Türbin Kurulum Maliyeti ve Sürekli Giderlerin Belirlenmesi

Rüzgar enerjisi yatırımlarında ilk yatırım maliyeti oldukça yüksek olduğundan yatırımcılar için önem taşıyan bir husustur. Bu kapsamda, tez çalışmasında ele alınan analizlerde baz alınmak üzere, türbin yatırım ve sürekli maliyetlerinin belirlenebilmesi için, türbin üreticileri ile görüşmeler yapılmış, literatürdeki makaleler ve uluslararası rüzgar enerjisi otoritelerince yayınlanan raporlar incelenmiş, bulunan sonuçlar harmanlanarak uniform dağılıma göre simüle edilmiş, yapılacak her simülasyon için ayrı maliyetler hesaplanmıştır.

Avrupa Rüzgar Enerjisi Birliği’nin 2009’da yayınlamış olduğu Rüzgar Enerjisi Ekonomisi adlı raporda 2 MW’lık bir türbinin kurulumu sırasında oluşabilecek harcamaların oransal dağılımı Çizelge 5.5’deki gibidir.

Çizelge 5.4 : Aylık üretilen enerjiden teşvikli ve teşviksiz fiyatlarla elde edilen gelirin hesaplanması.

Örnek Aylık Üretilen Enerji (kWh) PMUM Fiyatı ($/kWh) Yerli Üretim Garanti Fiyat ($/kWh) İthal Türbin Garanti Fiyat ($/kWh) Yerli Üretim T. İle Risksiz Aylık Gelir Yerli Üretim T. İle Riskli Aylık Gelir İthal Türbin T. İle Risksiz Aylık Gelir İthal Türbin T. İle Riskli Aylık Gelir Risksiz Faiz Oranı Riskli Faiz Oranı Yerli Üretim Türbin Teşviğiyle NBD İthal Türbin Teşviğiyle NBD Teşviksiz NBD 1 551.848,98 0,0855 0,11 0,073 60.703,39 0,00 40.284,98 6.872,84 0,0026 0,0109 45.293,391 32.121,470 14.156,11 2 202.513,75 0,0673 0,11 0,073 22.276,51 0,00 14.783,50 0,00 0,0026 0,0109 16.274,330 10.800,237 3.754,06 3 767.525,40 0,0676 0 0 0,00 51.873,90 0,00 51.873,90 0,0026 0,0109 12.811,252 12.811,252 12.811,25

Çizelge 5.5 : 2 MW’lık bir türbinin kurulumu sırasında oluşabilecek harcamaların oransal dağılım.

Toplam Maliyetteki Oranı [%] Türbin 75.6 Şebeke Bağlantısı 8.9 Temel ve Kurulum 6.5 Arazi Kiraları 3.9 Elektrik Tesisatı 1.5 Müşavirlik 1.2 Yol Yapımı 0.9 Kontrol Sistemleri 0.3 Toplam 100.0

Genel olarak bir rüzgar enerjisi projesinin kWh başına maliyeti, yıllık yoplam masrafın yıllık enerji miktarına oranlanmasıyla bulunur. Yıllık enerji üretim miktarı, kullanılan türbinin göbek yüksekliği, rotor çapı, bölgenin ortalama rüzgar şiddeti gibi parametrelerle değişirken, yıllık masraf ise türbin fiyatı, türbin temelleri, şantiye içi yol yapım masrfaları, sermaye masrafları ve proje ömrü ile ilişkilendirilebilir. Şekil 5.5’te rüzgar enerjisi projeleri için kWh başına maliyet oluşumu gösterilmiştir (Krohn, 2009).

Şekil 5.5 : Rüzgar enerjisi projeleri için kWh başına maliyet oluşumu.

Türbin kurulum maliyetleri için Avrupa Rüzgar Enerjisi Birliği’nin raporunda (2009) sunulan veriler kullanılmış, bilinen türbin firmalarından Vestas ve Enercon’dan

