Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri

Projenin, inşaat ve işletme aşamalarında olası sosyo-ekonomik etkilerinin en yoğun olarak hissedilebileceği bölge proje alanı ve yakın çevresindeki yerleşim yerleridir.

Sosyo-ekonomik özellikler göz önüne alınarak değerlendirme yapıldığında projeden en çok etkilenecek yerleşim yerleri; Samatlar (İğdir) Beldesi ile Saltuklu, Kayabaşı, Kayaboğazı, Yukarıçobanözü, Aşağıçobanözü, Oycalı, Kızılören, Ahatlar Köyleridir. Proje kapsamında sosyo-ekonomik özelliklerin değerlendirilebilmesi ve mevcut sosyo-ekonomik yapının belirlenebilmesi amacıyla Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2008 verileri ve Araç Kaymakamlığı resmi web sitesinden faydalanılmıştır.

IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler )

Araç İlçesinin başlıca geçim kaynakları ticaret, turizm, hayvancılık-tarım ve diğer sektörlerdir. İlçe merkezinin Kastamonu-Karabük karayolu üzerinde olması nedeni ile sosyal yaşantı hareketlilik arz eder. Her iki il merkezine çalışma hayatı ve ekonomik bakımdan bağımlı ticari bir yapı vardır.

İlçe topraklarının azlığı ve iş sahasının olmayışı nedeniyle erkek nüfusun göçüne sebep olmuş ve son yıllarda kırsal nüfus ile merkez nüfusu azalmıştır. Kırsal bölgelerde kalan nüfusun yaşlı ya da çocuklardan teşkil etmektedir. Bu da kırsal kesimde verimli iş gücünün kaybına neden olmuştur. Göç eden nüfusun daha ziyade, İstanbul, Ankara, Zonguldak ve Karabük İllerine göç ettiği gözlenmektedir. İlçe nüfusunun % 85' i çiftçi, % 8 Memur, % 7’ si esnaf ve sanatkarlardır.

İlçe arazisi genellikle kuru ve sulu dere yatakları ile birbirinden ayrılmış fazla sarp olmayan engebeler halindedir. Araç ilçesinde yaşayan kırsal nüfusun tamamına yakınının toprağı bulunmaktadır. Sahip olunan toprak türleri bostan (evden uzakta bulunan tarladan daha küçük, bahçeden büyük tarım alanı), bahçe ve tarladır. Bölgede ağırlıklı olarak sebze tarımı yapılmaktadır. Yetiştirilen sebze türleri ise; yeşil fasulye, domates, sivri biber, patates, patlıcan, bamya, sarımsak, ıspanak ve pırasadır. Tahıl ürünü olarak ağırlıklı mısır, arpa, yulaf ve buğday tarımı yapılmaktadır. Bölgede yer alan bahçelerde ise; elma, erik, ayva, armut yetiştirilmektedir. Yetiştirilen bu ürünler yakın bölgelerdeki pazarlarda satışa sunularak tarımsal gelir elde edilmektedir.

Araç ekonomisinin esas omurgasını ormanlar teşkil etmektedir. Bölgede orman ürünleri üretilmektedir.

Ekonomide bir başka kaynak madenlerdir. İlçede elliye yakın ruhsatı alınmış fakat işletilmeyen mermer yatağı, bakır, demir yatakları mevcuttur. Bunların büyük bölümünün rezervleri son yıllarda tespit edilmiştir.

Ayrıca ilçenin doğa yapısını ve temiz havasını ekolojik olarak korumak bacalı sanayi yerine halıcılık, arıcılık, pekin ördeği ve alabalık üreticiliği, hediyelik eşya yapımı gibi ufak sermaye ve yaygın katılımla yeni bir ekonomik program uygulamak mümkündür.

Buna yayla ve orman turizmi, kış ve av turizmi gibi günümüzün en çok talep yaratan yatırım alanları da İlçe’nin başlıca gelir kaynaklarındandır.

IV.3.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler)

Proje alanı Kastamonu İli, Araç ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.

Araç ilçesinin TÜİK verilerine göre 2008 yılı toplam 20.598 kişi olup, nüfusun 14.774’ü köy, 5.824’ü ilçe nüfusudur. Alanı 1.880 km² olan ilçenin nüfusu yoğunluğu 11 kişi/km²'dir. Projeden en çok etkilenecek yerleşimlere ilişkin nüfus bilgileri Tablo 44’de verilmiştir.

Tablo 44. Nüfus Bilgileri (TÜİK, 2008)

İlçe topraklarının azlığı ve iş sahasının olmayışı nedeniyle erkek nüfusun göçüne sebep olmuş ve son yıllarda kırsal nüfus ile merkez nüfusu azalmıştır. Kırsal bölgelerde kalan nüfusun yaşlı ya da çocuklardan teşkil edildiği gözlenmiştir. Bu da kırsal kesimde verimli iş gücünün kaybına neden olmuştur. Göç eden nüfusun daha ziyade, İstanbul, Ankara, Kastamonu, Zonguldak ve Karabük İllerine göç ettiği gözlenmektedir.

IV.3.3. Gelir (Yöredeki gelirin iş kollarına dağılımı, iş kolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir)

İlçede nüfusun % 85' i çiftçi, % 8 Memur, % 7’ si esnaf ve sanatkarlardır. Yani Araç ilçesinde yöre halkının geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.

