Suça Sürüklenen Çocuğun Eğitim Evlerinde Eğitim Hakkı

Çocuğun suç teşkil eden her fiilinin mümkün olduğunca adli mercilerin dışında tutulmasının çocuk için daha yararlı olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda suça

245 Yalçın,Alper, Türkiye’de Çocuk Mahpus Olmak, İncekara, İstanbul, 2016, s.52.

246 Berktin, Hande, Uluslar Arası Sözleşmeler Ve Türk Hukuk Mevzuatı Açısından Çocuk Cezaevlerinin Hukuki Durumu, Hapishane Kitabı, s.380.

93

sürüklenen çocuk için öngörülen hürriyeti bağlayıcı bir cezaya hükmedilmesi ile kolay bir yol seçilmiş olmakla birlikte sorunu büyütmek anlamına da gelebilmektedir. Yapılması gereken çocuktan intikam almak değil, tekrar suç işlemesini önlemektir²⁴⁷.

Çocuk adalet sisteminin hedefi, eğitim yoluyla çocuğa sorumluluk bilincini kazandırarak, onu bedensel, zihinsel ve toplumsal becerilere sahip bir insan yaparak toplumla yeniden bütünleşmesini sağlamaktır. Çocuğa suçun öngördüğü cezaya göre özgürlüğü bağlayıcı yaptırımlar kısa süreli ve son çare olarak düşünülmelidir.

Çocuğun suç işlemesinde ki nedenlere bakıldığında, çocuk nasıl cezalandırılır değil;

eğitimdeki sıkıntıların varlığına eğilmek gerekmektedir²⁴⁸.

Suça sürüklenen çocuklar için ceza hukukunda edinilen amacın “terbiye ve eğitim”

olduğunu savunan görüşler de mevcuttur. Çocukların suçun ağırlığı altında ezilmesinin önüne geçilmek istenmektedir. Ancak terbiye ve eğitim imkanlarının oluşturulması ile bu durum telafi edilebilir. Bu arayış ceza hukukunda bazı kurumlarında yerleşmesine zemin hazırlar. Çocuk mahkemeleri ve çocuk muhakeme sistemi bunların başında yer alır. Bu sistemin yerleşmesi çocuk suçlular için ceza hukukuna özel bir alan kazandıracaktır²⁴⁹.

Ülkemizde Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ile yönetilmekte olan çocuk ıslah kurumları da yetişkinlere uygulanan infaz mevzuatı ile aynıydı. 1721 Sayılı ve 1930 Tarihli Hapishane ve Tevkifhanenin İdaresi Hakkında Kanun, 4358 sayılı ve 1943 Tarihli Ceza ve Tevkif evleri Umum Müdürlüğünün Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun, 647 Sayılı ve 1965 Tarihli Cezaların İnfazı Hakkında Kanun ve Ceza İnfaz Kurumları ile Tevkif Evlerinin Yönetimine ve Cezaların İnfazına Dair Tüzük uzun bir dönem uygulanmıştır. Çocuk hukukunun ve eğitim amacının önem kazanması ile 5275 sayılı Kanun ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 01.04.2005 tarihinde yürürlüğe girerek yeni bir dönem başlatmıştır. Bu kanun

247 Erdoğan, s.105.

248Akyüz, s.540-541.

249 İçel, Kayıhan, Federal Almanya’ Da Genç Suçlular İçin Ceza Hukuku, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 34. 1-4, 1968, s.161.

94

ile eğitim evleri önem kazanmış ve çocuk için eğitim yasal zorunluluk olarak yer almıştır. Bu doğrultuda eğitim evlerinin çocuğun topluma uyumunu amaç edinmiş kurum olması beklenmektedir. Eğitim evlerinin görevi çocuğu çalıştırarak iş eğitimi vermek değil, çocuğa gerekli eğitimi vererek topluma alıştırmaktır²⁵⁰.

CGTİK 15. maddesinde çocuk eğitim evlerinin tanımı yapılarak hükümlü çocuğun eğitimine kurum içinde açık öğretime veya kurum dışında örgün eğitime devam edebileceğine değinilmiştir.

