Tür ve Tür Toplulukları Ekolojis

Çevre bilgi testinin, tür ve tür toplulukları boyutu ile ilgili her üç grupta da anlamlı fark ortaya çıkmıştır (Tablo 4.1, p< .05). Her üç grupta da sontest sıra ortalaması, öntest ve takip sıra ortalamasından yüksektir fakat takip sıra ortalmasında, sonteste göre gerileme olsa da bu gerileme, öntest düzeyine kadar değildir (Şekil 4.2).

Şekil 4.2 Grupların tür ve tür toplulukları ekolojisi boyutu Friedman sıra ortalamaları grafiği

Kruskal Wallis analizi sonucu, öntest puanları açısından gruplar arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmamıştır (Şekil 4.2, Ek 17, p > 0.05). Bu nedenle eğitime başlamadan önce, her üç grubun da tür ve tür toplulukları ekolojisi hakkında bilgi düzeylerinin, birbirine yakın olduğu sonucuna varılmıştır.

Tablo 4.3 Çevresel bilgi testi tür ve tür toplulukları ekolojisi boyutunun, öntest- sontest- 6. ay takip toplam puanları açısından gruplar arası karşılaştırma, Kruskal Wallis sonucu

Grup n Sıra Ortalaması sd X2 p Anlamlı Fark

S

on

te

st Deney 24 27.92 2 8.168 .017 Kontrol I- II

Kontrol I 23 42.61 Kontrol I- Deney

Kontrol II 19 29.53

6. ay taki

p

Deney 23 21.11 2 13.227 .001 Kontrol I- II

Kontrol I 22 39.89 Kontrol I- Deney

Kontrol II 15 31.13 1.33 2.7 1.98 1.07 2.48 2.45 1.1 2.5 2.4 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3

Ön test Son test 6. ay takip Deney

Tür ve tür toplulukları ekolojisi

Sontest ve 6. ay takip verileri açısından karşılaştırmalarda anlamlı farklılıklar belirlenmiştir (Tablo 4.3). Anlamlı farklılıklar belirlenen karşılaştırmaların, z ve etki büyüklüğü değeri Tablo 4.4‘de sunulmuştur.

Tablo 4.4 Tür ve tür topulukları ekolojisi boyutuna ilişkin anlamlı fark çıkan karşılaştırmaların z ve etki büyüklüğü değerleri

Tür ve tür toplulukları ekolojisi

Öntest-Sontest Sontest- 6. ay takip Öntest- 6. ay takip

z r z r z r

Deney grubu 4.118 0.5 2.189 0.3 2.210 0.3

Kontrol I grubu 4.029 0.6 p> 0.5 4.018 0.5

Kontrol II grubu 3.690 0.6 p> 0.5 3.301 0.5

Her üç grubun öntest- sontest karşılaştırmasında, sontest lehine anlamlı fark bulunmaktadır (Tablo 4.1) ve sontest açısından uygulanan eğitim programlarının, tür ve tür toplulukları boyutuna dair bilgi edinimi üzerine etkisi, yüksek düzeydedir (Tablo 4.4). İçerik analizi sonucu elde edilen veriler, deney ve kontrol I grubunun analiz sonuçlarını destekler iken, kontrol II grubunun nicel ve nitel verileri arasında tutarsızlık bulunmaktadır (Tablo 4.2). Deney grubu katılımcılarından 9 kişi (Tablo 4.2), bu boyuta dair bilgi edindiklerini çeşitli şekilde aktarmışlardır:

A.12 kodlu 24 yaşındaki kadın Fen Bilgisi öğretmeni, 17 Temmuz etkinlikleri sonrası görüşünü şöyle aktarmıştır:

―Babamın bir bahçesi var ve zirai ilaçlardan pek haz etmiyor. Isırgan otu+ Sinir otu+ Sarımsak formülünü ona aktaracak olmanın ve onun bunu kullanarak daha rahat tarım yapacağını öğrendim.‖

25 yaşındaki Fen Bilgisi öğretmeni A.24 kodlu erkek katılımcı, 18 Temmuz etkinlikleri sonrası görüşünü şöyle ifade etmiştir:

―Yılanların ekosistem içinde kritik öneme sahip olduğunu öğrendim. Özel yaşamımda yılanlara daha dikkat edeceğim ve gereksiz yere öldürülmesine karşı çıkacağım.‖

32 yaşındaki A.20 kodlu kadın Fizik Öğretmeni, 18 Temmuz etkinlikleri sonrası görüşünü şöyle aktarmıştır:

―Bir kedi, bir kuşu yiyorsa buna müdahale etmemem gerektiğini düşünüyorum.‖

A.12, A.20 ve A.24 kodlu katılımcıların ifadelerinde Çanakkale ve yakın çevresinin omurgalı hayvanları, endemik bitkileri ve orman ekosistemi derslerinin yansımaları görülmektedir ve her üç derste de etkinlik yapılmıştır.

