Sosyal medya üzerine yapılan çalışmalar

Sosyal medyanın günümüzde gerek kolay ulaşılabilirliği sayesinde ve gerekse ulaştığı kitle sayısı göz önünde bulundurulduğunda çok önemli bir kitle iletişim aracı haline geldiği görülmektedir. Bu bağlamda sosyal medya ile ilgili çalışmalar da özellikle akademik alanda önde gelen konulardan biri haline gelmiştir.

Papacharissi ve Rubin (2000: 186) anket tekniğiyle 279 öğrencinin internet kullanım ve doyumlarını araştırdıkları çalışmalarında beş temel motivasyon tespit etmişlerdir. Bunlar önem sırasına göre; Bunlar; kişiler arası fayda, zaman geçirme (meşgale), bilgi arama, eğlence ve hayatı kolaylaştırmadır.

Miami Üniversitesi’nde yürüttüğü doktora tezi kapsamında Mısır’daki 502 Arap üniversite öğrencisi üzerinde saha araştırması gerçekleştiren Abdulla, faktör analizi sonucunda internet kullanımında etkili olan beş motivasyon tespit etmiştir. Bunlar önem sırasına göre;

kişisel fayda, sosyal etkileşim, eğlence, toplumsal gözetim ve bilgilenmedir (Balcı ve Ayhan, 2007).

Üniversite öğrencilerinin kullanım ve doyumları üzerine Balcı ve Ayhan (2007) tarafından yapılan çalışmada Selçuk Üniversitesi öğrencilerinin kullanım ve doyumları araştırılmıştır.

Yapılan araştırma sonucunda altı temel faktör tespit edilmiştir. Bu faktörler önem sırasına göre sosyal kaçış, bilgilenme, boş zamanları değerlendirme, ekonomik fayda, sosyal etkileşim ve chat ve eğlence olarak sıralanmıştır.

Koçak ve Özcan (2002) tarafından yürütülmüştür. Yazarlar Türkiye’nin farklı bölgelerindeki dört üniversiteden toplam 1371 öğrenci üzerinde yaptıkları araştırmalarında, internet kullanımında etkili olan dört faktör tespit etmişlerdir. Bilgilenme üniversite öğrencilerini internet kullanmaya yönelten en önemli faktör olurken; bunu kaçış, sosyal etkileşim-chat ve eğlence takip etmektedir (Balcı ve Ayhan, 2007).

Yine üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı üzerine çalışma yapan Hazar (2011), yaptığı araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin en yoğun olarak kullandığı kitle iletişim aracının internet olduğu sonucuna ulaşmıştır. Yine bu araştırma ile, internet kullanan üniversite öğrencilerinin yarısının interneti sadece sosyal medya uygulamaları

için kullandıkları sonucuna ulaşmıştır. Yine bu araştırmada elde edilen sonuçlara göre

“sosyalleşme” en önemli bağımlılık profili olarak ilk sırada yer almaktadır.

Ulusu (2010) 18-58 yaş aralığındaki 406 facebook kullanıcısı ile anket yoluyla gerçekleştirdiği araştırmasında, Facebook kullanımının ana nedenlerinin sosyalleşme, duvarına yazma, eğlence, arkadaş bulma ve boş zaman değerlendirme olduğunu tespit etmiştir (Sönmez, 2013: 39).

Vural ve Bat (2010) Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencilerine yönelik olarak sosyal medyanın kullanım alışkanlıklarını konu alan bir araştırma yapmışlardır. Anket yoluyla gerçekleştirilen bu araştırmanın sonuçlarına göre birçok öğrenci zamanının büyük bir kısmını sosyal ağlarda geçirmektedir. Öğrencilerin %70’i sosyal medyada paylaşılan içeriklere yorum yazdıklarını belirtmişlerdir.

Küçükkurt, Hazar, Çetin ve Topbaş’ın 2009’ da hazırladıkları “Kullanımlar Ve Doyumlar Yaklaşımı Perspektifinden Üniversite Öğrencilerinin Medyaya Bakışı” adlı çalışmanın sonuçlarına göre, üniversite öğrencilerinin büyük bir kısmı internette zaman geçirmektedir.

Ayrıca çalışmada, bilişsel, duygusal, kişisel bütünleşme, sosyal bütünleşme ve gerçeklerden kaçış kategorilerinde sorulan sorulardan alınan cevaplara göre üniversite öğrencileri öncelikle duygusal ihtiyaçlarını doyurmak üzere medyaya yönelmektedirler.

