Türk Hazır Giyim Sektörünün Dünyadaki Gücü

Dünya tekstil ve hazır giyim yatırımlarının yoğunlaştığı ve bu sektörlerde dışsatımda ilk sıralarda yer alan Hong Kong, Çin, Güney Kore, Tayvan gibi ülkeler üretim girdilerinin ucuzluğu nedeniyle yabancı yatırımcıları çekmektedir. Kısa sürede dünya tekstil ve hazır giyim ticaretinde önemleri de artmaya başlamıştır. AB ülkeleri de üretimlerini, iş gücünün yine ucuz ve coğrafi yakınlıklarından dolayı taşıma maliyetlerinin düşük olduğu Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Romanya gibi ülkelere kaydırdıkları görülmektedir. Diğer bir yanda NAFTA Antlaşmasının yürürlüğe konmasıyla Meksika, ABD’nin en büyük tedarikçisi konumuna gelmiştir. Türkiye Uzakdoğu ülkelerine göre pahalı iş gücüne sahiptir ve istihdam maliyeti konusunda olumsuz bir yapıdadır.

1999 – 2004 dönemi için Türkiye’nin hazır giyim ve konfeksiyon dışsatımında performansı, grafik 1’de izlemek olasıdır. Görüldüğü gibi, 1999’dan 2004’e pazar kazanan ya da yitiren ülkeler söz konusudur. Pazar kazanan ülkelerin başında Çin Halk Cumhuriyeti, İspanya ve Türkiye gelmektedir. Ayrıca, Bulgaristan ve Romanya da pazar payını arttıran ülkeler arasındaki yerlerini almışlardır. Ele alınan dönemde Çin’in dünya pazarlarından aldığı pay %17’den %24’e İspanya’nın

payı %8’den %9’a Türkiye’nin payı ise %4’ten %5’e çıkmıştır. Pazarı yitirenler ise İtalya ve Portekiz başta olmak üzere grafikte yer almayan çok sayıda ülke olmuştur.

Grafik 1 Ülkelerarası Hazır Giyim ve Konfeksiyon

1999 3% ÇİN 17% 8% 4%Türkiye 1% 27% 3% 4% 33% Çin Hindistan Pakistan Banglade ş Güney Kore İtalya Portekiz İspanya Bulgarist an Romanya Fas Tunus Türkiye Diğer Ülkeler 2004 24% 3% 2% 2% 1% 31% 9% 1% 2% 1% 1% TÜRKİYE 5% 15% Çin Hindistan Pakistan Bangladeş Güney Kore İtalya Portekiz İspanya Bulgaristan Romanya Fas Tunus Türkiye Diğer Ülkeler Kaynak: DPT /2007

Ülkemizde tekstil ve konfeksiyon sektörü 2005 yılı verilerine göre, ülkemiz kayıtlı istihdamının % 11’ini, GSMH’ nın % 10’unu, ülkemiz dışsatımının da % 38’ ini gerçekleştirmektedir. Bu nedenle sektör hiçbir şekilde göz ardı edilmemeli ve sektörün uluslararası yarışta güçlendirilmesi için her türlü destek sağlanmalıdır.

Türkiye’ nin dışsatımı otomotiv, beyaz eşya gibi birçok sektörde hızla artmaktadır. Ancak bu sevindirici artış tekstil ve konfeksiyonu olumlu etkileyecek gibi yanlış bir yoruma yol açmaması gerekir. Çin ve Uzak Doğu’nun AB ve Amerika gibi geleneksel pazarlarımızı kapması ve dışsatımda gerileme istihdam açısından son derece olumsuz bir görüntü yaratabilir. Bu sektörün zarar görmesi, ülkedeki işsiz sayısını iki-üç kat arttırır ve sosyal dengeleri tümüyle bozar.

Yine 2005 yılı verilerine göre ülkemiz dünyanın en büyük konfeksiyon satıcısı ülkeler arasında 4. sırada Meksika, ABD ve Hindistan gibi ülkelerin önünde yer alırken, dünya tekstil dışsatımının % 3’üne sahip bir güçtür. Dünyanın en büyük alım bölgelerinden olan AB’de ise tekstil ve konfeksiyonda 2. sırada yer almaktadır.

