Stratejik Plan

Ülkemizde performans planlaması stratejik plan vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir. 5018 sayılı KMYKK 'nda stratejik plan 32_{; “kamu idarelerinin orta}

ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren planı” şeklinde tanımlanmaktadır.

Aynı Kanunda kamu idarelerinin stratejik plan hazırlamalarının sebepleri şu şekilde açıklanmıştır 33_:

“Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar.”

Bu unsurun DPT tarafından hazırlanan Stratejik Planlama Kılavuzu’nda da yer aldığı görülmektedir. Stratejik plan kavramını kısaca ifade etmek gerekirse, bir idarenin içinde bulunduğu durum ile ulaşmayı amaçladığı durum arasındaki yolu gösteren belgedir (Mutluer vd., 2005: 145-146).

Stratejik Planlama Kılavuzuna göre stratejik planlamanın ne olduğu şu şekilde açıklanmıştır (DPT, 2006: 7);

 Sonuçların planlanmasıdır: Girdileri esas alarak yapılan bir planlama çeşidi

olmayıp, hizmetlerin sonuçlarına odaklanmaktadır.

 Değişimin planlanmasıdır: Değişimin olumlu olabilmesini amaç edinmektedir.

Dinamik yapısı gereği değişimi destekleyerek, gelecek için yönlendirmelerde

32 _{5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 3. Madde, “n” bendi, (20/07/2017).} 33 _{5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 9. Madde, (20/07/2017).}

bulunmaktadır. Bunların yanında sürekli kontrol altında tutulması ve değişen şartlara uyumunun sağlanması gerekmektedir.

 Gerçekçidir: İstenilen sonuçlara ulaşıldığında bu sonuçların gelecekte

görülebilmesini sağlar.

 Kaliteli yönetimin aracıdır: Planı hazırlayan kurumun çalışma prensiplerini,

yapacağı hizmetleri, bu hizmetleri kim için ve ne amaçla yapacağını sistematik bir şekilde yapılandırmasını sağlayarak ve bunlara rehberlik edecek eylemleri de üretmesini sağlamaktadır.

 Hesap verme sorumluluğuna temel oluşturur: Sonuçların değerlendirilebilmesi

için gerekli olan şartları sağlamaktadır. Sonuçların gerçekleştirilme oranları ile bunların denetlenebilmesini sağlamaktadır.

 Katılımcı bir yaklaşımdır: Stratejik plan, hazırlayan kurumun karar verici niteliği

taşıyan yöneticisi tarafından desteklenmelidir. Stratejik planın tam olarak başarıya ulaşabilmesi için ilgili olan tüm yetkililerin, yöneticilerin ve her kademedeki personelin katkısı ve çabası gerekmektedir.

Stratejik Planlama Kılavuzunda stratejik planlamanın ne olmadığı ise şu şekilde açıklanmıştır (DPT, 2006: 7-8):

 Günü kurtarmaya yönelik değildir: Geleceğe yönelik bir yaklaşımdır.

 Bir şablon değildir: Belirli standartlardan oluşmamakta olup, hazırlayacak olan

kurumun ihtiyaçlarına uygun olarak uyarlanabilmektedir.

 Salt bir belge değildir: Sadece bir belge amacıyla hazırlanması bir şey ifade

etmemekte olup, hazırlanan planın uygulanması ve olumlu sonuçlar doğurması gerekmektedir. Temel unsur stratejik planın bir süreç olarak uygulanmasıdır.

 Sadece bütçeye yönelik değildir: Plan içerisinde kaynaklar konusu dikkate

alınmaktadır fakat temelde bütçenin stratejik planı değil, stratejik planın bütçeyi yönlendirmesi gerekmektedir.

Stratejik plan, kurumlar için amaçlarını ve hedeflerini belgeleyen ve bunlara ulaşabilmek için gerekli olan yöntemleri saptayan bir süreçtir. Bu bağlamda plan olarak geleceğe yöneliktir. İşlevsel bir unsur olabilmesi için, içerisinde bulunan amaç ve hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan maliyetlerin bütçelerde yer alması gerekmektedir. Söz konusu bütçelerin stratejik planlara odaklanarak hazırlanması

konusunda hükümetlerin öncelik verdiği hizmetler ile kaynak tahsisinin sağlanması arasında bir bağ olduğunun kanıtıdır. Yani hükümetlerin önem verdiği konular, stratejik planlarda ortaya çıkmaktadır. Ancak, kaynak tahsisini artırmak için stratejik planlarda kurumların gerçek dışı amaç ve hedeflerinin yer alması, stratejik planları amacından uzaklaştırarak ve işlevsiz bir hale getirebilir (Schick, 2002: 25).

Stratejik planlama, bir kurumun aşağıda yer alan sorulara cevap vermesi için yardımcı nitelik taşımaktadır (DPT, 2006: 8):

 Neredeyiz?

 Nereye gitmek istiyoruz?

 Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?

 Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?

“Neredeyiz?” sorusuna cevap olarak, kurumun faaliyetlerini gerçekleştirdiği

piyasalarda gerekli inceleme ve değerlendirmeler yapılarak durum analizi yapılmasına olanak sağlamaktadır.

“Nereye gitmek istiyoruz?” sorusuna cevap olarak; kurumun temel hedeflerinin

ortaya konulması ile verilmektedir. Bu hedeflerden şu şekilde söz edilebilir: Misyon kavramı ile kurumun var oluş sebebi açıklanmaktadır. Vizyon kavramı ile gelecekte ulaşılması hedeflenen gerçekçi kavramlardan söz edilmektedir. Ayrıca kurumların faaliyet alanlarına bağlı olarak gündeme gelen ilkeleri, amaçları ve ölçülebilir durumdaki sonuçlarının ortaya konulmasından söz edilebilir.

“Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?” sorusunun cevabını; kurumların

saptamış olduğu amaçları ve hedeflerine ulaşabilmek için kullanılacak olan yöntemleri içeren stratejiler vermektedir.

“Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?” sorusunun cevabını ise;

önceden belirlenmiş olan misyon, vizyon, temel değerler, amaçlar ve hedeflerin sonuçlarla uyumunun karşılaştırılması, yani performans değerlendirme süreci ile nihai sonuçların hedeflerle karşılaştırılmasını ifade etmektedir.

Kurumlar tarafından hazırlanan stratejik planlar, kamuya ait kaynakların önceliklere göre dağıtılabilmesi konusunda yönlendirici belgeler durumundadır. Bu stratejik planlarda üç tane düzeyden söz edilmektedir. Birinci düzey misyon, vizyon ve

ilkeleri, ikinci düzey stratejik amaç ve hedefleri, üçüncü düzey ise faaliyet ve projeleri kapsamaktadır. Stratejik planlar beş yıllık olarak hazırlanmaktadır. Kapsam olarak ise "kalkınma planı", "orta vadeli program" ve "faaliyet alanı"’nı kapsayan plan ve programlara uyumlu olarak hazırlanmaktadır. Stratejik planlar hazırlanırken orta vadeli programı kapsayan amaçlar, politikalar ve orta vadeli mali planda bulunan bütçe teklif tavanları önem kazanmaktadır. Yıllık bazda amaç ve hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan kaynak dağılımlarının tahmin edilmesi ve hazırlanan stratejik planlar performans programı ve bütçe hazırlıklarında kullanılmak üzere Maliye Bakanlığı’na ve Kalkınma Bakanlığı’na gönderilmektedir (Mutluer vd., 2007: 112).