TÜRKİYE’DE İNTERNET GAZETECİLİĞİNDE ENDÜSTRİNİN ARADIĞI BECERİLER

156

3. TÜRKİYE’DE İNTERNET GAZETECİLİĞİNDE ENDÜSTRİNİN

157

süreli projelerde ve ağır çalışma koşulları altında istihdam edildiği; daha yüksek ücrete karşılık izin, sosyal haklar, sağlık sigortası gibi haklara sahip olmadan çalıştıkları bir yapıdadır (AÜ-İLEF, 2007: 7-8).

Daha öncede de aktarıldığı üzere internet gazeteciliğinde profesyonellerin içeriği toplama, işleme ve yazmanın yanı sıra içeriği destekleyici fotoğrafı da seçme ve düzenleme, haberi destekleyecek fotoğraf galerisi oluşturma, çokluortam içerik üretiminin ve sunumunun bir gereği olarak video içeriği de üretme ve bu içeriği kurgulayıp sayfaya yerleştirme gibi görevleri de yapabilmesi beklenmektedir.

Bu becerilere ek olarak internet gazeteciliğinde profesyonellerin yayında oluşabilecek teknik sorunları belirli bir düzeye kadar da olsa çözebilmelerinin de gerektiği belirtilmekte; bu da internet gazeteciliğinde günün 24 saati içerik sunumu yapılması ve nöbet sistemiyle çalışılması, son dakika gelişmelerinde içeriğin daha sık ve kesintisiz güncellenmesinin önemli olması gibi noktalarla açıklanmaktadır (Karabıyık, Görüşme metni, 2010; Yener, Görüşme metni, 2010).⁵¹

Çokluortam içerik üretim ve sunum uygulamalarına yatkınlık, çokluortam gazeteciliği için gerekli olan araçları ve yazılımları özellikle de Photoshop programını kullanabilme Türkiye’de de sayısal mecralardaki pozisyonlar için aranan mesleki becerilerdir (Akın, Görüşme metni, 2010; Karabıyık, Görüşme metni, 2010;

Yener, Görüşme metni, 2010) ve işe alımda gazeteciliğin temel becerilerine ek olarak iletişim profesyonellerinden bu tür yeni beceriler de talep edilmektedir.

Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş., yayınladığı personel alım ilanlarında portal geliştirme müdürü, arama motoru optimizasyonu ve arama

51 Tez kapsamında Suat Karabıyık ile yapılan görüşmenin tam metni Türkiye’de internet gazeteciliği çalışmalarında AA’nın alandaki yatırımlarının ve internet gazeteciliğinde içerik üretim ve sunum sürecinin biçimlenmesinde ajansların rolünün ele alınan bir nokta olmaması eksikliğini göstermesi ve ilerleyen tarihlerde yapılacak çalışmalarda başka araştırmacılar açısından önemli veriler içermesi nedeniyle tezin sonunda ek olarak paylaşılmıştır.

158

motoruna dayalı pazarlama (search engine marketing-SEM) uzmanı, sosyal medya ve elektronik posta pazarlama uzmanı, sayısal gazetecilik editörü ve sosyal medya uzmanı gibi görev tanımları altında elemanlar aradığını duyurmuştur. Bu pozisyonlar için gerekli olan nitelikler ve mesleki beceriler ise web tasarımı, yeni teknolojilere yatkınlık ve bunları öğrenme istekliliği, SEO uzmanlığı ve Google Adwords, Google Adsense bilgisi, HTML, AJAX, JavaScript, CSS yazılımlarını kullanabilme, sosyal ağları aktif kullanabilme, kurumun sosyal medya hesaplarını yönetebilme, kullanıcı topluluğu oluşturma ve yönetme, sayısal içerik üretimi ve sunumu yapabilme, Adobe Photoshop yazılımını kullanabilme ve çokluortam uygulamalarına hakim olma, kendi dilini iyi kullanma ve yabancı dil bilgisi, lisans derecesine sahip olmak, ekip çalışmasına yatkınlık, gazetecilik alanında deneyim gibi gazeteciliğin çekirdek becerilerini ve yeni medya becerilerini kapsar biçimde sıralanmıştır (yenibiris.com, 2010; 2011a; 2011b; 2011c; 2011d).