Kotaların kalkması dışında, Türk tekstil ve konfeksiyon sektörünün önemseyeceği diğer bir konu ticari anlaşmalardır. Dünyanın en büyük tekstil ve konfeksiyon dışalımında olan Avrupa Birliği ve ABD, ikili anlaşmalar doğrultusunda pazarlarını belli ülkelere benzer şekilde sunmaktadır. ABD’nin İsrail, Ürdün Serbest Ticaret, NAFTA ve CBI anlaşmaları ile Avrupa Birliği’nin değişik ülkelerle imzaladıkları anlaşmalar bu olgunun örnekleridir.

Dünya tekstil ticaretinin gelecekte göstereceği seyrin bilinmesinde döviz kuru gibi parasal etmenlerin yanında, hazır giyim ve konfeksiyon üretiminin ülkeler arasında dağılımı da önemli belirleyiciler arasında olacaktır. Hazır giyim ve konfeksiyon istemi ise, nüfus artışı, ekonomik büyüme, harcanabilir gelirdeki artış, eski sosyalist ülkelerin liberal sisteme geçişi, kentleşme, yenilenme ve modadan etkilenmektedir.2000’li yıllarda ise en önemli belirleyici öğe kotaların olmadığı yarış ortamı olacaktır. AB 2007 yılı sonuna ve ABD 2008 yılı sonuna dek önemli bazı

kategorilerde kotaların sürdürülmesinde uygulamalar başlatmışsa da yeni yarış ortamı geri dönülmez bir şekilde başlamıştır.

Bütün bu değişkenlerin, dünya hazır giyim ticaretinde oldukça yüksek oranda bir büyümeyi oluşturacağı yadsınamaz. Bunun bir yansımasının tekstil sektörü üzerinde de görülebileceği doğal bir gelişmedir. Yine Birleşmiş Milletlerin dünya dışsatımı ile ilgili 1999–2004 yılları arasında yer alan dünya tekstil ticaretinin yıllık birikimli verilerinin ortalama olarak %6,9 oranında büyüdüğünü göstermektedir. Kalkınma Planı dönemi olan 2007–2013 yılları %6,9 oranında bir ticaret hacmi büyümesine olanak sağlayan koşulları taşımaktadır Dünya ticaretinin yıllık ortalama %6,9’luk birikimli bir büyüme oranı ile 2013’e dek bir projeksiyon yapılabilir. Tabloda görüldüğü gibi böyle bir projeksiyona göre, 2013’te dünya tekstil ticareti 350 milyar dolara ulaşabilmektedir.(Tablo 5 )

Tablo- 5 Dünya Tekstil ve Konfeksiyon Ticareti (FOB) MİLYAR USD

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Dünya Tekstil

dışsatımı 190 203,1 217,1 232,1 248,1 265,2 283,5 303,1 324,0 346,4 Türkiye'nin

dışsatımı 4,9 5,2 5,6 6,0 6,4 6,8 7,3 7,8 8,4 8,9

Kaynak: İTKİB/United Nations,Statistics Division

Türk tekstil sektörünün 1999–2004 dönemindeki ortalama dışsatım artışı dünya tekstil ticareti hacmindeki ortalama artışı olan %6,9’a yaklaşacağı varsayımında Türkiye’nin dışsatım artışının da dünya ticareti gibi %6,9 olacağı düşünüldüğünde, Türkiye dışsatımının dünya ticaretinden daha yüksek bir pay alacağı varsayımı doğaldır. Bu yaklaşıma göre, 2013’e dek Türkiye’nin gösterebileceği tekstil dışsatımı performansı Tablo 5’de gösterilmektedir.

Uluslararası araştırmacılar, Türkiye’nin yeni yarış ortamında da yarışçı bir ülke olacağını vurgulamaktadır. Ancak, sektörün geçmiş yıllardaki gibi dünya ortalamasının oldukça üzerinde bir dışsatım artışı gerçekleştirmesi olanaksızdır.