yatırım yetkilileri ile görüşülmüş, Yavuz Yalçın’ın tez çalışmasında kullanılan maliyet verileri ve Ertürk, M. (2012) makale çalışmasında bulunan kurulum maliyeti verileri alınarak, bu veriler türbin ve montaj, inşaat-elektrik-haberleşme-şantiye, kira ve finans kalemleri şeklinde kategorize edilerek derlenmiştir. Türbin firmaları, yatırım fiyatlarının gizli tutulması ilkeleri gereğince, türbin ve montaj fiyatları hariç, verileri net olarak değil, ancak yüzdesel aralıklarda ifade etmişlerdir. Vestas yetkilisiyle gerçekleştirilen görüşmede, belirtilen aralık ve yüzdelerle türbin ve montaj fiyatlarının 2 MW’lık bir türbinde 2.400.000-2.880.000$ arasında değiştiği, ayrıca finans kaleminin Türbin ve montaj fiyatının %6-8’i oranında değiştiği, inşaat, elektrik vb. masrafların ise tek türbinde %30, türbin sayısı arttıkça; örneğin 10 türbinde, %20 oranına düştüğü öğrenilmiştir. Türbin ve montaj fiyatları belirtilen kaynaklardan alındıktan sonra, diğer kalemler EWEA ve Vestas’tan alınan yüzdeler çerçevesinde şekillendirilmiş ve çeşitli türbin kurulum maliyetleri Çizelge 5.6’da sunulmuştur.

Çizelge 5.6 : Türbin Kurulum Maliyetleri. Türbin Kurulum Maliyetleri

Bilgi Kaynağı Türbin ve Montaj ($) İnşaat,Elektrik, Haberleşme, Şantiye ($) Kira ($) Finans ($) Toplam ($) Vestas Görüşmesi 2.400.000 720.000 123.810 144.000 3.387.810 2.880.000 864.000 148.571 230.400 4.122.971 Terkos Tezi 2.646.650 793.995 136.534 158.799 3.735.978 Enercon Görüşmesi 2.200.000 660.000 113.492 176.000 3.149.492 Ertürk, M., (2012) 1.874.000 498.044 96.675 149.920 2.618.639 2.070.000 334.028 106.786 165.600 2.676.413 2.460.000 405.040 126.905 196.800 3.188.745 1.710.000 612.000 88.214 136.800 2.547.014 1.628.000 322.000 83.984 130.240 2.164.224 Minimum 1.628.000 322.000 83.984 130.240 2.164.224 Maximum 2.880.000 864.000 148.571 230.400 4.122.971 Ortalama 2.207.628 578.790 113.886 165.395 3.065.698 Std. Sapma 427.117 199.329 22.034 31.857 625.111 Türbin fiyatları, çizelge 5.6’da elde edilen minimum ve maksimum türbin fiyatı değerleri dahilinde uniform dağılım kullanılarak, a; minimum değeri, b; maksimum değeri, R ise uniform dağılımdan alınmış bir rassal sayıyı belirtmek üzere,

X = a + (b-a) R _(5.46) formülüyle simüle edilmiş ve 200 ayrı 20 yıllık yatırım olayı simülasyonunda kullanılmak üzere elde edilmiştir.

Çalışmada ilk kurulum maliyeti dahilinde, Avrupa Rüzgar enerjisi Birliği’nin raporunda geçtiği şekilde türbin maliyeti, şebeke bağlantısı, temel ve kurulum maliyetleri, elektrik tesisatı, yol yapımı ve kontrol sistemleri sayılmış, arazi kirası, müşavirlik, bakım ve onarım maliyetleri ve yıllık lisans bedeli yıllar içerisinde sürekli ödenen maliyetler olarak analize dahil edilmiştir.

Enerji Piyasası Denetleme Kurumu’nun 02 Eylül 2011 tarihli ve 28042 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve Elektrik Piyasasında 2012 yılında uygulanacak olan lisans alma, yıllık lisans, lisans yenileme, lisans tadili ve lisans sureti çıkartma bedellerine ilişkin olarak alınan 3391 no’lu kararı gereği; 2 MW’lık bir türbinin lisans süreci ile ilgili maliyetleri Çizelge 5.7’de belirtmiştir.

Çizelge 5.7 : 2MW’lık bir türbinin lisans maliyetleri. Lisans maliyetleri

Lisans Alma Bedeli Yıllık Lisans Bedeli Lisans Sureti Çıkarma Lisans Yenileme Bedeli Lisans Tadili

