TÜKETMEK İÇİN YAŞAMA,

YAŞAMAK

TÜKET

ETKİNLİK 5

ETKİNLİK 6

Görsel 3.17: Birikim ile ilgili kavramlar

İnsanın, yaşamını devam ettirebilmesi için tüketim yapması kaçınılmazdır. İşletmelerin artmasıy-la ürün çeşitliliğin artması ve internet üzerinden alışverişin yaygınartmasıy-laşması tüketici ve satıcı arasındaki anlaşmazlıkların da çoğalmasına sebep olmuştur. Bu anlaşmazlıkların çözümünde tüketicilerin hak ve sorumlulukları hakkında bilinçli olması oldukça önemlidir. Bilinçli tüketicilerden oluşan bir toplumda satış yapan firmalar; dürüst, sağlığa ve çevreye zarar vermeyen, tüketicilerin haklarını gözeten bir üretim gerçekleştirmek durumunda kalır. Böylece tüketicinin çatışma yaşayacağı her türlü tüketici problemi de ortadan kalkar.

1. Aşağıdaki görselleri inceleyiniz.

2. Görselleri inceledikten sonra aşağıda maddeler hâlinde verilen soruları sınıf arkadaşları-nızla fikir alışverişinde bulunarak yanıtlayınız.

• Görseller sizce neler anlatmaktadır?

• Bilinçli tüketici olduğunuzu düşünüyor musunuz? • Bilinçli tüketici olmak için neler yapılabilir?

ETKİNLİK 7

࡟ Ailenizin, arkadaşlarınızın ve yakın çevrenizin tüketici olarak ürün satın alırken dikkat ettikleri hususların neler olduğunu öğreniniz. Öğrendiklerinizi not alarak sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

2.1. Kredi Kartı Alırken ve Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar

Borç, geri verilmek üzere alınan bir paradır. Banka ya da benzeri mali kurumların verdiği borca da kredi denir.

Kredi kartı, kart kullanıcılarına nakit para taşımaksızın alışveriş yapma olanağı tanıyan ya da nakit çek-me kolaylığı sağlayan bir çeşit ödeçek-me aracıdır. Kredi kartı kullanımı için gerekli olan cihaza POS cihazı denir. POS kelimesi, açılımı “point of sale” (poyint of seyıl) olan İngilizce bir kelimedir ve Türkçede “satış noktası” anlamına gelmektedir.

Kredi kartının en temel özelliği, bireye bir malı alırken o anda kredi imkânı yaratmasıdır. Kredi kartla-rının mal ve hizmetler için;

• Ödeme aracı, • Nakit temin aracı,

• Devamlı nitelikli bir kredi kaynağı olmak üzere üç ana fonksiyonu bulunmaktadır.

Kredi kartı kullanımı gelişmiş ülkelerde oldukça eski olmakla birlikte, Türkiye’de 1990’larda başlamıştır. 1990’lı yıllara kadar Türkiye’de daha çok kurumsal bankacılık alanında faaliyet gösteren bankalar, genel-likle büyük firmaların kredi taleplerini yerine getirmişler ve faaliyetlerini bu alanda yoğunlaştırmışlardır. Ancak 1990’lı yıllardan sonra bankaların faaliyetlerini bireysel bankacılık alanlarında da yoğunlaştırma-ları ve gelirlerinin önemli bir kısmını bu faaliyet grubundan elde etmeleri, tüm sektördeki çalışmayoğunlaştırma-ları bu yöne kaydırmıştır. Bireysel bankacılık anlamında bankalar öncelikle teknolojik altyapı gelişimine önem vermişler ardından ürün çeşitliliğini artırmışlardır. Kredi kartları da bireysel bankacılıkta kullanılan en önemli finansal araçlardan biridir. Çoğu zaman tercih edilen bir ödeme aracı olan kredi kartları, sağladığı yararlar yanında ilgili taraflar açısından birtakım riskler de içermektedir. Bu nedenle kredi kartı alırken ve kullanırken dikkatli olunmalıdır.

2.1.1. Kredi Kartı Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Hususlar

• Kredi kartı limiti gelir düzeyini dikkate alarak belirlenmelidir.

• Kredi kartı alırken sözleşmede yıllık üyelik ücretine yer verilip verilmediği ile yer verilmiş ise miktarı göz önünde bulundurularak seçim yapılmalıdır.