Türkiye, dünya tekstil ticaretinden altı yılda ortalama olarak %2 oranında bir pay almıştır.(Tablo 6 ) Bu payı 10 yıllık dönemde de sürdürmesi olasıdır. Dünya tekstil ticaretinin 2005–2013 döneminde öngörülen değerleri ve Türkiye’nin bundan alabileceği pay ele alındığında, 2013 yılında Türkiye’nin tekstil dışsatımı 6,9 milyar dolara ulaşabileceği projeksiyonu olasıdır.

Tablo- 6 Dünya Tekstil Ticareti ve Türkiye

Dünya Tekstil Ticaretinin Gelişimi ve Türkiye'nin Payı

1999-2004 ( FOB, Milyar $)

1999 2000 2001 2002 2003 2004

Toplam Dünya Ticareti 138 160 150 152 175 190

Türkiye Dışsatımı (milyon $) 2.734 2.819 3.061 3.163 3.943 4.952

Türkiye'nin Dünya Ticaretindeki Payı 2,0 1,8 2,0 2,1 2,3 2,6

Kaynak: İTKİB/United Nations,Statistics Division

Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü Contrade verilerine dayanılarak tekstil ve hazır giyim sektörü için düzenlenen projeksiyonlara özgü yapılan açıklamalar, gerçek verilerin sağlandığı dönemin kısa oluşu (1999–2004) nedeniyle krizler ve kurlardaki büyük dalgalanmalar gibi etmenler yapılan öngörüleri küçük çaplı sapmalarla etkilese de sağlıklı sonuçlar verecektir. Bu nedenle, Dünya Ticaret Örgütü’nden alınan ve Tablo 7’de yer alan 15 yıllık veriler ölçüt alınarak Türkiye’nin ve dünyanın tekstil ve konfeksiyon sektörü için projeksiyonlarını yapmak olasıdır.

Tablo -7 Dünya Tekstil ve Konfeksiyon Ticareti (MİLYAR $) 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 TEKSTİL TİCARETİ 104 152 151 158 151 148 155 147 154 172 195 KONFEKSİYON TİCARETİ 108 158 164 182 183 186 197 194 203 232 258

Dünya tekstil sektörü ticaret hacmi son 15 yılda ortalama %5 oranında bir büyüme gösterirken, eş dönemde hazır giyim ve konfeksiyon sektörü %8 oranında büyümüştür. Büyüme oranları ele alınarak önümüzdeki dönemde dünya ticaretinin en az bu oranlarda büyümesini sürdüreceği ve Türkiye dışsatımının uzun dönemde dünya ortalamalarına yaklaşacağı yadsınamaz. Buna göre bir projeksiyon yapıldığında, 2013 yılında dünya tekstil ticareti 301 milyar dolar ve konfeksiyon ticareti 412 milyar dolar olurken, Türkiye tekstil dışsatımı 8 milyar dolar ve konfeksiyon dışsatımı ise 25 milyar dolar olacaktır.(Tablo 8 )

Tablo -8 Tekstil ve Hazır giyim Ticaretinde Türkiye’nin Payı 2005 - 2013( Milyar $ ) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Dünya Tekstil Ticareti 204 214 225 236 248 260 273 287 301 Dünya Konfeksiyon Ticareti _{279 293 307 323 339 356 373 392 412} Türkiye Tekstil dışsatımı (CIF) 5,1 5,4 5,7 6,0 6,3 6,6 6,9 7,2 7,6 Türkiye Konf. dışsatımı (CIF) 13,6 14,7 15,9 17,1 18,5 20,0 21,6 23,3 25,2 Kaynak: İTKİB/WTO İnternational Trade Statistics

