Suça Sürüklenen Çocuk İçin Koruyucu Ve Destekleyici Tedbir Olarak

esenliklerinin güvence altına alınması ve gerekli tedbirlere başvurulması için hazırlanmış en geniş kanundur. Korunma ihtiyacı olan çocuklar ve suça sürüklenen çocuklar hakkında güvenlik tedbirlerine başvurulmasında ve karar alınmasında çocuğun yararının gözetilmesi esastır. Çocuğun yaşına ve gelişimine uygun eğitimi ve öğrenimi ile birlikte kişiliğinin ve toplumsal sorumluluğunun geliştirilmesine yer vermiştir.(ÇKK md.4)

ÇKK 5/1 ile koruyucu ve destekleyici tedbirler, maddi ve manevi açıdan desteklenerek çocuğun korunmasına yöneliktir. Destek tedbirleri, çocuğun ailesi ile birlikte kalması ve ailesinin yanında iyileştirme programlarına dahil edilmesi şeklindedir. Koruyucu tedbirler ise, çocuğun ailesinin yanında kalmasının bir yarar gözetmediği durumlarda yatılı bir sosyal hizmet kurumunda kalmasına ve uygun bir aile ortamı için gerekli şartların hazırlanmasıdır. Öncelik çocuğun kendi ailesinin yanında gerekli yardımın ikame edilmesidir. Yaptırım niteliğinde olmayan, hüküm

268 Topaloğlu, s.64-66.

269 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu, 03.07.2005 tarihinde kabul edilerek 15.07.2005 tarihli Resmi Gazete de yayınlanmıştır.

106

teşkil etmeyen, devlet zoru ile yerine getirilmesi beklenmeyen genelde çocuğun rızasına dayalı uygulamalardır²⁷⁰.

Çocuğun desteklenmesini öngören ilgili kanun, Danışmanlık Tedbir Kararlarının Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ’de ;

Danışmanlık tedbirlerinin kapsamı, çocukların bedensel, zihinsel, psiko-sosyal, duygusal gelişimini desteklemek, okul, aile ve sosyal çevresi ile uyumunu güçlendirmek ve yeteneklerine uygun bir meslek sahibi olarak hayata hazırlanmalarını sağlamak amacıyla okul başarısızlığı, okuma yazma bilmeme, okul devamsızlığı gibi eğitim sorunlarının çözümüne yönelik faaliyetler ve okul başarısını artırma; madde kullanımı, davranış bozukluğu, cinsel istismar, ergenlik sorunları, öfke kontrolü, sosyal beceri sorunu, aile içi iletişim problemleri, ailede parçalanma, ailede çocuğun değeri konusunda yeterli duyarlılığın olmaması, ailenin göçe bağlı sorunları gibi konularda korunma ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocuğu, aileyi ve çocuğun bakımından ve eğitiminden sorumlu kişileri bir arada sistematik bir şekilde ele alan, suç ve mağduriyetin tekrarlanmasını engellemek üzere riskleri ve koruyucu önlemleri değerlendiren ve normal gelişimi destekleyen, müdahale eden, psiko-sosyal ve eğitsel destek hizmetleri olarak uygulanır.²⁷¹

hükmüne yer verilmiştir.

Tedbirlerin uygulanabilirliği ancak, inceleme raporu neticesinde suça sürüklenen çocuğun korunma ihtiyacı içinde olduğunun tespiti ile ilgilidir. Çocuk için koruyucu ve destekleyici tedbirlerden bir veya birkaçına hükmedilir. Çocuk suç teşkil eden fiili işlediğinde on iki yaşını doldurmuş on beş yaşını doldurmamış ve ceza ehliyeti noktasında kesin bilgi mevcut hal almamışsa bu çocuk içinde türü, süresi ve gerekçesi belirtilerek koruma kararı alınabilir. Mahkemenin hükmettiği koruma kararları çocuğun menfaati neticesinde gözden geçirilir. Çocuğun ailesinin yanında kalması asıl olandır. Çocuğun eğitimi ve iyileştirilmesi amacı ile için yatılı okula gönderilmesi kararı uygun aile ortamının sağlanması neticesinde değiştirilir, kaldırılır. Hakim, eğitim ve öğretim kurumunun devamlılığı suretiyle eğitimin tamamlanması adına çocuğun da rızasını alarak tedbirin devamına karar verebilir.(ÇKK md.7/f.6)²⁷²

270 Balo,2005, s.217.

271 Danışmanlık Tedbir Kararlarının Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ, 27035 sayılı, 25.10.2008 Tarihli T. C. Resmi Gazete de yer almıştır.