• Kredi kartı sözleşmesi okunmalı ve kredi limiti, yıllık kart ücreti, asgari ödeme miktarı, kredi faizi gibi terimlerin ne anlama geldiğine dikkat edilmelidir.

• Kredi kartı üyelik sözleşmesi en az 12 punto koyu siyah harflerle düzenlenmeli ve bir nüshası tüketiciye verilmelidir.

• Kredi kartlarının internet ortamında hukuka aykırı kullanımı, kartın internet ve telefon kullanı-mına kapatılması ile engellenebilir.

2.1.2. Kredi Kartı Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Hususlar

• Kredi kartı fişlerindeki tutar kontrol edilmelidir.

• Alışverişlerde POS cihazı, kredi kartı sahibinin gözü önünde kullanılmalıdır.

• Kartın kaybolduğu veya çalındığı fark edildiği anda ilgili bankanın çağrı merkezi aranıp bu durum bildirilmeli ve kart iptal edilmelidir.

• İnternet üzerinden yapılan alışverişlerde kredi kartı bilgilerini vermeden önce o sitenin güve-nilir olup olmadığından emin olunmalıdır.

• Kart sahiplerinin kartlarını ve bunlara ait şifreleri güvenli bir şekilde koruması ve başkaları tarafından kullanılmasına engel olacak tedbirleri alması gerekir.

• Kredi kartı ile POS makinelerinde ödeme yapıldıktan sonra kartın geri alındığı mutlaka kontrol edilmelidir.

fon numarası ve ardışık numaralar vb. olmamasına dikkat edilmelidir.

• Kart sahibi birden fazla kredi kartına sahipse her bir kart için ayrı şifre edinmelidir.

• Kart çıkaran kuruluş ya da satış görevlileri hiçbir zaman güvenlik bilgilerini ve şifreyi talep etmeyecektir. Kredi kartı şifresi iş yeri satış görevlisi de dâhil olmak üzere kimseyle paylaşıl-mamalıdır.

• Kart çıkaran kuruluşun kredi kartı şifresini posta aracılığıyla göndermesi durumunda şifre ez-berlenmeli ve şifrenin yazılı olduğu belge imha edilmelidir.

• Kredi kartı bilgileri, güvenli olmayan yollarla satış yapan firmalara verilmemelidir.

Kartınız kaybolduğunda ya da çalındığında aşağıdakileri uygulamalısınız.

• Hemen bankanızı arayarak durumu bildiriniz, kartın iptal edilmesini isteyiniz. Böyle acil durumlarda hızlı ulaşım için banka telefon numaralarını telefonunuza kaydediniz.

• Sahte başvuruların önüne geçebilmek için kredi kartlarınızla beraber nüfus cüz-danı, ehliyet, pasaport gibi belgeleriniz de çalındı ya da kaybolduysa mutlaka du-rumu polis ve savcılığa bildirip tutanak tutturunuz.7

7 Kaya, F. (2009).

8 Şarlak, Z., Aile Bütçesi ve Kaynak Yönetim.

Okuma Parçası

ELİF’İN HİKÂYESİ

Elif işsizdir. Kocası bir ay önce bir iş kaza-sı geçirmiştir. Evin geliri yok denecek kadar azalmıştır. Bu yüzden askerden yeni dönen oğluyla birlikte ufak bir iş kurmaya karar ve-rir. Elif, mutfakta maharetlidir. Nohutlu pilav yapacak, oğlu da bunu seyyar bir arabayla sa-tacaktır. Bu amaçla borç bulmaya karar verir. Amcasının hâli vakti yerindedir. Ayda 200 TL geri ödeme sözü vererek ondan 1.000 TL borç alır. Bunun 500 TL’sini ikinci el bir tezgâh ara-ba için kullanır. Geri kalan 500 TL’yi de pirinç, nohut ve yağ almak için harcar. Malzemeleri toptan aldığı için epeyce indirim yaptırmayı başarır. İş tutar. 5 ay boyunca amcasına bor-cunu söz verdiği gibi zamanında öder ve bi-tirir. Borcunu düştükten sonra elinde kalan parayla aylık geçimini sağlamayı da başarmış-tır. Borcunu bitirdikten sonra ayda 200 TL’yi

kenara koymaya karar verir.⁸ ^{Görsel 3.19: Birikimlerini planlayan Elif Hanım} Görsel 3.18: Elif Hanım ve satışa yardım eden oğlu

BİLGİ KUTUSU

⁹Şarlak, Z., Aile Bütçesi ve Kaynak Yönetim.

Okuma Parçası