Alan araĢtırması sonuçlarının değerlendirilmesi

Etki katsayısı sonuçlarında görüldüğü gibi yüklenici, proje yönetimi ve iĢveren gruplarında da ortak olarak bulunan maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörler “T- 2 Tasarım değiĢimi” ve “FÇY-1 Yetersiz/tecrübesiz yüklenici” faktörleri olmuĢtur. Maliyet ve süre aĢımına neden olan ortak faktörler en çok yüklenici ve proje yönetimi arasında çıkmıĢ olup, ortak olan diğer faktör yukarıda bahsedilen faktörlere ek olarak “KĠP-1 Yapım süreci planlama yetersizliği” faktörüdür. ĠĢveren-yüklenici ile iĢveren-proje yönetimi arasında ifade edilen 2 faktör dıĢında ortak bir madde bulunmamaktadır.

Sonuçlarda dikkati çeken, yüklenici de dahil olmak üzere projede rol alan tüm katılımcılara göre maliyet ve süre aĢımında en etkili nedenin, yüklenicinin yetersiz olması yönündeki görüĢüdür. Bunun dıĢında iĢverenin sonuçlarında genel olarak görülen Firma ve ÇalıĢan Yeterliliği ana baĢlığındaki faktörlerin ortaya çıktığıdır. Görüldüğü üzere iĢveren cevapları yüklenicinin, proje yönetiminin, proje müellifinin, proje yönetiminin vb yetersiz olduğu yönünde ortaya çıkmıĢtır. Proje yönetimi ile yüklenici cevaplarının paralel yönde çıkması ise sahada aktif olarak bulunan iki grubun süreçteki problemleri daha yakından gözlemleyebilmesi olarak yorumlanabilir.

Sıklık katsayısı sonuçları incelendiğinde tek ortak faktörün “KĠP-1 Yapım süreci planlama yetersizliği” olduğu görülmektedir. Ortak faktörler en çok yüklenici ve proje yönetimi arasında çıkmıĢ olup, ortak olan diğer maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörler yukarıda bahsedilen faktörlere ek olarak “T-1 Yüklenici tarafından talep edilen çizimlerin gecikmesi” ve “T-3 Hatalı /eksik tasarım ya da detaylar” faktörleridir. Proje yönetimi ve iĢveren araında ortak olan diğer maliyet ve süre aĢımına neden olan faktör ise “UY-1 Eksik kusurlu imalatlar-Geri dönüĢ imalatları” faktörüdür. BaĢka bir açıdan bakıldığında, tüm grupların verdikleri cevapların ağırlıklı olarak bulundukları ana baĢlıkların sorumluları projede rol alan diğer katılımcılardır. Örneğin yüklenici ve proje yönetimi gruplarında ağırlıklı olarak çıkan tasarım grubu faktörlerinin sorumlusu büyük oranda proje müellifidir. ĠĢveren için çıkan uygulamaya yönelik nedenler baĢlığındaki faktörlerin sorumlusu hem proje yönetimi (imalat kontrolünde yavaĢlık/zayıflık), hem de yüklenicidir.

Önem katsayısı sonuçları incelendiğinde maliyet ve süre aĢımına neden olan ortak bir faktöre rastlanmamıĢtır. Ġkili gruplar halinde incelendiğinde, yüklenici- proje yönetimi arasında maliyet ve süre aĢımına neden olan tek ortak faktör “KĠP-1 Yapım süreci planlama yetersizliği” olarak tespit edilmiĢtir. Bu faktör yüklenici ve proje yönetimi arasında hem etki hem de sıklık katsayılarında da ortak olarak göze çarpmaktadır. Yüklenici ile iĢveren arasındaki maliyet ve süre aĢımına neden olan ortak faktör “FÇY-1 Yetersiz/tecrübesiz yüklenici” faktörüdür. Proje yönetimi ile iĢveren arasındaki maliyet ve süre aĢımına neden olan ortak faktör ise”UY-1 Eksik kusurlu imalatlar-Geri dönüĢ imalatları” faktörü olmuĢtur.

