Yapılan pekçok çalışmada duygusal emek ile tükenmişlik arasındaki ilişki incelenmiştir. Hochschild 1983 yılında yaptığı çalışmasında tükenmişliğin duygusal emeğin sonucu olduğunu vurgulamıştır. Daha sonra aynı alanda çalışmalar yapılmış farklı meslek dallarında araştırmalar devam etmiştir. Morris ve Feldman, Kruml ve Geddes, Grandey, Zhang ve Zhu da yaptıkları çalışmalarda benzer sonuçları elde etmişlerdir. Duygusal emek ile tükenmişlik arasında ilişkilerin incelendiği çalışmalar aşağıda belirtilmektedir:
Duygusal emek gösterilen işlerin, tükenmişliğin belirleyicisi olduğu bulunmuştur (Schaufeli ve Greenglass, 2001: 506).
Duygusal tükenmenin, duygusal davranış kurallarına bağlı olduğu ve ayrıca yüzeysel duygusal emek gösteriminin de duygusal tükenme ile ilişkili olduğu belirtilmiştir (Goldberg ve Grandey, 2007: 312-313).
Hemşirelerde tükenmişliğin duygusal emek gösteriminden kaynaklanıp kaynaklanmadığının incelendiği çalışmada özel sektörde çalışanların, kamu sektörüne göre daha az tükenme yaşadıkları ortaya konulmuştur (Seçer, 2003: 150).
Havayolu çalışanları üzerinde yapılan çalışmaya göre, daha çok duygusal emek gösterenlerin tükenmişlik düzeylerinin arttığı belirtilmiştir (Chang ve Chiu, 2009: 310).
Doktorlar üzerinde yapılmış olan çalışmada duygusal emek gösterimlerinin tükenmişlik üzerinde etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Yüzeysel davranış tükenmişliği arttırmaktadır. Derinlemesine duygusal emek davranışının, tükenmişlik boyutları ile ilişkisi olmadığı ortaya çıkmıştır (Köksel, 2009: 150). Farklı hastanelerde görev yapan sağlık çalışanları üzerine yapılan araştırmada, derinlemesine duygusal emek davranışlarının artmasının tükenmişlik düzeyini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır (Çaldağ, 2010: 91). Bununla birlikte, derinlemesine duygusal emek gösterimlerinin, içgörü kaynaklarını tükettiğini ve tükenmeye neden olabileceğini belirtmek önemlidir (Brotheridge ve Lee, 2002: 17) çünkü durumları yeniden değerlendirmek, bir bilişsel eylem içerir ve bu durumda emek yüksek şekilde sergilenmektedir. (Grandey ve Gabriel, 2015: 323).
Hemşirelerin derinlemesine duygusal emek davranışları ile tükenmişlik arasında ilişki bulunamazken, yüzeysel duygusal emek davranışının duygusal tükenmeyi artırdığı ortaya çıkmıştır (Ağırman, 2012: 90-97).
Yüzeysel duygusal emek davranışının duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile pozitif ilişkili olduğu, derinlemesine duygusal emek davranışının ise tükenmişlik boyutlarından düşük kişisel başarı hissi ile arasında negatif ve anlamlı bir ilişki olduğu belirtilmiştir (Basım ve Beğenirbaş, 2012: 88).
Turist rehberlerinin derinlemesine duygusal emek ve samimi duygusal emek davranış boyutu arttıkça, tükenmişlik boyutlarından olan duyarsızlaşmanın azaldığı belirlenmiştir (Kaya ve Özhan, 2012: 109).
Özel sektörde ve kamu sektöründe görev yapan hemşireler ile yapılan çalışmada, duygusal emeğin tükenmişliğe yol açtığı belirlenmiştir (Yıldırım ve Erul, 2013: 92).
Banka çalışanları üzerinde yapılan çalışmada yüzeysel duygusal emek davranışının, tükenmişliğin alt boyutlarından duygusal tükenme ile pozitif ilişkili olduğu, yüzeysel duygusal emek davranışının, duyarsızlaşmayı arttırdığı, derinlemesine duygusal emek davranışının kişisel başarı hissinde azalmaya sebep olduğu ortaya çıkmıştır (Gün Eroğlu, 2014: 150).
