1927 - 2017 sıcaklık verileri Çizelge 3.1’de gösterilmiştir. Yağış bakımından oldukça yoğun bir bölge olan Bolu’da kuzeye doğru gidildikçe yağışlar artmaktadır. Yağış güneyde 500 mm civarındayken kuzeyde 1000-1250 mm dolaylarındadır. Kış mevsiminde yağışlar, Seben’de yağmur olarak, Mudurnu, Bolu ve Göynük’de kar olarak düşer. Mimari, turizm ve ürün çeşitliliği gibi durumlar Bolu’nun bu iklim çeşitliliğinden etkilenmektedir. Marmara, Orta Anadolu ve Karadeniz iklimlerinin varlığı tarımsal yapıyı da çeşitlendirmektedir. Dolayısıyla bölgede flora ve fauna çeşitliliği de görülür. Bu durum ormanlarda da kendini göstermektedir (Bolu Belediyesi 2019).
Çizelge 3.1. Bolu ili meteoroloji istasyonu ortalama iklim değerleri (Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2019).
Parametre (1927-2017) BOLU Ortalama sıcaklık (0C) 10,5 En yüksek sıcaklık (0C) 39,8 En düşük sıcaklık (0C) -34,0 Ortalama yağış (mm/yıl) 545,5 Ortalama yağışlı gün sayısı 138,8 En yüksek kar kalınlığı (cm) 72,0
Rüzgarlar açısından baktığımızda ise hâkim rüzgâr yönü batı ve güneybatı olup, lodos hakim rüzgar türüdür. Rüzgar yazın daha azken, kışın daha belirgindir. 90 yıllık Bolu Meteoroloji İl Müdürlüğü kayıtlarında, günlük en yüksek rüzgar hızı 104 kilometre/saat (km/saat) olarak belirtmiştir. Rüzgarların denizden karaya doğru olmasıyla gelen nem ve ılımlı sıcaklık bölgeyi nemli kılmaktadır (Bolu Belediyesi 2019).
3.1.5. Bitki Örtüsü
Bolu ili, Türkiye ortalamasına göre ormanlar bakımından zengin bir bölgede olup Karadere, Seben ve Aladağ ormanları biyolojik çeşitlilik olarak ülke değerlerimizdendir. Bölge florasının 190’ı endemik türdür. Gerede İşletme Müdürlüğü 21, Aladağ işletme Müdürlüğü 40, Seben İşletme Müdürlüğü 81 ve Bolu Orman İşletme Müdürlüğü sahasında 48 endemik bitki türü tespit edilmiştir (Abdulganioğlu, 2018). Yörede güney yamaçlardaki ormanlar yalnızca akarsu vadileri boyunca olup meşe türleri ile bozkır bitkileri bulunur. Kuzey ve güney yamaçlarda ise kayın ve gürgen ağaçları yaygındır. Doruklarda 2150 m’lere kadar göknar daha aşağılarda sarıçam ve 1450 m’den alçak kesimlerde karaçam görülmektedir. İğne yapraklı orman örtüsü yükseklere çıkıldıkça artmaktadır (Erşahin ve Şerifeken, 2002).
3.2. ÇALIŞMA ALANINA AİT FİZİKİ ÖZELLİKLER
3.2.1. İdari Yapı
Bolu ili 1999 yılında idari yapı değişikliğine uğramıştır. Bolu iline bağlı Düzce’nin il olması ile ilçe, kasaba ve köy statüsündeki bazı yerleşme yerleri de Düzce’ye bağlanmıştır. İlde, merkez dahil 9’u ilçe ve 3’ü belde olmak üzere 12 belediye teşkilatı ve 487 köy bulunmaktadır. İl merkezinde ise merkez ve belde belediyesi olmak üzere toplam iki belediye bulunmaktadır (T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2019).
Çizelge 3.3’de merkez belediye sınırları içerisinde bulunan 43 mahalle gösterilmiştir. Şekil 3.3’de Bolu il Merkezine göre; Yeniçağa, Gerede ve Dörtdivan doğuda, Mengen kuzeydoğuda, Seben ve Kıbrıscık güneyde, Göynük ve Mudurnu güneybatıda olduğu Çizelge 3.2’de ise yüzölçümleri gösterilmiştir.