Yeni mesleki becerilere ilişkin kurum içi eğitimle verme Türkiye’de de görülmektedir. yeni medya konulu kurum içi eğitim programlarına⁵² ilişkin ulaşılabilen bilgi ise Doğan Yayın Holding (DYH) ile sınırlı olmuştur. DYH bünyesindeki kişisel gelişim, yayın, teknik ve mesleki gelişim gibi alanları kapsayan kurum içi eğitim programları düzenli bir şekilde insan kaynakları birimi tarafından örgütlenmektedir ve 2006-2010 yılları arasında toplam 2900 çalışanın belirtilen alanlardaki eğitim programlarına katıldığı açıklanmıştır (DYH, 2011a: 36). Yeni medya konulu eğitim programları da aynı şekilde insan kaynakları birimi tarafından organize edilmekte ve 6 aylık dönemleri kapsayacak biçimde hazırlanan eğitim

52 Türkiye’de de yeni medyaya yönelik eğitim programı başlatan meslek örgütleri bulunmaktadır. Bu çerçevede Mart 2010’da kurulan Medya Derneği’nin İstanbul Şehir Üniversitesi İletişim Fakültesi işbirliğiyle başlattığı Medya Okulu programı örnek gösterilebilir. Programda tablet ve mobil teknolojiler, sosyal medya, internet haberciliği gibi dersler verilmektedir (Medya Derneği, 2011).

159

programı takvimi DYH personeline önceden duyurulmaktadır. Genellikle 25-30 kişilik kontenjanlarla sınırlı tutulan ve 1 gün sürecek biçimde düzenlenen bu eğitim programları aksi belirtilmediği takdirde tüm çalışanlara açıktır. Açıklanan takvime göre DYH bünyesinde Şubat 2010’dan Kasım 2011’e kadar yeni medya ve internet gazeteciliği alanlarında farklı başlıkları kapsayan toplam 8 ayrı eğitim programının düzenlendiği ve 2012 içinde de eğitim programlarının devam etmesinin planlandığı görülmektedir (DYH, 2011b).

Tablo 16. DYH Tarafından Düzenlenen Kurum İçi Yeni Medya Eğitimleri

Tarih Eğitim Başlığı Eğitimci

25 Şubat 2010 İnternet Hukuku* Av. Güzide Soydemir 6 Nisan 2010 E-pazarlamada Yeni Dünya* Elif Bakiler

3 Mayıs 2010 Sosyal Medyanın Akıllı Kullanımı Ufuk Tarhan 24 Kasım 2010 Sosyal Medyanın Akıllı Kullanımı Ufuk Tarhan 22 Aralık 2010 İnternet Gazeteciliği Fatih Çekirge

27 Nisan 2011 E-pazarlama Fatoş Karahasan

28 Nisan 2011 İnternet Hukuku Av. Güzide Soydemir 17 Kasım 2011 İnternet Gazeteciliği Fatih Çekirge

17 Ocak 2012 E-pazarlama Fatoş Karahasan

Kaynak: DYH, 2011b.

*İnternet grubu çalışanlarıyla sınırlandırılmıştır.

Türkiye’de yeni medya becerilerine yönelik kurum içi eğitim çalışmaları bağlamında 2000 yılında yayına başlayan sporum.gov.tr ayrıksı bir örnek sunmaktadır. Site, Türkiye’de büyük medya kuruluşlarına ait internet haber sitelerinin bile metin ve fotoğraf temelli içerik üretimi ve sunumu yaptığı ve geleneksel medyada ilişkili olunan yayının içeriğinin internette yeniden sunulması temelinde çalıştıkları bir dönemde hem özel ve belirli bir ilgi alanına yönelik Türkçe içerik üretmesi ve bu amaçla kadro oluşturması hem de metin ve fooğrafın yanı sıra video da sunarak çokortamlılığı uygulamış bir yayın olması nedeniyle önemli bir örnektir. Sitenin kurucusu Binali Kılıç (Görüşme metni, 2010) kendisiyle yaptığımız görüşmede 1999 sonlarında sitenin yayın hazırlıklarının başladığını ve

