Güvenlik Tedbirlerinde İzlenecek Usul

Suça sürüklenen çocuklar için 5237 sayılı TCK ile 5271 sayılı CMK ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Suç da ve cezada olduğu gibi Güvenlik Tedbirlerinde de kanunilik ilkesi geçerlidir. TCK’ ya göre; “Suç işleyen kişi hakkında işlenen fiilin ağırlığıyla orantılı ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunur”Pekin Kurallarının 5 numaralı Kuralı ile de küçüklere uygun bulunacak yaptırımlar suçun niteliği ve çocuğun durumuna göre orantılı olmalıdır.

ÇHDS 37. Maddesi orantılık ilkesinin gözden geçirilmesi ile çocuğun özgürlüğünden alıkonulması en son çare olarak düşünülmesine yer verilmiştir.

TCK 56. Maddesi “Çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin neler olduğu ve ne suretle uygulanacakları ilgili kanunda gösterilir” hükmü ile Çocuk Koruma Kanununa atıf yapmıştır.ÇKK 11. Maddede “Bu kanunda düzenlenen koruyucu ve destekleyici tedbirler suça sürüklenen ve ceza sorumluluğu olmayan çocuklar bakımından, çocuklara özgü güvenlik tedbiri olarak anlaşılır” diye yer vermiştir. Kanun kapsamında suça sürüklenen çocuklara uygulanacak güvenlik tedbirleri ile korunması gereken çocuklar bakımından farklı bir ayrıma gidilmemiştir. ÇKK 5.

261 Topaloğlu, , s.15.

262 Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan/Özbek, Veli Özer, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara,2002, s.407.

263 Kunter, Nurullah/Yenisey, Feridun, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul, BetaYayınları, 2002, s.998

103

madde sınırlı ve genişletilmesi mümkün olmayan bir şekilde düzenlenmiştir. Bu kanun metninde görülecektir ki; hem cezalandırmanın alternatifi olan tedbirler hem de koruyucu destekleyici nitelikte, korunmaya ihtiyacı olan çocuklara yönelik tedbirlere yer verilmiştir.

TCK 31/1 maddesine göre12 yaşından küçükler için ceza sorumluluğu olmadığı, ceza kovuşturması yapılamayacağı için çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.

Hakimin takdirine bırakılan bu hüküm ile hakim ÇKK 5. Madde kapsamında gerekli gördüğü koruyucu ve destekleyici tedbirleri güvenlik tedbiri neticesinde karar verebilecektir. Tedbir uygulaması zorunlu değildir. Koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasının yanında, ÇKK 9. Maddesi kapsamında acil korunma kararı da alınabilecektir. Bu çocuklar için sosyal inceleme yaptırma hakimin takdirine bırakılmıştır.(ÇKK md.7) Ancak anayasanın 141’ inci maddesi duruşmaların ve kararların gerekçeli olması ilkesi gereği, çocuk hakkında sosyal inceleme yaptırılmamasının gerekçesinin belirtilmesini güvence altına almıştır²⁶⁴.

TCK 31/2 maddesi ile suç tarihinde 12-15 yaş arası çocuklara da işlediği fiilin anlam ve önemini kavrayamadığı durumlarda, davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olması dahilinde çocuklara özgü güvenlik tedbiri uygulanacaktır. Bu grup çocukları için cumhuriyet savcılığınca çocuğun işlediği iddia edilen suç için kamu davası açılmalıdır. Çocuğun fiili ve sonuçlarını kavrayabilmesi halinde cezaya, kavrayamamış olması halinde ceza sorumluluğunun olmadığı bahisle çocuklara özgü güvenlik tedbirine hükmedilmesi gerekmektedir. Bu çocuklar hakkında hakime takdir yetkisi tanınmamış, tedbir uygulaması zorunlu tutulmuştur.

TCK 33. maddesi ile 15 yaşından küçük sağır ve dilsiz çocuklar hakkında 12 yaşını doldurmamış çocuklar için, 15-18 yaş arasında bulunan sağır ve dilsiz çocuklar için 12-15 yaş arasındaki çocuklar için, 18-21 yaş arasında bulunan sağır ve dilsizler için 15-18 yaş arasında bulunan çocuklar için mevcut olan düzenlemeler esas alınacaktır.