Çizelge 3.2. Bolu ilçelerinin yüzölçümü (T.C. Bolu Valiliği 2019). Yerleşim Birimi Yüzölçümü km2
Merkez 1.524,37 Dörtdivan 384,16 Gerede 1.260,44 Göynük 1.505,06 Kıbrıscık 653,37 Mengen 827,73 Mudurnu 1.350,85 Seben 687,19 Yeniçağa 130,22 Bolu Geneli 8.323,39
Çizelge 3.3. Bolu merkez mahallelerinin yüzölçümü (Bolu Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü 2019).
Sıra No
Mahalle Adı Yüzölçümü (ha)
Sıra No
Mahalle Adı Yüzölçümü (ha) 1 Akpınar 13,80 23 Kılıçarslan 108,31 2 Aktaş 116,78 24 Köroğlu 42,68 3 Alpagut 192,56 25 Kuruçay 361,79 4 Alpagutbey 65,87 26 Küçükberk 222,34 5 Aşağısoku 195,41 27 Kültür 108,39 6 Bahçelievler 33,87 28 Kürkçüler 218,82 7 Beşkavaklar 84,54 29 Ovadüzü 219,68 8 Borazanlar 97,96 30 Paşaköy 140,57 9 Büyükcami 7,70 31 Sağlık 275,53 10 Çivril 236,49 32 Salıbeyler 129,68 11 Çakmaklar 248,14 33 Sandallar 127,21 12 Çıkınlar 408,95 34 Sarıcalar 85,78 13 Dağkent 304,94 35 Semerkant 20,54 14 Dodurga 72,67 36 Seyit 248,28 15 Gölyüzü 26,53 37 Sümer 113,73 16 İhsanıye 24,51 38 Tabaklar 57,60 17 İzzet baysal 59,19 39 Tepecik 103,28 18 Karacaağaç 350,26 40 Umutkent 16,29 19 Karaçayır 91,42 41 Yaşamkent 37,51 20 Karaköy 768,41 42 Yenimahalle 69,31 21 Karamanlı 29,35 43 Yukarısoku 494,22 22 Kasaplar 301,68
En düşük değer: En yüksek değer: C
3.2.2. Ulaşım
Bolu, Şekil 3.4’de görüldüğü gibi ülkemizin en büyük kenti İstanbul ile ikinci büyük kenti Ankara arasında orta konumda; yoğun mal ve yolcu akımının geçiş mekânı durumundadır. Giderek gelişmekte olan Bolu’ya, her bölgeden karayolu ile ulaşım oldukça kolaydır (Bolu Belediyesi 2019).
Şekil 3.4. Bolu ili ulaşım aksı (Coşkun, 2019).
Ankara ve İstanbul'u birbirine bağlayan D-100 karayolu ve TEM otoyolu Bolu kentinin içinden ve kuzey yönünden geçmektedir. Kent genel olarak D-100 karayolunun çevresinde gelişmiştir. Bu nedenden dolayı Şekil 3.5’de de görüldüğü gibi kent kuzey ve güney olmak üzere ikiye bölünmüştür. Söz konusu bu yollar Bolu kentinin ulaşım sisteminde çok önemli yere sahip olan iki ana arteri oluşturmaktadır. TEM otoyolu kentin kuzeyinden geçmekte olup, bu otoyol kent ile batı yönünde 12 km mesafede Abant girişi ve 3 km mesafede Paşaköy girişi ile 13 km doğu yönünde Çaydurt girişi ile kente bağlanmaktadır. İl’de 348 km devlet yolu vardır (Bolu Belediyesi 2019).
Bolu ilinde tren yolu ve raylı sistem ulaşımı bulunmamaktadır. Düzce’nin Bolu’dan ayrılmasından sonra deniz ulaşımından doğrudan yararlanması söz konusu değildir. Merkez ilçede sadece küçük askeri uçaklara hizmet verebilen bir hava alanı mevcuttur (Bolu Belediyesi 2019).