Bölgede kişi başına düşen gelir verileri Kastamonu ili 2003 Gayri Safi Yurtiçi Hasılası verileri kullanılarak değerlendirilmiştir.

Tablo 45. Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hasıla-Cari Fiyatlarla / 2001-2003

Nüfus TL. $ Gelişme Hızı

(%)

Kastamonu 375.476 2.157.928.277 1.781 42.7 Türkiye 67.803.927 5.087.720.980 3.412 30,1 (Kaynak: DİE 2003)

2000 yılı ekonomik verilerine göre Kastamonu’nun Türkiye gayri safi yurtiçi hasılası içindeki payı % 0,4, kişi başına gayri safi yurtiçi hasılası ise 1.781 dolardır. Bu rakamlar değerlendirildiğinde; Kastamonu’nun milli gelirden aldığı pay itibariyle iller arasında 44.

sırada, kişi başına düşen milli gelir açısından ise 33. sırada yer almaktadır.

DİE 1994-1995 verilerine göre Kastamonu ili içerisinde Araç ilçesinin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası payı %5,58’dir (Bkz. Tablo 46).

Araç Merkez Toplam Nüfus Erkek Nüfusu Kadın Nüfusu

İğdir 1561 778 783

Saltuklu 89 33 56

Kayabaşı 98 46 52

Kayaboğazı 91 50 41

Yukarıçobanözü 95 40 55

Aşağıçobanözü 195 100 95

Oycalı 185 88 97

Ahatlar 100 49 51

Kızılören 86 40 46

MURAT KAAN ELEKTRİK ÜRETİM A. Ş.              KUZKAYA REGÜLATÖRÜ ‐  HES VE                              MALZEME OCAĞI PROJESİ ÇED RAPORU 

Tablo 46. Kastamonu İli ve Araç İlçesi Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Milyon TL)

İlçeler

IV.3.4. İşsizlik (Yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı)

2008 TÜİK verilerine göre Kastamonu ilinde işsizlik oranı %5,3’dir. İşsizlik oranı Türkiye genelinde ise %11’dir. Kastamonu’daki işsizlik oranının Türkiye genelinden düşük olması, istihdam alanlarının fazla olmasından değil çalışabilir nüfusun başta İstanbul olmak üzere büyük kentlere göç etmesinden kaynaklanmaktadır.

IV.3.5. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu)

Eğitim

Araç ilçesinde ilk defa 1914 yılında İlkokul, 1951 yılında Ortaokul açılmıştır. İlçe merkezinde 1 adet Çok programlı Lise, 1 adet İmam-Hatip Lisesi, 1 adet Sağlık Meslek Lisesi, 1 adet Yatılı Bölge İlköğretim okulu, 2 adet İlköğretim okulu, 1 adet beş sınıflı Müstakil İlköğretim okulu, 1 adet Zübeyde Hanım Anaokulu vardır. İğdir Köyü' nde ise 1 adet Yatılı İlköğretim Bölge okulu, 1 adet Lise ile köylerde 36 adet, Kayaboğazı, Yeşilova ve Terke köyünde 8 sınıflı İlköğretim okulu bulunmaktadır. Ayrıca Boyalı merkezinde Yatılı İlköğretim Bölge Okulu mevcuttur.

Okuma yazma oranı İlçede % 97, köylerde ise % 89' dur.

Sağlık

Araç İlçe merkezinde 25 yataklı 1 adet Devlet Hastanesi, 1 toplum Sağlığı Merkezi, ilçe merkezinde 3 Aile Sağlığı Merkezi, Müslümler, Boyalı, İğdir beldelerinde 1’er adet olmak üzere toplam 6 adet Aile Sağlığı Merkezi bulunmaktadır.

Devlet Hastanesinde genel poliklinik dışında küçük cerrahi müdahaleler, acil ilk müdahaleler yapılmakta ayrıca yatarak tedavi gerektiren hastalar tedavi edilmektedir.

Uzmanlık gerektiren durumlarda hastalar genellikle Kastamonu ve Karabük İllerine sevk edilmektedir.

Ulaşım

İlçe Kastamonu-Safranbolu, Karabük yolu üzerinde ve asfalttır. Araç ilçesinin tüm köylerine ulaşım mümkündür.

Haberleşme

Haberleşme yani iletişim olanakları oldukça gelişmiş durumda olup, ilçede hemen

IV.3.6. Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.)

Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir sanayi, turizm alanı bulunmamaktadır.

Bölgede dağınık köy ve mahalleler yer almaktadır. Proje alanı ve etki alanı içerisinde kentsel bir yerleşim alanı bulunmadığından dolayı bölgede kırsal arazi kullanımı yaygındır.

Bu nedenle proje kapsamında kentsel alan kullanımı söz konusu değildir.

IV.3.7. Diğer Özellikler

Bu başlık altında belirtilecek herhangi bir husus bulunmamaktadır.

MURAT KAAN ELEKTRİK ÜRETİM A. Ş.              KUZKAYA REGÜLATÖRÜ ‐  HES VE                              MALZEME OCAĞI PROJESİ ÇED RAPORU 

BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