Stratejik Yönetimin Unsurları

Stratejik yönetim, genel bir ifade ile işletmelerin uzun vadede amaçlarına ulaşması için kullandığı yollardan birisidir. Bir organizasyonda stratejik yönetimin uygulanmasının amacı, organizasyonun fiziksel, organizasyonel, beşeri ve teknolojik kaynaklarının organizasyona bir rekabet üstünlüğü sağlayacak biçimde düzenlenmesidir (Öğüt vd., 2004). Başka bir ifade ile stratejik yönetim yoğun rekabet ortamında işletmelerin rakipleri ile mücadelelerinde ne yapmaları, ne tür stratejiler izlemeleri gerektiğini inceleyen bir araştırma alanıdır. Bu araştırma alanında organizasyonun amaçlarına ulaşabilmesi için etkili stratejiler geliştirmesi, bunların planlanması ve belki de uygulama yapılmadan önce etüt yapılma süreci çok önemlidir. Çünkü bu süreç, değişen ve gelişen dünya pazarındaki rekabetin yakalanması için uygulanmakta ve organizasyonun bunlarla ilgili çalışmalar yapması gerekmektedir. Bu doğrultuda stratejik yönetim kavramları olan “vizyon”, “misyon, “amaç” ve “hedef” gibi ifadeler ön plana çıkmaktadır. Burada amaçların belirlenmesi ve bu amaçlar doğrultusunda oluşturulacak olan hedefler ve hiç şüphesiz organizasyonun vizyon ve misyonu önemli yer tutmaktadır. Bu kavramların tamamı çalışanların daha etkin olmaları için güçlendirilmesini sağlayan stratejik planın kilometre taşlarıdır (Olsen, 2007:18).

1.4.2.1. Misyon

Stratejik yönetim sürecinin ilk bileşeni kurum misyonudur. Kurum misyonunun inşası stratejilerin belirli çerçevede ve içerikte formüle edilmesini içerir. Bir misyonun dört ana bileşeni vardır: Bir işletme veya varlık açısından kuruluş gerekçesi olan var oluş sebebinin bildirimi (normalde misyon olarak adlandırılır); gelecekle ilgili arzu edilen durumun vizyon bildirisi olarak ifade edilmesi; organizasyonun gerçekleştirme arzusu içinde olduğu anahtar değerlerin beyanı ve başlıca hedeflerin açıklanması (Hill ve Jones, 2006:14).

Bir işletmenin misyonu, işletmenin ne yaptığını açıklar. Bir misyon oluşturulması sürecinde ilk önemli adım, kuruluşun iş tanımının yapılmasıdır. Esasen, bu iş tanımı "Bizim işimiz ne?, Ne olacak?, Ne olmalı?"

sorularını cevaplar. Bu soruların cevapları misyonun formülasyonunda rehberlik eder. "Bizim işimiz nedir?" sorusunu cevaplamak için, işletme faaliyetlerini üç boyutlu bir şekilde tanımlanması gerekir: kim tatmin edilecek? (hangi müşteri grupları?), ne tatmin edilecek? (müşterilerin ihtiyaçları ne?) ve ihtiyaçlar nasıl tatmin edilecek? (hangi bilgi, beceri veya ayırt edici özelliklerle?) (Hill ve Jones, 2006:15).

Şekil 1.7. Misyon Bildirgesinin Anahtar Unsurları

Kaynak: Miller ve Dess, 1996:10

Şekil 1.7.’de misyon bildirgesinin anahtar unsurları ifade edilmiştir. Temel niyetlerin içerdiği geleceğe bakış, rekabetçi alan ve rekabet avantajının kaynağı işletmenin misyonunu teşkil eder.

1.4.2.2. Vizyon

Stratejik yönetim geleceğe yönelik vizyon oluşturulmasını amaçlamaktadır. Vizyon, bir işletmenin gelecekte istenilen durumunun ortaya koyulması ve ayrıca işletmenin ulaşmak istediği durumların cesur bir şekilde sıklıkla dile getirilmesidir (Hill ve Jones, 2006:15). Vizyon genel olarak varılmak istenen nokta, gelecekte

Temel Niyetler

İşletmenin kabul ettiği rolün beyanı, İşletmenin

gerçekleştirmeyi umut ettiği şeylerin açıklanması,

Gelecekteki başarının ölçümlenmesi

Geleceğe Bakış

İşletmenin rekabet etmek zorunda olacağı, rekabetçi ve ekonomik ortam için ön görülen düzenlemeler.

Rekabetçi Alan

İşletmenin rekabet edeceği iş ve coğrafi alanlar.

Rekabet Avantajının Kaynağı İşletmenin vizyonuna ulaşabilmesi için

geliştireceği/güçlendireceği beceriler.İşletmenin niyetlerinde nasıl başarılı olacağının tanımlanması.

bulunmak istenilen yer olarak ifade edildiğinde, organizasyonun uzun dönemde gerçekleştirmeyi hedeflediklerini açık ve sade bir dilde belirtilmesidir denilebilir.