3.2.3. Demografik Yapı ve Nüfus
Demografik göstergeler başlığında değerlendirilen veriler, TÜİK tarafından açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2018 Yılı Sonuçları’na dayanmaktadır. Bu başlık içerisinde aynı zamanda Bolu kentinin geçmiş yıllar ile beraber 2018 yılı nüfusu, nüfus artış hızı, nüfus yoğunluğu ve Bolu Belediyesine bağlı merkez mahallelerin nüfus verileride incelenmiştir.
Çizelge 3.4’de 2018 yılı ADNKS' ye göre Bolu toplam nüfusunun %2,85’lik bir artışla 311.810, Bolu kent merkezinin nüfusunun ise 171.180 olduğu gösterilmiştir.
Çizelge 3.4. Bolu’nun ilçelerine göre nüfus dağılımı (TÜİK, 2019).
İlçeler 2016 ADNKS 2017 ADNKS 2018 ADNKS
Toplam Kent Kır Toplam Kent Kır Toplam Kent Kır
Merkez 195.209 163.018 32.191 199.702 168.187 31.515 205.525 171.180 34.345 Dörtdivan 6.245 2.677 3.568 6.185 2.631 3.554 7.139 2.993 4.146 Gerede 33.455 24.078 9.377 33.511 24.079 9.432 34.277 23.038 11.239 Göynük 15.371 4.140 11.231 15.184 4.111 11.073 15.423 4.183 11.24 Kıbrıscık 3.415 1.422 1.993 3.111 1.192 1.919 3.22 1.193 2.027 Mengen 13.759 5.232 8.527 13.940 5.400 8.540 14.355 5.551 8.804 Mudurnu 19.374 5.082 14.292 19.066 5.036 14.030 19.327 5.123 14.204 Seben 5.505 2.699 2.806 5.226 2.549 2.677 5.25 2.44 2.81 Yeniçağa 7.563 5.196 2.367 7.259 4.816 2.443 7.294 4.573 2.721 TOPLAM 299.896 213.544 86.352 303.184 218.001 85.183 311.810 220.274 91.536 Çizelge 3.5 verilerine göre, yüzölçümü 8.323,39 km2 olan Bolu ilinin nüfus
yoğunluğunun 37 kişi/km2 olduğu gösterilmiştir. Türkiye ortalamasının altında bir nüfus
yoğunluğuna sahip olan Bolu ilinin ilçeleri arasında ise nüfus yoğunluğu ve yüzölçümü en fazla olan yerleşim Merkez ilçedir. Bolu Belediyesine bağlı 43 mahallenin 2018 yılı nüfus verileri ise Çizelge 3.6’da gösterilmiştir.
Çizelge 3.5. İlçelerin nüfusu, yüzölçümleri ve nüfus yoğunluğu (TÜİK, 2019). Yerleşim Birimi Nüfusu Yüzölçümü (km2 ) Nüfus Yoğunluğu ( kişi / km2 )
Merkez 205.525 1.524,37 135 kişi Dörtdivan 7.139 384,16 19 kişi Gerede 34.277 1.260,44 27 kişi Göynük 15.423 1.505,06 10 kişi Kıbrıscık 3.220 653,37 5 kişi Mengen 14.355 827,73 17 kişi Mudurnu 19.327 1.350,85 14 kişi Seben 5.250 687,19 8 kişi Yeniçağa 7.294 130,22 56 kişi
Bolu Geneli 311.81 8.323,39 37 kişi
Çizelge 3.6. Bolu merkez mahallelerin nüfusu (TÜİK, 2019). Sıra No Mahalle Adı Nüfus Sıra No Mahalle Adı Nüfus
1 Akpınar 1.628 23 Kılıçarslan 3.015 2 Aktaş 5.853 24 Köroğlu 4.536 3 Alpagut 3.818 25 Kuruçay 4.506 4 Alpagutbey 2.744 26 Küçükberk 468 5 Aşağısoku 2.986 27 Kültür 9.793 6 Bahçelievler 7.753 28 Kürkçüler 2.518 7 Beşkavaklar 8.069 29 Ovadüzü 721 8 Borazanlar 11.203 30 Paşaköy 1.630 9 Büyükcami 172 31 Sağlık 21.472 10 Çivril 487 32 Salıbeyler 346 11 Çakmaklar 601 33 Sandallar 599 12 Çıkınlar 6.212 34 Sarıcalar 365 13 Dağkent 3.113 35 Semerkant 1.962 14 Dodurga 687 36 Seyit 2.541 15 Gölyüzü 3.961 37 Sümer 9.440 16 İhsanıye 3.699 38 Tabaklar 8.338
17 İzzet baysal 6.446 39 Tepecik 4.824
18 Karacaağaç 548 40 Umutkent 1.599
19 Karaçayır 5.734 41 Yaşamkent 3.257
20 Karaköy 4.087 42 Yenimahalle 677
21 Karamanlı 6.768 43 Yukarısoku 1.445
22 Kasaplar 599
En düşük değer: En yüksek değer: C o
C o
Yukarıdaki Çizelge 3.6 verilerine göre, Bolu merkez ilçede yer alan 43 mahalle arasında en fazla nüfusa Sağlık mahallesi sahipken, en düşük nüfus Büyükcami mahallesinde yaşamaktadır.
