Sosyoekonomik Düzeye Göre Okul Etkililiği Analizler

Bu çalışmada ilk olarak, okulların bulunduğu mahallelerin sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre okulların etkililiği kıyaslanmıştır. Ölçekte bulunan beş faktördeki maddelere verilen puanlar Kolmogorov- Simirnov ve Shapiro-Wilk testlerinin her ikisinde de normal dağılım göstermediği için (p<.05) parametrik testler olan t-test ve ANOVA yerine parametrik olmayan Mann Whitney U testi uygulanmıştır (Büyüköztürk, 2013; Doğan & Doğan, 2014; Green & Salkind, 2008; Özdamar, 2013; Siegel, 1977).

Okulların bulunduğu mahallelerin rayiç bedelleri göz önüne alınarak, ortalama 300 ₺ ve üzeri rayiç bedeli olan mahallerin yüksek sosyo-ekonomik düzeye, ortalama 150-299 ₺ arası rayiç bedeline sahip mahallelerin orta sosyo-ekonomik düzeye, ortalama 150 ₺ altı rayiç bedeline sahip mahallelerin ise düşük sosyo-ekonomik düzeye sahip olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmaya sadece düşük ve yüksek sosyoekonomik düzeye sahip mahallelerde bulunan okullar arasından rassal yöntemle seçilen 3 düşük SES ve 3 yüksek SES’e sahip okul dâhil edilmiştir. Tablo 4.1, katılımcı okulları, bunların sosyoekonomik düzeyini ve ölçeği cevaplayan katılımcıların sayısını göstermektedir. Tablo 4.1 Katılımcı Sayıları Okul Öğretmen ve İdareci Düşük SES Okul 1 11 Düşük SES Okul 2 26 Düşük SES Okul 3 50

Yüksek SES Okul 4 43

Yüksek SES Okul 5 77

Yüksek SES Okul 6 4

Toplam 211

Analizlerin sonuçları araştırma soruları doğrultusunda aşağıda açıklanmaktadır.

Araştırma sorusu 1: Okulların bulunduğu mahallelerin sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre okulların etkililiği farklılaşmakta mıdır?

1. Okulların bulunduğu mahallelerin sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre İdareci Etkililiği puanları arasında anlamlı fark olup olmadığını test etmek amacıyla Mann-Whitney U testi yapılmıştır.

Tablo 4.2

SES’e göre İdareci Etkililiği Faktörünün Farklılığı

Faktör SES N Sıra Ortalaması U p

İE Düşük 87 108.59 8054.000 0.033*

Yüksek 124 127.45

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Tablodan da anlaşılacağı üzere, öğretmen ve yöneticilerin İdareci Etkililiği alt ölçeğinden almış oldukları puanların, okulların sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere yapılan non-parametrik Mann Whitney-U testi sonucunda, gruplar arasında sosyoekonomik düzeyi yüksek okullar lehine istatistiksel açıdan p<0.05 düzeyinde anlamlı bir farklılık saptanmıştır.

Bu alt ölçekteki sorular bazında analiz yapıldığında, özellikle soru 1, 2, 3 ve 8 de anlamlı farklılık olduğu gözlenmiştir (p<0.05).

Tablo 4.3

İdareci Etkililiği Faktöründeki Maddelerin SES’e göre Farklılığı

Madde SES N Sıra

Ortalaması U p S1 Düşük 87 107.04 8227.500 0.007** Yüksek 124 128.85 S2 Düşük 87 107.76 8146.500 0.010** Yüksek 124 128.20 S3 Düşük 87 103.50 8623.500 0.001*** Yüksek 124 132.04 S4 Düşük 87 114.85 7352.500 0.414 Yüksek 124 121.79 S5 Düşük 87 116.29 7192.000 0.611 Yüksek 124 120.50 S6 Düşük 87 111.50 7728.000 0.105 Yüksek 124 124.82 S7 Düşük 87 108.52 8062.000 0.021* Yüksek 124 127.52

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Tabloda görüldüğü üzere, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip mahallelerde bulunan okulların öğretmen ve müdürleri, İdareci Etkililiği alt ölçeğinde, yöneticilerin okul hedeflerini düşük sosyoekonomik düzeye sahip mahallelerde bulunan okullardakilere göre daha açık bir şekilde vurguladığını (S1) belirtmişlerdir. Yanı sıra, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip mahallelerde bulunan okulların yöneticilerinin bilgi ve koordinasyon sağlamak amacıyla toplantı yapma sıklığı (S2) diğer okullara göre