Öğrenciler ikinci olarak bilişsel ihtiyaçlarını karşılamak için medyaya yönelmektedirler.

Sırasıyla gerçeklerden kaçış, sosyalleşme ve kişisel bütünleşme ihtiyaçları yerini almaktadır.

3.3. Facebook

Facebook, insanların arkadaşlarıyla iletişim kurmasını ve bilgi alış verişi yapmasını sağlamayı amaçlayan bir sosyal web sitesi olarak şubat 2004 tarihinde kurulmuştur.

Facebook ağlardaki öğrencilerin fotoğraflar, blog mesajları (facebook notları), kişisel profiller, arkadaş grupları, e-postalar, "duvar" adı verilen ziyaretçi girişleri ve ilgi grupları aracılığıyla iletişimine olanak sağlayan bir web platformudur (Fuchs, 2008: 188).

Facebook, insanların başka insanlarla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan bir sosyal paylaşım sitesidir. Site, kullanıcılara ücretsizdir ve gelirini afiş, logo

reklamlarından ve sponsor gruplarından almaktadır. Kullanıcılar profilleri fotoğrafları, ilgi alanları, gizli ya da açık mesajları ve arkadaş grupları sergilemektedir. Profillerin gösterimi sadece arkadaşlara görünecek şekilde veya belli ağların dışındakilere açık olmayacak şekilde sınırlandırılabilir (tr.wikipedia.org).

Facebook, insanları arkadaşlarıyla ve çevrelerinde yaşayan, çalışan ya da okuyan diğer insanlarla buluşturan sosyal bir araçtır. İnsanlar Facebook'u arkadaşlarından haberdar olmak, sınırsız sayıda fotoğraf yüklemek, bağlantı ve videolar paylaşmak ve tanıştıkları insanları daha yakından tanımak için kullanmaktadır (www.xmarks.com).

Facebook’un amacı online topluluklar ve sosyal bağlar kurmaktır. Mesela, büyük bir üniversitede okuyan bir öğrenci hem okuluna hem de memleketine açılan sayfalar aracılığıyla bağlılığını sürdürebilmektedir. Geniş topluluk oluşturma düşüncesi Facebook için standart olmasına rağmen, kullanıcılar Facebook gruplarının kullanımı yoluyla Facebook topluluğu içinde alt topluluklar da kurabilmektedir. Facebook topluluğundaki herhangi bir kişi bir Facebook grubu oluşturabilir ve benzer inançları, ilgi alanlarını ve fikirleri paylasan kullanıcıların sanal bir ortamda toplanmasını sağlayabilir. Bu tür grupların konusu ve amacı kar amacı gütmeyen kuruluşlar için destek sağlamaktan pop-kültür fan kulüplere, hatta “tamamen amaçsız” olarak ifade edilen gruplara kadar çeşitlilik gösterebilmektedir. Bu gruplar halka açık yada özel gruplar olabilmekte ve açık yada sadece davete dayalı erişime sahip olabilmektedir (Ergen, 2013: 64).

Hayatın her alanında etkin ve aktif bir şekilde kullanılmakta olan Facebook’u siyasi amaçlar doğrultusunda kullanmak için de çeşitli yollar mevcuttur. 2004 yılında kurulan Facebook, insanların birbirleri ile iletişim kurmasını ve fotoğraflar, videolar ve bağlantılar göndermelerini sağlayan sosyal bir fırsattır. 2006 yılında Facebook politikacıların kendi politik gruplarına sahip olmalarına olanak veren “Seçim Nabzı (Eleciton Pulse)” projesinin sponsorluğunu da üstlenmiştir. O zamandan bu yana siyasal tabanlı kullanıcı tarafından üretilen grupların sayısında bir artış yaşanmaktadır. 2008 yılında Facebook siyasi adaylara profiller yerine çeşitli kampanya materyallerini göndermelerini sağlamak amacıyla siyasi aday sayfaları vermiştir. Buna ek olarak kullanıcıların tartışma gruplarına katılmalarına, anlık siyasi haberleri almalarına ve seçim sonuçlarını takip etmelerine izin veren ABD Siyasi Uygulamasını da yayınlamışlardır (Ergen, 2013: 65).