Bu sonuçlar kapsamında, etki ve sıklık katsayılarında maliyet ve süre aĢımına neden olan ortak faktörler çıkabilmiĢ ancak önem katsayısında iĢveren, proje yönetimi ve yüklenici arasında ortak bir faktör tespit edilememiĢtir. Bu durum baĢlı baĢına iĢveren, proje yönetimi ve yüklenici görüĢlerinin ne kadar farklı olduğunu göstermektedir. Örneğin” D-4 ĠĢ Kazaları” faktörü, yüklenici için maliyet ve süre aĢımına neden olan en önemli 5 faktör arasındayken, proje yönetimi için önem katsayısı sıralamasında 25. ve iĢveren için 26. sıradadır. Bu faktörün sonuçları en çok iĢvereni etkilemesine rağmen iĢveren için önem katsayısı maliyet ve süre aĢımına neden olan diğer faktörlere göre düĢük kalmıĢtır. Bunun bir sebebi, iĢ kazalarının saha ile yakından ilgili olması ve proje yönetimi ile iĢverenin sahada yükleniciye oranla daha az aktif olması ile açıklanabilir. Proje yönetimi için maliyet ve süre aĢımına neden olan en önemli faktörlerden bir olan “FÇY-4 ĠĢveren bürokrasisi/yükleniciye geç ödeme” faktörü ise doğrudan yüklenici ve iĢveren ile ilgili olmasına rağmen, yüklenici ve iĢveren için önem katsayısında orta sıralarda kalmıĢtır. Bu noktada, proje yönetiminin iĢveren ile yüklenici arasındaki iliĢkiyi daha iyi gözleme Ģansı olduğundan bu faktörü daha iyi değerlendirebildiği düĢünülebilir. ĠĢveren açısından bakıldığında, maliyet ve süre aĢımına neden olan en önemli faktörler sıralamasında giren “SġK-1 Net olmayan/sonradan değiĢen ya da ek düzenlenen belgeler (Ģartname, sözleĢme, sözleĢme dokümanları vb)” ve “UY-2 Ġmalat kontrolünde yavaĢlık/zayıflık” faktörleri, hem yüklenici hem de proje yönetimi için önem katsayısı olarak düĢük gözükmektedir. SözleĢme dokümanları, iĢvereni doğrudan etkileyen ve hatta sorumluluğunda olan bir faktörken imalat kontrolü ise büyük oranda proje yönetiminin sorumluluğundadır.

Sonuçlar, faktörlerin gruplandıkları ana baĢlıklar kapsamında değerlendirildiğinde ise çok daha paralel görüĢler ortaya çıkmaktadır.

“Firma ve ÇalıĢan Yeterliliği ile Ġlgili Nedenler” Yüklenici ve ĠĢveren tarafından etki katsayısı ortak olarak en yüksek olan, yüklenici ve iĢveren tarafından ise önem katsayısı en yüksek olan ana baĢlık olmuĢtur.

“Tasarım ile Ġlgili Nedenler” , proje yönetimi tarafından etki, sıklık ve önem katsayısı en yüksek değerde olup, yüklenicinin de en yüksek sıklık katsayısı bu ana baĢlıktır.

“Koordinasyon, ĠletiĢim ve Planlama” baĢlığı altındaki faktörlerin önem katsayıları Yapım Süreci Planlama Yetersizliği faktörü dıĢında iĢveren, proje yönetimi ve yüklenicilerin tamamına göre düĢük çıkmıĢtır. Ancak grup ortalamasına bakıldığında iĢveren ve proje yönetimi sıklık katsayısı en yüksek olan ana baĢlıktır.

“Diğer Nedenler” ana baĢlığı proje yönetimi tarafından en düĢük etki, sıklık ve önem katsayısına sahiptir. Aynı Ģekilde iĢveren sonuçlarında da sıklık ve önem katsayısı en düĢük olan ana baĢlıktır.

“Maliyetle Ġlgili DıĢ Nedenler” ana baĢlığı da benzer Ģekilde yüklenici ve iĢveren tarafından etki ve önem katsayısı en düĢük çıkan baĢlık olmuĢtur.