Çocuk eğitim evleri; çocuk hükümlüler hakkında verilen cezaların, hükümlülerin eğitilmeleri, meslek edinmeleri ve yeniden toplumla bütünleştirilme amaçları güdülerek yerine getirildiği tesislerdir. Bu kurumlarda firara karşı engel bulundurulmaz; kurum güvenliği iç güvenlik görevlilerinin gözetim ve sorumluluğunda sağlanır. Kurum içinde veya dışında herhangi bir eğitim ve öğretim programına devam eden ve on sekiz yaşını dolduran çocukların, eğitim ve öğretimlerini tamamlayabilmeleri bakımından yirmi bir yaşını bitirinceye kadar bu tesislerde kalmalarına izin verilebilir.

Haklarında tutuklama kararı bulunanlar ile 11 inci madde kapsamına girenler hariç olmak üzere, bu tesislerde bulunan çocuk hükümlüler kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilmezler.

İlgili tüzüğün 105.maddesi çocuğun kişiliğini güçlendirecek eğitim programlarının devamını, 106.maddesi yarım kalan eğitimlerinin tamamlattırılmasını, 109.maddesi hükümlülerin kurum dışında eğitimlerine devam edebileceklerini hüküm altına almıştır.

17.06.2005 tarihli 25848 sayılı Hükümlülerin Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılmaları Hakkında Yönetmelik’ in 7. Maddesinde çocuk eğitim evlerinde kalıp da, on sekiz yaşını tamamlamış olanların başka kurumlara yerleştirilmesi hakkındadır. Eğitimleri devam eden çocuk hükümlüler eğitimlerini tamamlayana kadar kurumda kalabilmektedir²⁵¹.

250 Attar, s.92.

251Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği Bkz.MADDE 7 – (1) Çocuk eğitimevinde cezası infaz edildiği sırada eğitime devam etmeyenler on sekiz yaşını bitirdiklerinde, eğitime devam edenler ise yirmi bir yaşını bitirdiklerinde suç türüne bakılmaksızın açık kuruma gönderilir. Açık kuruma gönderilenlerin on sekiz yaşını doldurmadan önce işlediği diğer suçların cezaları da açık kurumlarda infaz edilir.

95

Eğitim hakkı kapsamında temel eğitim pek çok ulusal ve uluslararası mevzuat dikkate alındığında zorunludur. Oysaki TBMM araştırma komisyonunca yapılan 04-05 Şubat 2010 tarihli incelemedeİzmir Buca Çocuk Eğitim Evinde çocuklar arasında ilköğretim mezunu olmayanların ya da devam etmek istemeyenlerin meslek edindirme amacıyla mesleki kurslara yönlendirildiği görülmektedir. Bu takdirde çocuk temel eğitimi yine tamamlayamamış olmaktadır²⁵².

Bir başka eleştirilen nokta çocukların mahiyeti farklı kurumlar arası geçiş yapmalarıdır. Adalet Bakanlığı’ nın28 Eylül 2015 tarihli istatistiklerinde, İstanbul Eğitim Evi’nde 33, Ankara Eğitim Evi2nde 86, Denizli Bozkurt Kadın Açık ve Çocuk Eğitim Evi’nde 6 kız çocuğu bulunmaktadır. 641 hükümlü çocuktan yalnızca 125 çocuğun eğitim evinde yer aldığı, hükümlü olan diğer kesimin hapishanelerde olduğu, bu doğrultuda disiplin cezası mahiyetinde 6 ay süreyle çocuğun kapalı ceza infaz kurumuna iade edildiği ve bu cezanın sık sık kurumlarca uygulandığı yapılan görüşmelerden anlaşılmaktadır. Bunun yanında bu cezanın verilmesi çocuğun kapalı cezaevinde kötü ve ağır koşulları gördükten sonra, ruh sağlığının da bozulması halinde aklında farklı fikirlerinde uyanmasına yardımcı olabilmektedir. Şöyle ki, eğitim evinden kapalı ceza kurumuna geçen çocuk disiplin cezası sonrası eğitim evinde firar etmeyi deneyebilir. Bu durum telafisi güç sorunları beraberinde getirir.

Çocukta oluşabilecek firar fikrinin yanında, çocuğun yerini değiştirmekle şartları daha ağır bir kuruma yönlendirmekle sorun çözülmüş değil ertelenmiştir²⁵³.