272 Balo, 2005, s.223.

107

ÇKK 5/1 maddesi; danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık, barınma tedbiri uygulama alanı bulabilecektir. Çocuğun haklarını koruyarak esenliği için danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık ve barınma konularında bazı tedbirlere gerek duyulabilmektedir.

Düzenlemede eğitime hak değil bir tedbir gözüyle bakılmaktadır. Eğitim tedbiri çocuğun eğitim kurumuna devamına, iş ve meslek edinmesi amacıyla bir meslek veya sanat edinme kursuna devamına veya meslek öğrenebileceği bir kişi ya da kuruma yerleştirilmesine yönelik olabilmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının programları aracılığıyla gerçekleştirilecektir.(md.45)

Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü/Büro Amirliği Kuruluş, Görev Ve Çalışma Yönetmeliği²⁷³suça sürüklenen çocuklar için, suç işlediği şüphesi altında bulunan kimliği tespit edilemeyen çocuklara yönelik soruşturma işlemlerini yürütürken gerekli tedbirlerin alınmasına, eğitim ihtiyacı olanların ve korumakla görevli ilgili kurumlara yönlendirilmesine yetkilidir. Çocuk için hükmedilen tedbirin gerçekleşmesi denetim görevlisinin sorumluluğundadır. Bu sürecin sağlıklı işleyebilmesi için Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu Ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik hazırlanmıştır. Tedbirlerin uygulanmasında kurumlar arası sorumluluk ve koordinasyon Adalet Bakanlığına aittir.(ÇKK md.45)

Çocuk Koruma Kanuna Göre Verilen Koruyucu Ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik’te (ÇKKTY), eğitime hak olarak bakılmamış, eğitim tedbiri niteliğinde uygulamalardan bahsedilmiştir. Yargılama devam ederken veya neticesinde, mahkeme ve çocuk hakimi tarafından verilen eğitim tedbiri kararı, ilgili kurumlara gönderilir. Tedbir hükmü çocuğu 18 yaşını tamamlaması ile sona erer. Yeterli idrak gücü bulunan çocuğun görüşü ve rızası ile eğitimin devam edebilmesi de mümkündür.(md.9) Çocuğun görüşünün alınmasında hakime takdir yetkisi tanınmamış, zorunlu tutulmuştur. Koruyucu ve destekleyici tedbirlerin asıl amacı çocuğu korumaktır. Hakim kararı olması sebebiyle itiraza tabidir. (ÇKK md.14)

273Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü/Büro Amirliği Kuruluş, Görev Ve Çalışma Yönetmeliği 13.04.2001 Tarihli 24372 Sayılı Resmi Gazete’ de Yayımlanmıştır.

108

ÇKK 5. Maddesi ile güvenlik tedbirleri kapsamında düzenlenen koruyucu ve destekleyici tedbirler çocuğun korunmasına yönelik olmakla birlikte suça sürüklenen çocuk veya korunma ihtiyacı olan çocuk bazında ayrıma gitmemiştir. Bu koruyucu ve destekleyici tedbirler aynı zamanda ceza hukuku bağlamında güvenlik tedbiri olarak hükmedildiğinde uygulamada yine bazı çelişkilerle karşılaşılmaktadır. Çocuklara özgü güvenlik tedbiri kararları birer yaptırımdır, cumhuriyet savcılığı tarafından zorla yerine getirilebilme yetkisi mevcuttur. Tedbir koruyucu ve destekleyici tedbir olarak uygulandığında ise yaptırım niteliğinde olmamasından dolayı çocuğa zor kullanılmayacaktır. Bu doğrultuda çocuğa danışmanlık, bakım, eğitim, sağlık ve barınma tedbirleri birer koruyucu ve destekleyici tedbir olarak nitelendirilmelidir²⁷⁴.

Tedbirlerin suça sürüklenen çocuk veya korunma ihtiyacı olan çocuk ayrımına gidilmeden her çocuk için uygulanabilecek kanısına ulaşılsa da, hakkında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı bulunan hapis cezasına veya adli para cezasına mahkum olan çocuklar hakkında uygulanamayacağı, bu çocukların suça sürüklenen çocuk veya korunma ihtiyacı olan çocuk tanımı içinde yer alamadığı belirtilmiştir. Bu konu üzerine düşünülen görüşler gibi hem fikiriz ki, o çocuklarında ceza infaz süreci boyunca korunması gereken çocuk olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Tutuklu olan çocukların ise devlet korunmasında olması bütün ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılanıyor olması, koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasını engelleyecek bir durumu doğurmaz. Korunmaya ihtiyacı olan çocuk değerlendirilmesi yapılabildiği müddetçe tedbirlerden yararlanabilir²⁷⁵.