daha yüksektir. Ayrıca, katılımcıların görüşlerine göre, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip mahallelerde bulunan okulların yöneticileri, öğretmenlerin mesleki gelişimini (S3) düşük sosyoekonomik düzeye sahip mahallelerde bulunan okulların yöneticilerine göre daha çok desteklemektedir. Son olarak, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip mahallelerde bulunan okulların yöneticileri kendilerine iletilen görüş ve şikâyetleri diğer gruptaki okulların yöneticilerine göre daha yüksek düzeyde dikkate almaktadır (S7). Bulunan bu sonuçlar istatistiki olarak anlamlıdır (p<0.05). Dolayısıyla yüksek sosyoekonomik düzeye sahip okulların yöneticilerinin, hedefleri açık bir şekilde vurgulama, bilgi ve koordinasyon sağlama, öğretmenlerin mesleki gelişimlerini destekleme ve görüş ve şikâyetleri dikkate alma açısından daha etkili olduğu söylenebilir.

2. Okulların bulunduğu mahallelerin sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre Öğretmen Etkililiği puanları arasında anlamlı fark olup olmadığını test etmek amacıyla Mann-Whitney U testi yapılmıştır. Test sonucunda, gruplar arasında anlamlı bir farklılık saptanmamıştır (p>0.05). Tablo 4.4

SES’e göre Öğretmen Etkililiği Faktörünün Farklılığı

Faktör SES N Sıra Ortalaması U p

ÖE Düşük 87 110.91 7794.000 0.103

Yüksek 124 125.35

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

3. Okulların bulunduğu mahallelerin sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre Öğrenci Etkililiği puanları arasında anlamlı fark olup olmadığını test etmek amacıyla Mann-Whitney U testi yapılmıştır.

Tablo 4.5

SES’e göre Öğrenci Etkililiği Faktörünün Farklılığı

Faktör SES N Sıra Ortalaması U p

ÖRE Düşük 87 71.80 12174.000 p<0.001***

Yüksek 124 160.68

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Tablodan da anlaşılacağı üzere, öğretmen ve yöneticilerin Öğrenci Etkililiği alt ölçeğinden almış oldukları puanların, okulların sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere yapılan parametrik olmayan Mann Whitney-U testi sonucunda, gruplar arasında sosyoekonomik düzeyi yüksek okullar lehine istatistiksel açıdan p<0.001 düzeyinde yüksek derecede anlamlı bir farklılık saptanmıştır.

Bu alt ölçekteki sorular bazında analiz yapıldığında, bu ölçekte bulunan tüm sorularda sosyoekonomik düzeyi yüksek okullar lehine anlamlı farklılık olduğu gözlenmiştir (p<0.001).

Tablo 4.6

Öğrenci Etkililiği Faktöründeki Maddelerin SES’e göre Farklılığı

Madde SES N Sıra

Ortalaması U p S17 Düşük 87 82.55 10970.000 p<0.001*** Yüksek 124 150.97 S18 Düşük 87 86.45 10534.000 p<0.001*** Yüksek 124 147.45 S19 Düşük 87 84.66 10734.000 p<0.001*** Yüksek 124 149.06 S20 Düşük 87 87.06 10465.000 p<0.001*** Yüksek 124 146.90 S21 Düşük 87 80.81 11165.500 p<0.001*** Yüksek 124 152.54 S22 Düşük 87 73.86 11943.500 p<0.001*** Yüksek 124 158.82 S23 Düşük 87 74.87 11831.000 p<0.001*** Yüksek 124 157.91 S24 Düşük 87 75.80 11726.000 p<0.001*** Yüksek 124 157.06 S25 Düşük 87 79.17 11349.000 p<0.001*** Yüksek 124 154.02

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Çalışmaya katlan öğretmen ve yöneticilerin bu alt ölçekteki sorulara verdikleri puanlara göre, sosyoekonomik düzeyi yüksek mahallelerde bulunan ortaokullara devam eden öğrenciler diğer gruba göre daha yüksek motivasyona sahiptirler (S17), kendilerini okula daha çok ait hissetmekte (S18) ve okulları ile daha çok gurur duymaktadırlar (S25). Bunun yanı sıra, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip okulların öğrencileri arasında ilişkiler daha olumludur (S19) ve disiplin problemlerinin oranı daha düşüktür (S20). Ayrıca katılımcıların görüşlerine göre, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip okulların öğrencilerinin çoğunun liseyi başarıyla bitirme (S21), üniversite sınavını kazanma (S22) ve üniversiteyi bitirme (S23) ihtimali daha yüksektir. Son olarak, bu okulların öğrencileri kendilerinden beklenen başarı düzeyinin düşük sosyoekonomik düzeye sahip okulların öğrencilerine göre daha çok farkındadır (S24).

