtir.

Proje tipolojilerine bakıldığında, ayrım yapılmayan projeler [48, 50] olduğu gibi, yalnızca konut iĢlevinin incelendiği [3] ya da yalnızca kamu projeleri üzerine çalıĢıldığı [4] da görülmüĢtür.

Çizelge 2.7’ye göre, yapılan araĢtırmalar örneklem kapsamında incelendiğinde, alan araĢtırmasının uygulandığı grupların bir kısmının [3, 6] iĢveren, proje yönetimi ve yüklenici olarak ayrıldığı gibi yalnızca yükleniciler ile çalıĢılan [50], ya da üç ana gruba proje müellifinin de dahil edildiği [48] çalıĢmalara da rastlanmıĢtır.

ġekil 2.7 : Türkiye’de yapılan alan araĢtırmalarının katılımcı gruplara göre dağılımı.

Görüldüğü gibi Türkiye’de yapılan çalıĢmalarda ağırlıklı olarak alan araĢtırması yöntemi kullanılmaktadır. Bununla birlikte, sonuçları incelerken de bu ayrımı yapan çalıĢmalar [4, 6] azınlıktadır.

Yapılan çalıĢmalarda maliyet aĢımının yalnızca mikro-ölçekli firmalar ve bu firmalara etkisi kapsamında incelendiği bir çalıĢma bulunmaktadır [20]. Bununla birlikte, yapılan analizin ontoloji tabanlı bir gecikme analizine zemin oluĢturduğu bir araĢtırma [13] ile alan araĢtırması sonuçlarının süre ile ilgili bir tahmin modeli oluĢturulmasında kullanıldığı bir tez de bulunmaktadır [50].

2 1 2 1 0 0,5 1 1,5 2 2,5 Yüklenici ĠĢveren ve Yüklenici ĠĢveren-Proje Yönetiimi-Yüklenici ĠĢveren-Proje Yönetiimi-Yüklenici-Proje Müellifi

TÜRKĠYE'DE YAPILAN ALAN ARAġTIRMALARININ KATILIMCI GRUPLARA GÖRE DAĞILIMI

Görüldüğü üzere, hem yurtdıĢı hem de Türkiye’de yapılan inĢaat projelerinde maliyet ve süre aĢımını konu alan pek çok çalıĢma bulunmaktadır. YurtdıĢında konu ile ilgili çok sayıda ve farklı kısıtlarla araĢtırmalar yapılmıĢ olup, proje aĢamalarının herhangi birine yoğunlaĢan bir makaleye rastlanmamıĢtır. Türkiye’de yapılan projeleri inceleyen, maliyet ve süre aĢımı konusu ile ilgili çalıĢmalar mevcuttur. Maliyet aĢımına neden olan çalıĢmalar, süre aĢımı konusunda yapılan çalıĢmalardan fark edilir derecede az bir sayıda olup, Türkiye’de yapılan projeleri inceleyen çalıĢmalarda maliyet ve süre aĢımını neden analizi olarak birlikte inceleyen bir çalıĢma bulunamamıĢtır. Ayrıca, yurtdıĢında yapılan çalıĢmalarda olduğu gibi, problemin belirlenmesinde yapım aĢamasına odaklanan bir makaleyle de karĢılaĢılmamıĢtır.

Türkiye’de yapılan pek çok kapsamlı ve detaylı araĢtırma olmasının yanında, konu ile ilgili çalıĢmaların güncellenmesi ve değiĢik kıstaslarla incelenmesi gereklidir. Ġlerleyen teknoloji ile birlikte yapım sektörü; malzeme, iĢgücü, ekipman ve yapım yöntemi anlamında hızlı bir Ģekilde değiĢmekte olup, ortaya çıkan problemlerin nedenleri de paralel olarak farklılaĢmaktadır. Bu anlamda konu ile ilgili yapılan çalıĢmaların güncellenmesi de önemlidir. Bu çalıĢmada, Türkiye’de yapılan inĢaat projelerinde maliyet ve süre aĢımı nedenleri birlikte incelenmekte olup, yapım sürecinde ortaya çıkan faktörlere odaklanılmıĢ ve bu faktörler bir inĢaat projesinde yapım aĢamasında rol alan ana katılımcıların yüklenici, proje yönetimi ve iĢveren bakıĢ açısına göre değerlendirilmiĢtir.

Bu bölümde, maliyet ve süre aĢımı konusunda, yurtiçi ve yurtdıĢında yapılmıĢ olan çalıĢmalar kapsam ve yöntem olarak incelenmiĢtir. Tez kapsamında yapılacak alan araĢtırması için, inĢaat projelerinde maliyet ve süre aĢımına neden olabilecek tüm faktörlerin irdelenmesi gereklidir. Bu amaçla, bu bölümde incelenen yurtdıĢında yapılan 31 adet çalıĢma ile Türkiye’de yapılan inĢaat projelerini inceleyen 8 adet çalıĢmadaki inĢaat projelerinde yapım aĢamasında maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörler 3. Bölümde incelenecektir.

3. ĠNġAAT PROJELERĠNDE YAPIM AġAMASINDA MALĠYET VE SÜRE