1999’dan 2004’e dek 5 yılı kapsayan dönemde dünya hazır giyim ve konfeksiyon ticareti ABD dolarına göre yılda ortalama %6,7 oranında artış göstermiştir. Bu artışın gerisinde, dünya nüfusundaki artış, ekonomik büyüme, pazarlama ve dağıtım kanalları ve tüketici davranışlarında gözlenen değişim ile karşılaştırmalı üstünlükler gibi etmenler yer almaktadır. 2007 yılı ve sonrasında sonuncu etmen daha çok etkin olacaktır. Çünkü, başta Çin Halk Cumhuriyeti olmak üzere, 2005 ve sonrasında gelişmekte olan birçok ülkeden yapılan hazır giyim ve konfeksiyon ürünleri dışalımı üzerinden kısıtlamaların kaldırılması, ülkelerin karşılaştırmalı üstünlüklerine göre üretim ve ticareti yeniden şekillendirmiştir. AB Çin’den yapılan 11 kategori malda 2007 yılı sonuna dek kota uygulamış ve ABD de önemli sayıda ürün kategorisinde 2008 yılının sonuna dek kota uygulamasını sürdürse de, 2005 ve sonrası kotaların kaldırılması yeni yarış ortamını geri dönülmez şekilde etkilemiştir.. Bundan ötürü dünya hazır giyim ve konfeksiyon ticareti

2005 – 2013 döneminde yılda ortalama olarak birikimli %6,7’nin üzerinde bir artış potansiyeli taşımaktadır.(Tablo 9 )

Tablo -9 Konfeksiyon Dışalım Projeksiyonu (CIF, Milyar $ )

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Dünya Konfeksiyon

dışalımı 272 290,2 309,7 330,4 352,6 376,2 401,4 428,3 457,0 487,6 Yıllık Değişim 6,7 6,7 6,7 6,7 6,7 6,7 6,7 6,7 6,7 Kaynak: İTKİB/WTO İnternational Trade Statistics

Ancak, göreceli döviz kurlarının, hammadde ve enerji fiyatlarının nasıl bir devinim göstereceği güç olduğundan, bu artışın ne denli olacağını saptamak zordur.

Türkiye bu pazardan ne ölçüde pay alabilir sorusuna yanıt bulmak için 1999’dan 2004 yılına dek varolan parametrelere dayalı bir öngörü yapılabilir. Türkiye’nin dünya ticaretindeki payını sağlıklı bir şekilde saptayabilmenin yöntemi FOB olarak belirlenen dışsatım CIF değerlere çevrilmelidir.1999–2004 yılları arasında dünya dışalımı dışsatımından ortalama %10 daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Nedeni ise değişim olan FOB ve CIF den kaynaklanmaktadır. Çünkü dışalım istatistikleri CIF dışsatım istatistikleri ise FOB olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle, Türkiye’nin hazır giyim ve konfeksiyon dışsatımının dünya dışalımının içindeki payını ve gelişimini görebilmek için dışsatım değerlerine %10’luk bir ek yapmak gerekmektedir. Tablo 10 bu şekilde oluşturulmuştur.

Tablo -10 Hazır giyim ve Konfeksiyonda Türkiye’nin Payı

1999-2004 ( CIF, Milyar $) 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Toplam Dünya Ticareti 198 211 213 218 247 272 Türkiye Dışsatımı 7,8 8,0 8,0 9,8 12,2 13,9 Türkiye'nin Dünya Ticaretindeki Payı 3,9 3,8 3,8 4,5 4,9 5,1 Kaynak: İTKİB/WTO İnternational Trade Statistics

1999 – 2004 döneminde Türkiye’nin dünya hazır giyim ve konfeksiyon ticaretindeki payı sürekli artmış, 1999’da %3,9 olan pay 2004’te %5,1’e ulaşmıştır. Altı yılın ortalaması % 4,3’tür.

2005 – 2013 döneminde, Türkiye dünya hazır giyim ve konfeksiyon pazarından yılda ortalama %4,3’lük payı yine alabilir mi sorusuna, karşılaştırmalı üstünlükler ile Türkiye hazır giyim ve konfeksiyon sektörünü nerede konumlandıracak sorusunun yanıtı gerekir. Buna verilecek yanıt güç olacaktır. Nedeni ise Çin ve ucuz ülkelerden gelen büyük çapta parçalı işlenmiş ürünlerin alım kararları, Türkiye’de üretimin yenilenmesi, döviz kurları gibi birçok etmende değişim sözü edilen süreçte etkili olacaktır. Türkiye’nin, gelişmiş ülkeler gibi olmasa da, yarışta zorlanacağı doğaldır.