Sonuçlar ana baĢlıklar altındaki faktörlerle birlikte incelendiğinde dikkati çeken, sıklık katsayısı temel alındığında proje yönetim ve yüklenicilerin cevaplarında ağırlıklı olarak tasarım grubu faktörlerinin yer almasıdır. ĠĢveren cevaplarında ise ağırlıklı olarak uygulamaya yönelik nedenler grubundaki faktörler vardır.

ĠĢveren, proje yönetimi ve yüklenici önem katsayısı sonuçlarında ortak yönler incelendiğinde, üç tarafın da “Maliyetle Ġlgili DıĢ Nedenler” ve “Malzeme-ĠĢgücü Ġle Ġlgili Nedenler” ana baĢlıkları altındaki faktörlere oldukça düĢük puanlar verdikleri gözlemlenmiĢtir. Bunun yanında, “Firma ve ÇalıĢan Yeterliliği” baĢlığı ise önem katsayısı olarak iĢveren, proje yönetimi ve yüklenicilere göre yüksek katsayıları barındıran baĢlıktır.

Uygulama ile Ġlgili Nedenler baĢlığı altındaki maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörler ise, hem iĢveren hem de proje yönetimine göre oldukça yüksek çıkmasına rağmen, yüklenici önem katsayısı olarak düĢük çıkmıĢtır. Bu baĢlıktaki maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörlerin iĢveren ve proje yönetimi açısından yüksek

çıkma nedeni, bu gruptaki faktörlerin, saha ile doğrudan ilgili diğer baĢlıklara göre bahsedilen iki rol alan tarafından daha iyi değerlendirme Ģansının olmasıdır. Yüklenici tarafından maliyet ve süre aĢımına neden olan en yüksek önem katsayısına sahip olan faktörleri barındıran “Firma ve ÇalıĢan Yeterliliği” baĢlığı, sahada aktif olarak çalıĢan grupların özelliklerini içermekte olup, iĢverenin ve hatta proje yönetiminin; proje müdürünün, proje müellifinin, altyüklenicilerin ya da iĢçilerin etkilerini yüklenici kadar değerlendirebilme Ģansı olmadığı gibi bu faktörlerin oluĢmasından yüklenici kadar etkilenemezler. “SözleĢme ġartname ile Ġlgili Nedenler” baĢlığı altındaki maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörler ise, yüklenici ve iĢverene göre yüksek çıkmıĢ olup, bunun temel nedeninin bu baĢlık altındaki faktörlerin hem yükleniciyi hem de iĢvereni doğrudan etkilemesi olduğu söylenebilir.

Sonuçlar genel olarak incelendiğinde, özellikle önem katsayısında çıkan bu derece farklı sonuçların nedeninin, iĢveren, proje yönetimi ve yüklenicinin proje içinde farklı sorumlulukları olması ve bu nedenle maliyet ve süre aĢımına neden olan farklı faktörleri daha yakından gözlemleyebilmesi olduğu düĢünülmektedir. Bunun sonucu olarak da her katılımcı, maliyet ve süre aĢımı nedenlerini farklı olarak gözlemlemekte ve sorumluluğun bir baĢka tarafta olduğunu düĢünmektedir. Bu konudaki tek istisna yüklenici sonuçlarında, “FÇY-1 Yetersiz/tecrübesiz yüklenici” faktörünün oldukça yüksek çıkmasıdır. Bu da, iĢi yapan ana yüklenicinin proje baĢarısı anlamında özellikle yapım aĢamasında oldukça önemli olmasından kaynaklanmaktadır.

ĠĢveren, proje yönetimi ve yüklenici bakıĢ açısından bağımsız olarak maliyet ve süre aĢımına neden olan faktörler incelendiğinde, önem katsayısı en yüksek faktörler; Yapım süreci planlama yetersizliği, KeĢifte hata/eksik, Yetersiz/tecrübesiz yüklenici, Tasarım değiĢimi ve Hatalı /eksik tasarım ya da detaylar olarak belirlenmiĢtir. Bu faktörler, iĢveren, proje yönetimi ve yüklenici tarafından ayrı ayrı da önem katsayısı yüksek olan faktörlerdir. Faktörlerin sorumluları değiĢkenlik göstermesine rağmen, ağrılıkla yüklenici kaynaklı faktörlerin belirlendiği görülmektedir.