Bolu’da olan Abant İzzet Baysal Üniversitesine ait; 11 fakülte, 4 enstitü, 6 yüksekokul, 6 meslek yüksekokul ve 13 araştırma merkezi bulunmaktadır. Üniversite yaklaşık 1210 akademik personel, 790 idari personel ile 24.000 öğrenciye hizmet vermektedir (Bolu Belediyesi 2019). Bolu’da okur-yazar oranı %94,11’dir. Bolu iline ait diğer eğitim bilgileri ise Çizelge 3.7’de gösterilmiştir.
Çizelge 3.7. Bolu ilinde eğitim düzeyi (+15 yaş) 2013 (Bolu Belediyesi 2019). Bitirilen
Eğitim Düzeyi
Toplam Bolu % Türkiye %
Okuma yazma bilmeyen 10.878 4,75 4,60
Okuma yazma bilen (okul bitirmeyen) 10.918 4,77 6,67 İlkokul mezunu 70.238 30,68 26,11 İlköğretim mezunu 41.057 17,93 20,83 Ortaokul mezunu 9.641 4,21 4,93 Lise mezunu 53.208 23,24 21,05
Yüksekokul, fakülte mezunu 25.937 11,33 11,68
Yüksek lisans mezunu 1.920 0,84 0,93
Doktora mezunu 697 0,30 0,27
Bilinmeyen 4.471 1,95 2,93
Toplam 228.965 100 100
3.2.4. Ekonomi
Bolu’nun ekonomisinin ormancılık, hayvancılık (kanatlı sektörü) ve kısmen tarımda yoğunlaştığı görülmektedir. Bolu kümes hayvanları üretiminde yaklaşık olarak % 27'lik bir payla ülkemizde önemli bir yere sahiptir (Abdulganioğlu, 2018).
Mutlak tarım alanı olarak tanımlanan I, II ve III. sınıf tarım alanı 86.937 ha’dır. Buna özel birkaç bitki cinsi için uygun sürümle ekim yapılabilecek IV. sınıf topraklar da eklendiğinde, bu alan 121.200 ha’a ulaşmaktadır. Yeterli miktarda olmayan tarla arazisi, küçük parçalar halindedir (Abdulganioğlu, 2018).
Bolu, sanayileşmiş bölgelerin ortasında, ülkemizin en önemli yatırım akışı üzerinde yer alan, iller arası sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 11. sırada bulunan ve kişi başına düşen milli gelirde Türkiye genelinde ön sıralarda olan bir ildir. İlimizde ikisi faaliyete geçen 4 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Sanayinin büyük ölçüde küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluştuğu Bolu’da faaliyette bulunulan önemli sanayi dalları; gıda (beyaz et), ağaç işleri ve orman ürünleri, madeni eşya ve metal sanayi, ısı cam ve temperli cam sanayi, elektrik cihazları üretimi, dokuma-giyim eşyası ve deri sektörleridir. İlimizde mevcut sanayi tesisleri merkezde yoğunlaşmıştır (Abdulganioğlu, 2018).
Bolunun bölgesel işbirliği çerçevesinde çevre illerle kuracağı temasal ittifaklardaki çeşitli farklılıklar Şekil 3.6’da gösterilmiştir (Bolu Belediyesi Vizyon Planı 2019).