Özel güvenlik görevlileri için yapılmış olan çalışmada yüzeysel duygusal emek davranışının daha fazla tükenmeye neden olurken, derinlemesine duygusal emek davranışının ve samimi duygusal emek gösteriminin, tükenmişliği azalttığı tespit edilmiştir (Polatcı ve Özyer, 2015: 144).
Hizmet sektöründe görev yapan öğretmenlerin davranışlarında duygusal tükenmişlikle, duygusal emek arasındaki ilişki tespit edilmiştir (Mengenci, 2015: 127).
Otel çalışanları ile yapılan çalışmada, yüzeysel duygusal emek davranışı ile duygusal tükenme arasında pozitif yönlü ilişki, derinlemesine duygusal emek davranışı ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında negatif yönlü ilişki bulunmuştur. Bununla beraber de duygusal tükenmenin işten ayrılma niyetini pozitif yönlü etkilediği tespit edilmiştir (Korkmaz, Sünnetçioğlu ve Koyuncu, 2015: 14).
Öğretmenlerle yapılan çalışmada, yüzeysel duygusal emek ve samimi duygusal emek davranışının, duygusal tükenmeyi artırdığı, derinlemesine duygusal emek davranışının ise duygusal tükenmeyi azalttığı sonucuna varılmıştır (Bulgurcu Gürel ve Çetinkaya Bozkurt, 2016: 133).
Otel işletmelerindeki çalışmada duygusal emeğin derinlemesine duygusal emek davranış boyutunun duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarını negatif yönde, yüzeysel duygusal emek davranışının ise sadece duyarsızlaşma boyutunu pozitif yönde etkilediği ortaya çıkmıştır (Kaplan ve Ulutaş, 2016: 165).
Turist rehberleri üzerine yapılan çalışmada da derinlemesine duygusal emek davranışının, tükenmişliği yüzeysel duygusal emek davranışına göre daha çok arttırdığı belirtilmiştir (İrigüler ve Güler, 2016: 112).
Turist rehberlerinin duygusal emek gösterimlerinin tükenmişliği artırdığı sonucu elde edilmiştir (Akdu ve Akdu, 2016: 25).
Akademisyenler üzerinde yapılan çalışmada da duygusal emekle tükenmişlik arasında anlamlı ilişkilerin olduğu sonucuna varılmış, yüzeysel duygusal emek göstermenin tükenmeyi zayıf da olsa etkilediği, samimi duygusal emeğin ise tükenmeyi negatif etkilediği sonucu elde edilmiştir (Yücebalkan ve Karasakal, 2016: 35).
Bir başka çalışmada da yüzeysel duygusal emek gösterimi ile tükenmişlik arasında pozitif ilişki olduğu belirtilmiştir, derinlemesine duygusal emek gösteriminin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile herhangi bir ilişkisinin olmadığı belirtilmiştir, ayrıca, duygusal emek ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide tükenmişliğin aracılık etkisi de ortaya konulmuştur (Lee, 2017: 1-18). Çalışanın duygularını düzenleme kapasitesi, duygusal emeğin ve potansiyel tükenmenin önlenmesinde önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Sürekli eğitim ve gelişim fırsatları, duygusal dengenin sağlanması için önemlidir (Edward, Hercelinskyj ve Giandinoto, 2017: 215-225).
7 İŞTEN AYRILMA NİYETİ, İŞTEN AYRILMA NİYETİNİN ÖNEMİ, İŞTEN AYRILMA NİYETİNİN NEDENLERİ, İŞTEN AYRILMA
NİYETİNİN SONUÇLARI, İŞTEN AYRILMA NİYETİNİN
ÖNLENMESİ, İŞTEN AYRILMA NİYETİ VE DUYGUSAL EMEK İLİŞKİSİ