Tükenmişlik Alanında Yapılan Araştırmalar

meslekleri, polisler, hemşireler, doktorlar, öğretmenler, bankacılar, çağrı merkezi çalışanları ve bunlar gibi insanlarla yüz yüze çalışmayı gerektiren mesleklerin çalışanları üzerinde yapılmıştır. Aşağıda Türkiye’de bu alanda yapılan araştırmalara yer verilmiştir. Buna göre;

Ergin (1992) araştırmasında doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeylerini incelemiş ve bu çalışma ile Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Türkiye’ye uyarlamasını yapılmıştır. Bu araştırmada özetle şu bulgulara ulaşmıştır: Kadınlar erkeklerden daha çok duygusal tükenme yaşamaktadırlar. Kişisel başarı boyutunda ise erkeklerin kişisel başarı duygusu kadınlardan daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca çalışma süresi arttıkça tükenmişlik azalmaktadır.

Torun (1995) tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek üzerine yapmış olduğu çalışmasında elde ettiği bulgulara göre; ailede uyum ve sosyal destek kaynaklarından yararlanma fırsatı arttıkça tükenmişlik azalmaktadır.

Girgin (1995), yaptığı araştırmada ilkokul öğretmenlerinde mesleki tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizini yaparak bir model önerisi geliştirmiştir. Araştırma Đzmir ili genelinde metropol alanda ve metropol alanı dışında yapılmıştır. Metropol alanda çalışan öğretmenlerin tükenmişlik puanları ile alan dışında çalışanların puanları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Baysal (1995), öğretmenlerinde mesleki tükenmişliği etkileyen etmenleri incelediği araştırmada, kadın öğretmenlerde duygusal tükenmenin erkek öğretmenlerden daha fazla olduğunu, çocuk sayısının fazla olmasının duyarsızlaşma ve duygusal tükenme boyutlarında tükenmişliği arttırdığını, 20-30 yaş gurubunda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik açısından daha riskli grup olduğunu, mesleğini severek sürdüren öğretmenlerin, mesleğini zorunlu olarak sürdüren öğretmenlerden duyarsızlaşma ve kişisel basarı duygusu boyutlarında tükenmişliği daha az yaşadıklarını bulmuştur.

Girgin ve Baysal (2005) tarafından yürütülen çalışmada elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerinin duyarsızlaşma boyutundaki puanının erkek öğretmenlerde daha yüksek çıktığı bulunmuştur. Ayrıca iş arkadaşlarından destek görenlerin görmeyenlere oranla duygusal tükenme ve duyarsızlaşma puanlarının anlamlı düzeyde düşük çıktığı, öğretmenlik mesleğinin toplumda hak ettiği yeri bulmadığını düşünenlerin duygusal

tükenmişlik düzeyi diğerlerinden önemli düzeyde yüksek çıktığı, üstlerinden takdir görmediğini düşünen öğretmenlerin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma puanları takdir gördüğünü düşünenlerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Akçamete vd (2001), öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik ile ilgili yapmış oldukları araştırma sonucuna göre; tükenmişlik iş doyumu ve kişilik özellikleri arasında ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Tükenmişlik ile iş doyumu arasında yüksek ve ters yönde bir ilişki olduğu, iş doyumu arttıkça tükenmişliğin azaldığı bulunmuştur.

Izgar (2001)’ın okul yöneticilerinin üzerinde gerçekleştirdiği araştırma sonucunda; kadın yöneticilerin erkeklere göre daha çok tükenmişlik yaşadıkları, duyarsızlaşma ve kişisel başarı duygusu alt boyutlarında en yüksek tükenmişliğin 21-30 yaş arası bireylerde görüldüğü, duygusal tükenme ve kişisel başarı alt boyutlarında en yüksek tükenmişlik yaşayan bireylerin boşanmış yöneticiler olduğu, hiç çocuğu olmayan yöneticilerin tükenmişlik düzeylerinin çocuğu olanlara nazaran daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Ayrıca mesleki kıdem arttıkça tükenmişlik düzeyinin düştüğü ve öğretmenlik mesleğini ilk sırada tercih eden yöneticilerin tükenmişlik düzeyinin daha düşük olduğu tespit edilmiştir.

Babaoğlan (2006)’ın ilköğretim okulu yöneticileri üzerinde uyguladığı doktora tezi çalışmasında; yöneticilerin az düzeyde tükenmişlik yaşadığı; en fazla tükenmişliği duygusal tükenmede, en az tükenmişliği duyarsızlaşmada yaşadığı; toplam tükenmişlikte kadınların erkeklerden; duygusal tükenme, kişisel başarısızlık ve toplam tükenmişlikte bekarların evlilerden; duyarsızlaşmada eşinden destek almayan yöneticilerin eşinden destek alan yöneticilerden; duyarsızlaşma ve toplam tükenmişlikte çocuksuz yöneticilerin çocuğu olan yöneticilerden; duyarsızlaşmada diğer branşlarda olan yöneticilerin sınıf öğretmenliği branşında olanlardan; duyarsızlaşma ve toplam tükenmişlikte çocuksuz yöneticilerin 3-5 çocuklu yöneticilerden, duyarsızlaşmada yaş grubu ve mesleki kıdemi yüksek yöneticilerin daha düşüklerden; duygusal tükenme ve toplam tükenmişlikte yöneticilik kıdemi az olan yöneticilerin fazla olanlardan daha fazla tükenmişlik yaşadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Güllüce (2006) mesleki tükenmişlik ve duygusal zekâ arasındaki ilişkiyi yöneticiler üzerinde araştırdığı çalışmasında, Erzurum’daki KOBĐ’lerde çalışan örneklem

duygusal zekâ arasındaki ilişkinin etkileri incelemiştir. Araştırma sonucunda duygusal zekâ ve tükenmişlik durumları arasındaki fark olup olmadığı incelenmiş; duygusal zekâ ve tükenmişlik arasında ters yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

Tükenmişlik alanında yapılmış çalışmalar incelendiğinde, bu çalışmaların tükenmişliği çeşitli değişkenlerle ilişkisi belirlenmeye çalışılmış olsada tükenmişliğin kişilik özellikleri ile ilişkisine dar ve ksıtlı bir alanda değilnildiği görülmektedir. Bundan dolayı bu çalışma ile ilgili alandaki bu boşluğun doldurulması amacı güdülmektedir.