Şekil 3.6. Bolu ekonomisinin temasal ittifakları (Bolu Belediyesi Vizyon Planı 2019).
3.2.5. Turizm ve Rekreasyonel Değerler
Bolu, gerek stratejik konumu, gerek doğal kaynaklarının zenginliği, gerekse sportif faaliyetlere verdiği önem sayesinde, bölgedeki turizm sektörü ve bu sektörün çeşitliliği için bulunmaz bir fırsat yaratmaktadır. Coğrafi konumu itibariyle Bolu, metropollere yakınlığı ile avantaja sahip olması sebebiyle bu şehirlerde yaşayan nüfusun turizm aktiviteleri için tercih ettiği ilk illerdendir. Bolu, zengin bitki örtüsü, doğal ve suni gölleri, yaz ve kış sporları için elverişli dinlenme tesisleri ile yerli ve yabancı turistler için 4 mevsim çekici bir il konumundadır. Bolu’da doğa turizmi, kış turizmi, av turizmi, sağlık turizmi, spor turizmi, yayla turizmi ile toplantı ve seminer turizmi dallarında potansiyeller mevcuttur (Şekil 3.7). Hizmet sektörü açısından Bolu’da en güçlü olan sektör turizm alanıdır. İlde iki adet turizm bölgesi bulunmaktadır. Bu bölgeler, Köroğlu Dağı Turizm Bölgesi ve Karacasu Termal Turizm Bölgesi’dir.
Şekil 3.7. Bolu ili turizm alanları (Bolu Valiliği 2019).
3.2.6. Tarihsel ve Mekânsal Gelişim
Bolu'nun ilk sakinleri Hititlerdir. Persler M.Ö. 6. asırda (546 senesinde) Lidyalıları yenince kısa bir müddet bölgeye hakim oldular. M.Ö. 336’da Büyük İskender Persleri yenerek Anadolu’nun bir çok yeri gibi Bolu’yu da ele geçirdi. Büyük İskender’in ölümü üzerine Makedonya yıkılınca Bolu bölgesinde Bitinya Krallığı kuruldu. Daha sonra Bithynia olarak adlandırılan bu topraklardaki başlıca yerleşme yerleri Kienos (daha sonra Prusias, bugün Konuralp) ile Bithynion (bugünkü Bolu)’du. Roma döneminde Bithynium olarak anılan kente İmparator Cladius’un hüküm sürdüğü yıllarda Cladiopolis adı verildi. 2 yüzyıl başlarında İmparator Hadrianus döneminde önem kazanan kent daha sonra Hadrionapolis olarak adlandırılmaya başlandı. 1071 Malazgirt zaferinden sonra batıya yayılan Türkmenler üç yıl sonra Bolu’ya yerleştiler. Bizans döneminde bir piskoposluk merkezi olan ve Polis olarak adlandırılan şehri 11. yüzyılda yöreye gelmeye başlayan Türkmenler Bolu olarak adlandırdılar. Bolu ve köyleri tamamen Türkleşerek Türk isimleri aldılar. 11. yüzyıldan sonra Bizanslılar ile Anadolu Selçuklular arasında el değiştiren yöre 13. yüzyılda Anadolu Selçuklularının, daha sonra İlhanlıların eline geçti. Bolu Yöresine Osmanlı akını ilk kez Osman Gazi tarafından başlatılmıştır. Bolu yöresinin tümüyle fethedilmesi ise Orhan Gazi döneminin ilk
yıllarına (1324-1326) rastlar. Osman Gazi döneminde (1299-1324) Konur Alp tarafından Osmanlı topraklarına katıldı ve sancak merkezi yapıldı. 1324–1692 yılları arasında Bolu, 36 kazası olan bir sancak beyliği idi. İsfendiyaroğulları Beyliğine katılan Bolu, 1692-1811 yılları arasında sancak beyleri yerine atanan voyvodalar tarafından yönetildi. 1811'de II. Mahmud voyvodalığı kaldırınca, Bolu-Viranşehir adıyla yeniden sancak oldu. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Bolu Sancağı Kastamonu Vilayetine bağlandı. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Bolu Kastamonu’ya bağlı olduğundan, ilk Bolu Mebusları Kastamonu mebusları arasında yer almıştır. II. Meşrutiyetten (1908) Cumhuriyet dönemine kadar bağımsız sancak olarak yönetilen Bolu, 1923’te Vilayet haline getirildi (T.C. Bolu Valiliği 2019).
