SUÇUN MANEVİ UNSURU

Türk Ceza Kanunun 163. maddesinde düzenlenen karşılıksız yararlanma suçu kasten işlenebilen bir suç tipidir. Suçun manevi unsurunun gerçekleşmesi bakımından genel kast yeterli görüldüğü için, failin zenginleşme veya zarar verme amacıyla hareket etmiş olmasına gerek yoktur.322 _{Bu nedenle suçun işlenmesi}

bakımından failin saiki önemli değildir.323 _{Yargıtay da aynı doğrultuda karşılıksız}

321 _{Özgenç, s.173.}

322 _{Tezcan/Erdem/Önok, s.748; Yaşar/Gökcan/Artuç, s.5308; Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe,}

s.721; Çetin, s.24; Centel/Zafer/Çakmut, s.548.

yararlanma suçunun genel kastla işlenebilen bir suç olduğunu kabul etmektedir.324

Ancak öğretideki farklı bir görüşe göre ise, failde ödeme yapmadan kendisinin lehine başkasının zararına bir hizmetten yararlanma yani zenginleşme kastının bulunması gerekir.325 Kanaatimizce, failde özel kast aranması suçun oluşumu açısından bazı tereddütlere yol açacaktır. Örneğin, bir protestocunun toplu taşıma fiyatlarını protesto etmek için otobüsün bilet otomatına kartını okutmadan geçmesi veya iki gencin birbiriyle iddiaya girerek başkasının telefon hattına saplama yapması fiillerinde zarar verme veya kendisine yarar sağlama özel kastı bulunmamasına rağmen suçun maddi unsurlarının tamamı gerçekleştiği gibi manevi unsur olan genel kastın da mevcut olduğu şüphesiz olacağından ve kanuni tanımda da özel bir saik aranmadığından karşılıksız yararlanma suçunun ancak genel kastla işlenebileceği rahatlıkla söylenebilir.

Karşılıksız yararlanma suçunun oluşması için 163. maddenin birinci fıkrasında, fail bilerek ve isteyerek bedelini ödemeksizin otomatlar aracılığıyla sunulan bir hizmetten yararlanmalı, ikinci fıkrasında sahibinin veya zilyedinin rızasını olmadığını bilerek telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan isteyerek yararlanmalı, üçüncü fıkrasında ise elektrik enerjisi, su veya doğalgazdan karşılıksız yararlanmasında sahibinin rızası olmadığını bilmeli ve karşılıksız yararlanmayı istemelidir. Yargıtay da bir kararında, üçüncü fıkra açısından aranacak genel kastın, failin enerjinin başkasına ait olduğuna, elektriğin tüketilmesine, sahibinin rızasının bulunmadığına ve tüketim miktarının belirlenmesinin engelleyecek şekilde enerjinin tüketilmesine yönelik olması gerektiğini belirtmiştir.326

Karşılıksız yararlanma suçu kasten işlenen bir suç olduğu için ve kasten işlenen suçlar kural olarak olası kastla da işlenebileceği için karşılıksız yararlanma suçu olası kast ile de işlenebilir. Fail, karşılıksız yararlanma suçunun maddi unsurlarının gerçekleşebileceğini öngörmekte ve gerçekleştirdiği fiilin muhtemel neticelerinin meydana gelebileceğini düşünmüş ve kabul etmiş ise bu durumda olası kast ile

324 _{Yargıtay 2.CD, 14.12.2016 tarih, E. 2016/10818, K. 2016/17033.}

325 _{Esen, s.407; Yazıcıoğlu, s.789.}

sorumlu olacaktır.327 _{Olası kast halinde, kanuni tarife uygun neticenin gerçekleşmesi}

olayın seyrine bırakılmakta, kişi neticenin gerçekleşmesini muhtemel görerek bunun gerçekleşmemesi için bir çaba sarf etmemektedir.328 _{Örneğin, kişi karşılıksız olarak}

bir hizmetten yararlandığını ilk başta fark etmemiş; daha sonra fark etmiş olsa bile umursamamış ve neticeyi öngörmüş olsa bile aldırmamışsa olası kast söz konusu olacaktır.329 _{Olası kastın söz konusu olduğu durumlarda karşılıksız yararlanma}

suçunun cezası Türk Ceza Kanununun 21. maddesine göre üçte birden yarısına kadar indirilir.

Karşılıksız yararlanma suçunun taksirle işlenebileceğine dair kanunda bir hüküm bulunmadığından karşılıksız yararlanma suçunda kast değil de taksir söz konusu olduğunda suç oluşmayacaktır. Bir başka deyişle, bilerek ve isteyerek değil de dikkat ve özen gösterilmeyerek başkasının otomatından, telefonundan, yayınlarından veya elektrik, su ve doğalgazından yararlanma suç teşkil etmeyip hukuki uyuşmazlık niteliğinde olacaktır.330 _{Örneğin, bir kişi yeterli değerde olduğunu}

sandığı yabancı parayı otomata atarak, düşük bedelle otomattan faydalanırsa, evinde telsiz telefonla konuşurken yanlışlıkla telsiz telefon komşunun telefonuna bağlanarak ücreti komşuya yansıtırsa, elektrik kablolarına bakım yapılırken kabloların geçici bağlanması nedeniyle bir süreliğine de olsa başkasının veya kamunun elektriğinden faydalanırsa veya su sayacını temizlerken dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranarak bilmeyerek ve istemeyerek sayacın kulak mühürlerini kopartıp sayacın tüketim miktarını belirlemesini engellemesine neden olursa eylemini taksirle gerçekleştireceğinden ve suçun manevi unsuru oluşmadığından cezalandırılamayacaktır.

Karşılıksız yararlanma suçunda kişi, suçun maddi unsurlarında ya da hukuka uygunluk sebeplerinin maddi şartlarında hataya düşmüşse veya suçun maddi unsurlarına ilişkin bilgisizliği söz konusuysa bu durumda kastının ortadan kalktığından bahsedilebilir. Örneğin, otomatla sunulan hizmet ücretsiz olmasına rağmen, bu durumu bilmeyen failin otomata müdahale etmesi veya kişinin telefon

327 _{Kaya, s.60; Bezci, s.84.}

328 _{Özgenç, s.240.}

329 _{Evirgen, s.3447.}

hattının veya televizyon yayınının ayarlarını değiştirirken kendi hattı zannederek başkasının hattına girmesi durumlarında suç oluşmayacaktır.331

Türk Ceza Kanununun 163. maddesinin birinci fıkrasına konu otomatın kendi işleyişi nedeniyle arızalı olması sonucu para atmadan da hizmet vermesi söz konusu ise, bu durumda işlenemez suç hükümleri gereğince karşılıksız yararlanma suçu oluşmayacaktır.332 _{İşlenemez suçta fail, kanunun suç olarak öngördüğü bir sonucu}

gerçekleştirmek için hareket etmekte, ancak kullanılan vasıtaların elverişli olmaması veya işlenen suçun üzerinde gerçekleştirileceği konunun bulunamaması nedeniyle sonucu gerçekleştirememektedir.333 _{Dolayısıyla, otomatın bozuk olması durumunda}

suçun konusu olan bedel karşılığı hizmet sunan bir otomattan bahsedilemeyeceği için işlenemez suç söz konusu olacaktır.