4. Okulların bulunduğu mahallelerin sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre Veli Etkililiği puanları arasında anlamlı fark olup olmadığını test etmek amacıyla Mann-Whitney U testi yapılmıştır.

Tablo 4.7

SES’e göre Veli Etkililiği Faktörünün Farklılığı

Faktör SES N Sıra Ortalaması U p

VE Düşük 87 80.02 11253.500 p<0.001***

Yüksek 124 153.25

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Tablodan da anlaşılacağı üzere, öğretmen ve yöneticilerin Veli Etkililiği alt ölçeğinden almış oldukları puanların, okulların sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere yapılan parametrik olmayan Mann Whitney-U testi sonucunda, gruplar arasında sosyoekonomik düzeyi yüksek okullar lehine istatistiksel açıdan p<0.001 düzeyinde yüksek derecede anlamlı bir farklılık saptanmıştır.

Bu alt ölçekteki sorular bazında analiz yapıldığında, bu ölçekte bulunan tüm sorularda sosyoekonomik düzeyi yüksek okullar lehine anlamlı farklılık olduğu gözlenmiştir (p<0.001).

Tablo 4.8

Veli Etkililiği Faktöründeki Maddelerin SES’e göre Farklılığı

Madde SES N Sıra Ortalaması U p

S26 Düşük 87 82.61 10964.000 p<0.001*** Yüksek 124 150.92 S27 Düşük 87 78.74 11397.000 p<0.001*** Yüksek 124 154.41 S28 Düşük 87 87.73 10390.000 p<0.001*** Yüksek 124 146.29 S29 Düşük 87 85.88 10598.000 p<0.001*** Yüksek 124 147.97 S30 Düşük 87 104.50 8512.000 p<0.001*** Yüksek 124 131.15 S31 Düşük 87 91.41 9978.000 p<0.001*** Yüksek 124 142.97

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Katılımcıların yanıtlarına göre, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip okullarda eğitim gören öğrencilerin velileri, diğer gruptakilere göre daha çok eğitim öğretim ile ilgili aktivitelere (S26), okul dışı etkinliklere (S27) ve rehberlik hizmetlerine (S28) katılmaktadır. Bunun yanı sıra, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip okullarda eğitim gören öğrencilerin velileri, diğer gruptakilere göre okulun kendilerinden neler beklediği konusunda daha fazla bilgi sahibidir (S29). Ayrıca, bu veliler düşük SES okullarda eğitim gören öğrencilerin velilerine göre öğrenci hakkında öğretmenlerle çekinmeden konuşmakta(S30) ve daha sık okul ve öğretmenleri ziyaret etmektedirler (S31).

5. Okulların bulunduğu mahallelerin sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre Okul Ortamı Etkililiği puanları arasında anlamlı fark olup olmadığını test etmek amacıyla Mann-Whitney U testi yapılmıştır. Tablo 4.9

SES’e göre Okul Ortamı Etkililiği Faktörünün Farklılığı

Faktör SES N Sıra Ortalaması U p

OOE Düşük 87 92.40 9867.500 p<0.001***

Yüksek 124 142.08

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Tabloda da görüldüğü üzere, öğretmen ve yöneticilerin Okul Ortamı Etkililiği alt ölçeğinden almış oldukları puanların, okulların sosyoekonomik düzeyinin düşük ya da yüksek olması değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere yapılan parametrik olmayan Mann Whitney-U testi sonucunda, gruplar arasında sosyoekonomik düzeyi yüksek okullar lehine istatistiksel açıdan p<0.001 düzeyinde yüksek derecede anlamlı bir farklılık saptanmıştır.

Bu alt ölçekteki sorular bazında analiz yapıldığında, bu ölçekte bulunan iki soruda (32 ve 34) sosyoekonomik düzeyi yüksek okullar lehine anlamlı farklılık olduğu gözlenmiştir (p<0.001).

Tablo 4.10

Okul Ortamı Etkililiği Faktöründeki Maddelerin SES’e göre Farklılığı

Madde SES N Sıra Ortalaması U p

S32 Düşük 87 104.43 8520.000 p<0.001*** Yüksek 124 131.21 S33 Düşük 87 117.13 7098.000 0.736 Yüksek 124 119.74 S34 Düşük 87 97.03 9348.000 p<0.001*** Yüksek 124 137.89

Asymptotic Sig (2-sided test) anlamlılık düzeyi 0.05

Katılımcıların görüşlerine göre, yüksek sosyoekonomik düzeye sahip okullarda öğrencilerin akademik başarısı konusunda daha düzenli olarak zümrelerde tartışmalar yapılmaktadır (S32). Bunun yanı sıra, bina ve çevresi SES’i yüksek okullarda daha temiz ve düzenlidir (S34).