İmar Planlarıyla Oluşan Mekânsal Gelişim: 1923 yılında il merkezi statüsü kazanan Bolu, uzun süre çevresindeki tarım alanlarına bağlı olarak kasaba özelliğini korumuştur. 1944 yılında meydana gelen büyük deprem sonrasında yıkıma uğramış ve Bolu Cumhuriyet tarihinde il merkezi statüsü kazanmasından sonraki ilk fiziksel değişimini yaşamıştır. Depremsellik Bolu kenti mekânsal gelişimi için son derecede önemli bir konudur. Tarihsel süreçte de pek çok defa yıkıcı depremlere maruz kalmış olan Bolu şehri alansal gelişiminin çok da hızlı olmamasının ana nedeni depremsellik olmuştur (Bayar ve Doğandor, 2018).
1959 yılında İller Bankası tarafından şehrin imar planı çalışmalarına başlanmıştır. 1963 yılında onanan kentin ilk imar planı;
• Kuzeyde D-100 karayoluna paralel 500 m’lik konut inkişaf alanlarına ve bu alanları sınırlayan çevre yolunu,
• Güneyde yine D-100’e paralel olarak hemen Karaçayır üzerinden geçen teklif DDY güzergâhını ve DDY alanını şehirden ayıran çevre yolunu,
• Batıda D-100‘den Çizmeci Motel karşısında güneye doğru inen çevre yolunu, çevre yolu ve Mudurnu Caddesi civarında teklif sanayi alanını,
• Doğuda ise eski İstanbul- Ankara yolunu D-100’e olan bağlantısından güneye doğru Çıkınlar Köyü meskûn alanını, kuzeye doğruda öneri küçük sanayi alanını kapsamaktaydı.
1977 yılında ilave imar plan düzenlemesi yapılmıştır. 1985 yılında ise yürürlükteki imar planı İller Bankası tarafından yaptırılmıştır. 1963 planına göre hudutların çok genişlediği 1985 yılı imar planı;
• Kuzeyde Devlet Su İşleri kanalını,
•Güneyde Karaçayır ve Aktaş mahallelerinin gelişme alanlarını, Karacasu yolu üzerinde K.Berk, B.Berk köy yerleşme alanlarını ve giderek Karacasu Köy yerleşim alanını, • Doğuda Ankara girişinde İğnesi deresi ve Askeri alan sınırına kadar,
• Batıda ise Paşaköy ve Kılıçarslan Köyleri sınırına kadar olan alanları kapsamaktadır. 1986, 1987 ve 1989 yıllarında ilave imar planları yapılmış. 1989-1992 yılları arasında da ise sayısız imar planı değişikliği yapılmıştır. 1993 yılında planlamanın disiplin altına alınması amacıyla 1/25000 ölçekli çevre düzeni planının yapılmasına karar verildi. 1994 yılında şehrin gelişme yönünün otoyolunda etkisi ile kuzeye kayması sonucu otoyola kadar olan bölgede yeni devlet hastanesi ve çevresini de kapsayacak şekilde ilave imar planlarının, otoyol üstünde hali hazır bulunmayan bölgede 1/2500 çevre düzeni planı ışığında 1/5000 otoyol üstü nazım imar planlarının yapılmasına karar verildi. 1996 yılında Hıdırşeyhler Köyünün Taşoluk Köyü ile bağlantılı planlarının, Çakmaklar Köyünün otoyol üstü 1/1000 ölçekli ilave imar planlarının yapılmasına karar verildi. 1998 yılında Organize Sanayi Bölgesinin 1/1000 uygulama imar planlarının yapılarak onanmasına, Paşaköy Kavşağından Kuruçay Kavşağına kadar D-100 karayolunun kuzey ve güney kısımlarında ticari bloklama şeklinde revizyon imar planlarının yapılmasına karar verilmiştir.