Vizyon, tüm işlemler için belirgin olmayan yönetsel ve motivasyonel bir rehberdir. Etkin bir vizyon gelecek için yönelimler sağlayabilmeli, tüketiciye hitap edebilmeli, gerçekçi olmalı, ilham verebilmeli, herkes tarafından anlaşılabilmeli, tutarlı bir şekilde takip edilebilmeli ve ölçülebilmelidir.

1.4.2.3. Hedefler / Amaçlar

Strateji, tanım itibariyle amaç ve hedeflere benzerlik göstermekle beraber, kapsam itibariyle onlardan farklılık gösterir. Amaç, bir organziasyonun gelecekte bulunmak istediği noktayı belirlerken; hedef, amaçlara ulaşmak için oluşturulan daha kısa vadeli, sayısal olarak ifade edilebilen, somut olarak görülebilen daha dar bir ifadedir. Strateji ise amaçlara bağlı bir unsurdur.

Şekil 1.8. Strateji, Amaçlar ve Araçlar Arası İlişkiler

Kaynak : Eren, 2010:9

Şekil 1.8.’de strateji, amaçlar ve araçlar ilişkisi gösterilmiştir. Buna göre amaçsız stratejiden bahsetmek mümkün değildir. Bununla beraber strateji amaçlara ulaşabilmek için de araçlara ihtiyaç duyar. Zira strateji uzun dönemli amaçları gerçekleştirmek için, bu süreçte kullanılacak araçlara, varlıklara ve kaynaklara ihtiyaç duyular.

Yapılan strateji tanımlarında kullanılan ortak terimlerden birisi uzun vadeli amaçlar veya genel anlamda amaç kavramıdır. Dolayısıyla strateji konusu içine amaç belirlemek ve bu amaçlara varmada kullanılacak araçları tespit etmek gibi faaliyetler girmektedir. Amaçsız stratejiden bahsetmek anlamsız kalabilmektedir. Amaç ve

Strateji

hedef kavramları birbiri yerine de kullanılabilmektedir. Amaçlar uzun vadeli; hedefler ise kısa vadeli durumları belirtirler. Amaçlar hem stratejilere hem de hedeflere temel oluştururlar. Hedefler ise kısa zaman dilimi öngörmeli, spesifik olmalı, ölçülebilir olmalı, sayısal olarak ifade edilebilmeli ve sonuç odaklı olmalıdırlar (Eren, 2010:9).

Şekil 1.9.’da strateji hedeflerinin sekiz boyutu gösterilmiştir. Kamu sorumluluğu, fiziksel ve finansal kaynaklar, yenilik, yönetim performansı ve gelişimi, karlılık, verimlilik, çalışan performansı ve tutumları ve işletmeler açısından durgun pazarlar bu sekiz boyutu ifade etmektedir. Şekil 1.9. stratejik yönetimin işletmenin sahip olduğu bütün süreçlerin yönetimini kapsadığı şeklinde düşünüldüğünde anlamlı olacaktır.

Şekil 1.9. Stratejik Hedeflerin Sekiz Boyutu

Kaynak: Miller ve Dess 1996:10

Stratejik bakış açısı ile yönetilmeyen bir organizasyona çevresel unsurlardaki oluşumu tehdit olarak algılama eğilimindedir ve çevresini yönetmek için tehditlere reaktif stratejilerle cevaplar verir. Stratejik bir yönetim sergileyen örgüt ise çevresel unsurların etkisini fırsat olarak algılar ve yeni değer yaratma arayışı içerisinde iç ve dış şebekelerini kullanarak çevresel güçleri yönetmeye çalışır. Dolayısıyla stratejik

Kamu Sorumluluğu İşletmenin müşterilere ve topluma karşı olan sorumluluğu.

Çalışan Performansı ve Tutumları Çalışanlardan verimlilik ve olumlu tutum beklemek

Verimlilik Belirli bir seviyede üretim verimliliği amaçlamak Karlılık Kar ve diğer göstergeler finansal performans düzeyi Yönetim Performansı ve Gelişimi Yönetim verimliliği düzeyi

ve büyüme oranları Fiziksel ve Finansal Kaynaklar

Diğer stratejik hedeflere ulaşmak için gerekli olan sermaye ve ekipman.

Durgun Pazarlar İstenen pazar payı ve rekabetçi niş

Yenilik Yeni yöntemler ve yeni ürünler geliştirme yönündeki çabalar

yönetimin en önemli yararlarından birisi pişman olunacak kararlar almanın risklerini en aza indirmektir. Stratejik yönetimi bir örgütün nasıl başarılı bir şekilde rekabet edeceğini belirleyen bir teori olarak da düşünmek gerekir (Naktiyok, 2004:87-88).

Strateji belirlenen amaçlara ulaşmak için öncelikli hedefler, gayeler ve önemli politikalar ve planlar bütünü olarak görülmelidir. Bu yönüyle bakıldığında strateji gelecekle ilişkili bir kavramdır. Strateji pazarların, müşterilerin bakış açılarının ve yasal düzenlemelerin değişmesi sonucunda örgütlerin uğraştığı problemlerin de farklılaşmasını sağlamaktadır (Altıntaş, 2003).