18 yaşından küçük sağır ve dilsiz çocuklar içinde güvenlik tedbirine başvurulur. 18-21 yaş arası sağır ve dilsiz çocuklar içinde indirimli cezalar verilecektir.

264 Erdoğan, 2012, s.113, Balo, 2005, S.233.

104

ÇKK 12. Maddesi ile de suç tarihinde 15 yaşından küçük akıl hastası olup, hastalığı resmi bir sağlık kurumundan alınacak bir rapor ile sabit olan, suç teşkil eden fiilin anlam ve sonuçlarını idrak edemeyecek olan çocuklar için de güvenlik tedbirlerine hükmedilecektir. Bu kural emredici niteliktedir. 12 yaşından küçük suça sürüklenen akıl hastası olmayan çocuklar için ise çocuklara özgü güvenlik tedbirinin uygulanması mahkemenin takdirinde değerlendirilmeye tutulmuştur. Suç tarihinden sonra akıl hastası olmuş olan çocuğa çocuklara özgü güvenlik tedbiri uygulanamayacak, ÇKK 5.maddesi kapsamında koruyucu ve destekleyici tedbirlere başvurulacaktır²⁶⁵.

Bu dört grup dışındaki çocuklar için çocuklara özgü güvenlik tedbiri uygulama alanı bulamayacaktır. Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri için çocuğun suça sürüklenmiş ancak ceza sorumluluğu olmayan çocuk olması gerekmektedir.(ÇKK md.11) 15 yaşını bitirmiş ancak 18 yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğu bulunduğu için koruma tedbirleri uygulanamayacaktır. Bu çocukların korunma ihtiyacı içinde bulunması halinde suça sürüklenmiş çocuk sıfatı ile değil, koruma ihtiyacı içinde olan çocuk olarak çocuğun tespit edilmesi ve tedbire başvurulması gerekmektedir.

Çocuğun itham edilen suçtan beraat kararı alması halinde çocuk koruma ihtiyacı içinde bulunduğu kanaat oluşturduysa ÇKK 5.maddesi ile tedbir kararı uygulama alanı bulacaktır²⁶⁶.

Çocuk için soruşturma ve kovuşturma yasağı mevcutken, suçun mahiyeti gereği dava süreci başlamamışken çocuk için güvenlik tedbirine başvurulması, şüpheli veya sanık sıfatı kazanamayan bu yaş çocuğunun suçu sabit olmadığı için güvenlik tedbirine başvurulmasını kimi görüşler hukuki bir yanılgı olarak nitelendirmektedir²⁶⁷.

Çocuklara yönelik güvenlik tedbirlerinin TCK “Yaptırımlar” başlıklı üçüncü kısım ikinci bölümde cezalar ile birlikte yaptırım türü olarak düzenlendiği görülmektedir. Bunun yanında Ceza Muhakemesi Kanunu 223/1 maddesi ile çocuklara özgü güvenlik tedbirleri“Hükümler” arasında yer almıştır. Güvenlik tedbirlerinin hüküm olması

265 Topaloğlu, s.101.

266 Balo, 2005, s.231-237.

267 Topaloğlu, s.95.

105

sonucunda ancak CMK 223/1 Maddesi kapsamında mahkeme kararı ile duruşmalı olarak gerçekleştirilerek verilecektir. Çocuk hakimi tarafından da verilebileceğini savunan görüşlerin yanında, çocuk hakimin ancak koruyucu ve destekleyici nitelikte tedbir kararları alabileceğini savunan görüşlerde vardır. Suçta ve cezada kanunilik prensibi ile güvenlik tedbirleri de ancak kanun ile düzenlenebilmektedir. Bu yönüyle çocuklara özgü infaz hukuku yeterince gelişmiş değildir. Çocuklara uygulanacak farklı bir ceza muhakeme kanunun olmayışı uygulamada bazı sorunları beraberinde getirecektir. CMK 272 ve 286. maddeleri ile güvenlik tedbirleri kesinleşmedikçe infaz edilemez. Çocuklara uygulanacak koruyucu ve destekleyici tedbirlerin kesinleşmesinin beklenmesi, çocukların o hal içinden çıkmasını geciktirici ve geç kalınmış güvenlik tedbirinin sonuçlarının daha ağır olmasına zemin hazırlayabilecektir²⁶⁸.

3.9.3.2. Suça Sürüklenen Çocuk İçin Koruyucu Ve Destekleyici Tedbir Olarak Eğitim