Enerji Piyasası Denetleme Kurumu’nun 02 Eylül 2011 tarihli ve 28042 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve Elektrik Piyasasında 2012 yılında uygulanacak olan lisans alma, yıllık lisans bedeli, lisans yenileme, lisans tadili ve lisans sureti çıkartma bedellerine ilişkin olarak alınan 3391 no’lu kararı gereğince, 2 MW’lık bir kurulu güce sahip olan bir rüzgar türbinin lisans alma bedeli 5.000 TL, yıllık lisans bedeli; üretimi yapılan kWh başına 0,003 Kr., lisans sureti çıkarma bedeli 1000 TL, lisans yenileme bedeli lisans alma bedelinin %50’si olmak üzere 2.500 TL olmaktadır. Lisans tadili bedeli ise mezkur kararda belirtildiği üzere, “kurulu güç artışlarında oluşan yeni kurulu güç değerinin tadil öncesi değer aralığını aşması halinde, tadil öncesi değer aralığına karşılık gelen yürürlükteki lisans alma bedeli ile yeni değer aralığına karşılık gelen lisans alma bedeli arasındaki fark kadar, değer aralığının aşılmadığı hallerde ve diğer tadillerde 5.000 TL olmaktadır. Ayrıca, bu hükmün yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine uygulanmasında,

hesaplanan lisans tadil bedelinin % 1’i dikkate alınır. Ancak bu bedel 5.000 TL’den az olamaz” kaidesince, lisans tadil bedeli 5.000 TL olmaktadır.

Ancak yapılan bu tez çalışma, alınan lisanslar 49 yıl süresince geçerli olduğu ve çalışma 20 yıllık bir süre zarfını kapsadığından lisans yenileme bedeli nakit akışlarına dahil edilmemiş, aynı zamanda herhangi bir kapasite artışına gidilmediğinden lisans tadil bedeli de aynı şekilde nakit akışlarına eklenmemiştir. Lisans alma bedeli, yıllık lisans bedeli, lisans sureti çıkarma bedelleri nakit akışlarına dahil edilirken, yatırımlara yapılan teşvikler dolar üzerinden olduğundan bulunan bütün TL değerleri dolar kurunun 1.82 TL olduğu tarihte hesaplanmış olmasından ötürü, tüm TL fiyatları bu değer üzerinden dolara çevrilmiştir.

Ayrıca, 5346 Sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin yenilenebilir Enerji Kanunu çerçevesinde, devletin yenilenebilir enerjiye teşviklerinden olarak, ilk 10 yıl arazi kirası bedellerine %85 indirim uygulaması bulunmaktadır. Buna ek olarak, ilk 8 yıl süresince yıllık lisans bedeli de alınmamaktadır.

Yıllar içerisinde gerçekleşen sürekli maliyetlerin değeri aynı kalmayacak ve enflasyon oranında artış gösterecektir. Ancak, bu değerleri bu gibi bir oranla orantılı olacak şekilde ileriki yıllarda gerçekleşecek değerlerini bulup, sonra enflasyon oranıyla orantılı bir faiz oranıyla tekrar bugünkü değerini bulmak anlamsız olduğundan, gelecek yıllar içerisinde gerçekleşen bütün sürekli nakit akışlarının bugünkü değerinin, bugün geçerli olan değere eşit olduğu varsayılmıştır.

Bu kapsamda, 20 yıllık yatırım süresince ödenecek kira bedeli, Avrupa Rüzgar Enerjisi Birliği’nce yayınlanan raporda Çizelge 5.5’te özetlendiği üzere, yıllık kira bedeli türbin kurulumunun %3,9’una karşılık gelecek şekilde, simüle edilen 200 türbin bedelinin her birinin %3,9’luk kısımları, ilk 10 yıl %85 indirimli, sonraki 10 yıl tam fiyatından sayılmak üzere kira bedeli sütunu oluşturularak bunlar sürekli maliyetlere eklenmişlerdir. Ayrıca, 8 yıl süresince yıllık lisans bedeli sürekli maliyetlere eklenmemiş, yatırımın son 12 yılında ise

Yıllık Lisans Bedeli = Üretilen Enerji (kWh) x 0,003 _(5.47) fonksiyonuyla hesaplanarak sürekli maliyetlere dahil olmuş şekilde nakit akışlarına eklenmiştir.

Gider hesaplamasına yıllık bakım maliyeti fiyatları da dahildir. Yıllık bakım maliyetleri, Ertürk (2012) çalışmasında verilmiş olan ($/MWh) bakım maliyetlerinin ortalama değeri olan 16, 25 $ alınarak 2MW’lık bir türbin ile çalışıldığından ötürü 16,25 x 2 =32,5 $ olarak kabul edilmiştir. Aylık periyotta hesaplama yaparken nakit akışlarına 32,5/12=2,17 $ olarak eklenmiştir.

5.7 Devletin Rüzgar Türbini Yatırımcılarına Sağladığı Teşvikleri Kullanma