160

sporum.gov.tr’nin Türkiye’de federasyonu bulunan spor dallarına ilişkin içerik üretimi ve sunumu yapmak amacıyla kurulduğunu belirtmiştir. Site, spor dallarına ilişkin kurallar, spor dallarının tarihi, sporculara ilişkin bilgiler gibi içeriğin yanı sıra müsabakalar, turnuvalar gibi güncel gelişmelere ilişkin içeriği de barındıracak biçimde tasarlanmıştır. Kılıç sitenin içerik mimarisini “statik ve dinamik içeriği kapsayan bir yapı” olarak nitelendirmiş ve hem içerik mimarisinin bu biçiminin hem de yayının yapıldığı mecranın internet olmasının geleneksel iletişim araçları üzerinden gerçekleştirilen gazetecilikten farklı bir örgütlenme, işleyiş biçimi ve formasyon ihtiyacını doğurduğunu belirtmiştir. Bu çerçevede de haber merkezinin kurulması ve işleyiş biçiminin örgütlenmesi, personel seçimi, donanım satın alınması, teknik altyapının kurulması ve personel seçimi gibi aşamalarda bu noktalara dikkat edilmiş; personele de bu doğrultuda eğitim verilmiştir. Öncelikle haber merkezinin teknolojik altyapısı için gerekli olan donanımlar ve içeriği haber merkezinin dışında, alanda çalışarak toplayacak personelin kullanacağı sayısal fotoğraf makinesi gibi araçlar satın alınmıştır. İkinci aşamada ise hem “statik” hem de “dinamik” içeriğin üretilmesinde haber merkezinde ve dışarıda çalışacak 20 kişilik editoryal bir kadro ve yayının teknik kısmından sorumlu 10 kişilik bir ekip oluşturulmuştur. İçerik üretiminden çalışacak kişilerin seçiminde gazetecilik formasyonuna sahip olunmasına da özellikle dikkat edilmiştir. İçerik üretim ve sunumu için istihdam edilen kişilerin günlük çalışma rutinleri, dışarıda ya da haber merkezinin içinde çalışan tüm personel için, içeriğin toplanıp üretilmesinden sonra bu içeriği düzenleme ve web sayfasına yerleştirilme gibi aşamaları da kapsayacak biçimde oluşturulmuştur. Bu nedenle de içerik üretiminde ve sunumunda çalışacak personelin en azından web teknolojisine yatkınlık, sayısal fotoğraf makinesi

161

kullanabilme gibi yeni medya becerilerine sahip olması gerekmiş ve eğitim programı da bu çerçevede düzenlenmiştir (Kılıç, Görüşme metni, 2010). Sporum.gov.tr bünyesindeki eğitim programı sitenin altyapısı kurulurken başlamış ve 1 ay süren bir program şeklinde organize edilmiştir. Eğitim programı internet için içerik üretimi, içeriğin düzenlenmesi, web dili ve web ortamında içerik sunumu, sayısal fotoğraf makinesi kullanarak görüntü kaydetme, görüntünün depolanması, işlenmesi ve web ortamına aktarılması başlıklarını kapsamıştır (Kılıç, Görüşme Metni, 2010).

Sporum.gov.tr’nin Türkiye’de internet gazeteciliği açısından bir diğer önemi de internet gazeteciliğinin pazar dinamiklerine bağlı olarak şekillendiğini ve ideal internet gazeteciliği modelinde sıralanan özelliklerin ve beklentilerin de ancak pazarın ticari yapılanmasının gerektirdiği gelir düzeyine, ekonomik güce ulaşılabildiği takdirde hayata geçirilebileceğini göstermesidir. Sporum.gov.tr Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (GSGM) ile yapılan bir iş ortaklığı çerçevesinde yayın hayatına başlamıştır ve GSGM, site yayında kaldığı süre boyunca aylık 25.000 lira ödemeyi siteye yapmıştır. Ancak Türkiye’de 2002 yılındaki genel seçimlerde yaşanan iktidar değişikliği sonunda GSGM’nin yönetimi de değişmiş ve yeni kadro sporum.gov.tr projesini devam ettirmeme kararı almıştır. Bu çerçevede de siteye ödenen ücret kesilmiştir. Bunun sonucunda da site yayın hayatına devam etmesini sağlayacak maddi olanaklardan yoksun kaldğı için yayınını 2002 ortalarında sonlandırmıştır (Kılıç, Görüşme Metni, 2010).⁵³

Sporum.gov.tr örneği ideal internet gazeteciliği modeli çerçevesinde kurulan beklentilerin gerçekleşebilmesinin pazar koşullarına bırakıldığı takdirde

53 Binali Kılıç ile yapılan görüşmenin tam metni Türkiye’de internet gazeteciliğine ilişkin tarih yazımına katkı sağlayacak önemli veriler içermesi ve internet gazeteciliğine ilişkin Türkiye’de yapılmış mevcut araştırmalarda devletin rolünün ele alınmamasının bir eksiklik olduğunu göstermesi bağlamında tezin sonunda ek olarak paylaşılmıştır.

162

gerçekleşemeyeceğini ve internet gazeteciliğinin gazetecilikte medya holdinglerinin belirleyiciliğini sarsma bağlamında yeterli olmadığını göstermektedir. Bu çerçevede internet gazeteciliği etrafında kurulan beklentilerin kendiliğinden gerçekleşmesini beklemenin gerçekçi olmadığı, kamu fonlarının ve devlet desteğinin bu beklentilerin gerçekleşmesinde önemli bir araç olduğu dolayısıyla da devletin alanda bir aktör olarak politika oluşturması gerektiği açıktır.

4. TÜRKİYE’DE İNTERNET GAZETECİLİĞİNDE ÜCRETLİ İÇERİK