1990’lara kadar tarım/hizmet kasabası olma özelliğini koruyan Bolu şehri de 1992’de Abant İzzet Baysal Üniversite’sinin açılmasıyla şehirsel özelliklerini kazanmış ve bu dönemden sonra ovada yer alan tarım alanları üzerinde yayılmaya başlamıştır. 1999 Gölcük ve Düzce depremlerinin ardından kuzey batıya doğru gelişme göstermiştir. Bolu ovasının kuzey kesiminde kurulan şehrin bu yönde hızlı gelişimi, başta tarım alanları olmak üzere doğal bitki örtüsü alanlarının da yerleşim alanına dönüşmesinde önemli bir rol oynamıştır. 1999 Depremi sonrası düzenli kentleşme örnekleri görülmeye başlanmıştır. Bolu kenti, gerek ulaşım, gerekse bölgenin yoğun iş yükünden payını alarak hızla gelişmeye başlamıştır. Bu gelişimin yönü sırasıyla kuzey, batı ve doğu şeklinde olmak üzere Şekil 3.8’de gösterilmiştir. Kuzeybatıda depreme karşı daha dayanıklı bir zemin yapısının bulunması ve kuzeyden geçen Anadolu otoyoluna yakınlık, batıda üniversiteye yakınlık, doğuda ise sanayi alanlarına yakınlık bu gelişimin yönünü belirleyen en önemli faktörleri oluşturmuştur (Bayar ve Doğandor, 2018).
Şekil 3.8. 1999-2016 yılları arasında Bolu ili alansal büyüme yönü (Bayar ve Doğandor, 2018).
Kentle beraber yaşayan ve E-5 üstü ve otoyol civarındaki yakın çevre köyleri, yerleşme isteklerinin yoğun olduğu bölgelerdir. Bu köyler bir taraftan kırsal karakterini korumaya çalışırken, bir taraftan da kentsel gelişmenin getirdiği yapılaşmalara sahne olmaktadır. Sanayinin ve sosyal altyapının özellikle karayolu etrafında daha gelişmiş olması, kentin güney batı kesimlerinde kırsal ve merkeze oranla daha az gelişmiş ilçelerin ve kent dokusunun oluşmasına neden olmaktadır.
3.2.7. Arazi Dağılımı
Bolu kenti arazi dağılımı Şekil 3.9’da gösterilmiştir. Bolu kentinin yaklaşık % 15’ini tarım alanları oluştururken % 60’ını ise orman alanları oluşturmaktadır. Çayır ve meraların kapladığı alan yaklaşık % 15’tir. Geriye kalan % 10 dolayında alan ise tarım dışı alanlardır (Bolu Belediyesi 2019).
Şekil 3.9. Bolu ili 2017 yılı arazi kullanım durumu (Bolu Belediyesi 2019).
Orman ve Fundalık 60% Çayır ve Mera 15% Tarım Alanı 15% Tarım Dışı Alan 10%
3.3. YEŞİL ALANLARIN MEVCUT DURUM ANALİZİ
Kent merkezine ait mevcut parkların durumu güncel imar planından yararlanarak oluşturulmuştur. Çalışmada mücavir alan sınırında bulunan aktif yeşil alanlar (çocuk oyun alanları ve spor alanları) mevcut parklardan oluşmaktadır. Bolu kent merkezi çocuk oyun alanları genel olarak mahalle parkı niteliğindedir. Bolu ilinde mülkiyeti kamuya ait mevcutta bulunan tüm yeşil alanlar incelenmiş, 1/1000 Uygulama İmar planı değerlendirilmiş ve yerinde tespit edilmiştir. Tüm bu bilgiler değerlendirildiğinde Bolu kenti yerleşim yerlerine ait 43 mahallede çocuk oyun alanı dahil mahalle parkı toplam alanı 477.211 m2 olan 146 adet park bulunmakta olup, bu alanların dağılımı Harita
3.7’de görülmektedir.
Bolu kent merkezindeki parklar konut düzeyindeki parklar ve belediyenin işletmesinde olan çay bahçeleri olarak kullanıldığı alanlardan oluşmaktadır. Bu parklar konut adası aralarında olduğu gibi yol kenarında veya yol boyunca oluşturulan yeşil alanlardan oluşmaktadır. Mevcut aktif yeşil alanların kişi başına düşen miktarlarını ölçmek için gerekli tüm veriler Çizelge 3.8’de verilmiştir.