Kontrol I grubunda, 6 katılımcıda tür ve tür toplulukları boyutuna dair bilgi edinildiğini gösteren ifadeler belirlenmiştir (Tablo 4.2).

B.16 kodlu 31 yaşındaki Fen Bilgisi öğretmeni erkek katılımcı, 22 Haziran dersi sonrası görüşlerini şöyle aktarmıştır:

―Ekoloji ve botanik konulu anlatımlarda oldukça bilgilendiğimi düşünüyorum. Biyoçeşitliliğin korunması ile ilgili yaklaşımlar ilgimi çekti. Öğrencilerimle kesinlikle bu bilgileri paylaşırım.‖

B.12 kodlu 51 yaşındaki kadın Fen Bilgisi öğretmeni, 21 Haziran etkinlikleri sonrası görüşünü şu şekilde ifade etmiştir:

―Berrak suyun değil canlıların yaşadığı suyu içmeyi iş ve özel hayatımdaki kişilerle paylaşacağım.

Çanakkale ve çevresinde yaşayan omurgalı hayvanlardan yılan diye bildiğimizin yılan kertenkelesi olduğunu öğrendim. Öğrencilerimle özellikle bunu paylaşacağım.‖

B.11 kodlu 42 yaşındaki kadın Sınıf öğretmeni katılımcı, 22 Haziran etkinliği sonrası düşüncelerini şu şekilde aktarmıştır:

―Yılan olarak tanımladığım bazı canlıların aslında kertenkele olduğunu öğrendim.‖

B11, B12 ve B16 kodlu katılımcıların ifadelerinde Çanakkale ve yakın çevresinin omurgalı hayvanları, akarsu ekolojisi, endemik bitkiler ve orman ekosistemi konularına dair bilgiler bulunmaktadır. Bu konular, ayrıca sınıfiçi etkinlik yapılan derslere aittir.

Sontest- takip süreci karşılaştırmasında, deney grubunda sontest lehine anlamlı fark çıkmış iken; diğer iki grupta anlamlı fark bulunmamaktadır. Anlamlı fark çıkmamasının nedeni, kontrol I ve kontrol II gruplarının sontest ve takip sıra ortalamalarının, birbirine yakın olmasıdır (Tablo 4.1). Bir başka deyişle 6 aylık takip sürecinde, deney grubunun tür ve tür toplulukları ekolojisine ilişkin bilgilerinde diğer iki gruba göre daha çok gerileme olmuştur fakat bu gerileme, öntest düzeyine kadar değildir. Her üç grubun öntest- takip karşılaştırmasında, takip lehine anlamlı fark bulunmaktadır. Fakat etki büyüklüğü kıyaslandığında, deney grubunun etki büyüklüğünün diğer iki gruba göre daha düşük olduğu göze çarpmaktadır. Bir başka deyişle sınıfdışı eğitim programı, uzun vadede tür ve tür toplulukları ekolojisi boyutuna dair bilgi edinimi açısından orta düzeyde (r: 0.3) etkili iken; diğer iki eğitim programı, yüksek (r: 0.5) düzeyde etkili olmuştur. Gruplar arası yapılan Krsukal Wallis analizinde de son test ve takip değeri açısından, kontrol I grubunun sıra ortalaması ile deney grubu ve kontrol II grubunun sıra ortalamaları arasında anlamlı fark bulunmaktadır (Tablo 4.3). Diğer yandan kontrol II grubunun, tür ve tür toplulukları ekolojisi boyutuna ilişkin istatistiksel analizlerinde (Tablo 4.1, Tablo 4.3, Tablo 4.4), anlamlı farklar belirlenmiş iken içerik analizinde (Tablo 4.2), bu boyutu ile ilgili her hangi bir ifadeye rastlanmamıştır. Veri setleri arasındaki tutarsızlık nedeni ile kontrol II

grubunda, tür ve tür toplulukları ekolojisi boyutu ile ilgili bilgi artışına, ihtiyatlı yaklaşılmaktadır. Nicel ve nitel veriler ışığında kontrol I grubu, tür ve tür topulukları ekolojisi boyutunda diğer iki gruba göre daha başarılı olmuştur.