SOSYAL GÜVENL‹K MEVZUATI KOM‹TES‹
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
BAHT‹YAR fiAH‹N BAfiKAN
AYTEN AKBALIK BAfiKAN YARDIMCISI
BERNA ÖZKAN SEKRETER
AHMET ALSAN ÜYE
AVED‹S KEBABCI ÜYE
ENG‹N ERTAN ÜYE
FATMA RAVANO⁄LU ÜYE
HAKKI GÖKDEM‹R ÜYE
NURAY KEKEÇ ÜYE
BERRU ATLIHAN ÜYE
ÖZGÜR YILDIZ ÜYE
ELENA CHR‹ST‹NA DEREN ÜYE
HÜSN‹YE KARAKAYA ÜYE
SERP‹L BA⁄ÇIVAN ÜYE
HAT‹CE GÜRSOY ÜYE
Mesleki bilgi ve disiplin ilkeleri ›fl›¤›nda çal›flmalar›na bafllayan Sosyal Güvenlik Mevzuat›
Komitesi, ilk toplant›s›n› 15/11/2008 tarihinde gerçeklefltirmifltir. Tam da bu süreçte tüm Tür-kiye'yi yak›ndan ilgilendiren 5510 say›l› Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Yasas›'n›n yürürlü¤e girmesi nedeniyle Komitemiz de çal›flmalar›n› bu yönde yo¤unlaflt›rm›flt›r.
Çal›flma yaflam›na getirdi¤i olumlu geliflmelerin yan› s›ra pek çok aksakl›¤› da içinde ba-r›nd›ran bu genifl kapsaml› Yasa, Komitemizce ifl bölümü yap›larak masaya yat›r›lm›flt›r. Arafl-t›r›lan konular, ayda bir gerçeklefltirilen toplant›lar›m›zda di¤er meslek mensubu üyelerimizin görüfl ve önerilerine sunulmufltur. Titizlikle gerçeklefltirilen bu çal›flmalar, özellikle;
• ‹ste¤e Ba¤l› SSK'daki son de¤ifliklikler
• 5510 Say›l› Yasa'n›n 4b'lilere etkileri
• 5510 Say›l› Yasa'ya göre emeklilik flartlar›
• Genel Sa¤l›k Sigortas›,
konu bafll›klar›nda yo¤unlaflt›r›lm›flt›r.
Komitemizin di¤er meslek mensubu arkadafllar›m›za da ›fl›k tutmas› amac›yla gerçek-lefltirdi¤i çal›flmalar›n sonuçlar›n› özetleyecek olursak;
‹STE⁄E BA⁄LI S‹GORTA
Olumlu geliflmeler;
• Bafllang›çta aranan 1080 gün prim ödeme flart› kald›r›ld›
• Part-time çal›flanlara eksik günlerini iste¤e ba¤l› prim ödeyerek tamamlama
olana-¤› sunuldu.
• ‹ste¤e ba¤l› sigortal›lar için GSSP ödeyerek sa¤l›ktan faydalanmalar› sa¤land›.
Olumsuzluklar;
• * ‹ste¤e ba¤l› prim ödeyenlerin emeklilik koflullar› a¤›rlaflt›r›larak 5000 günden 9000 güne ç›kar›ld›. Komitemiz Yasa'n›n bugüne kadar prim ödeyenleri de kapsayacak flekilde yürürlü¤e girmesini do¤ru bulmamakta ve 9000 gün flart›n›n 1/Ekim/2008 son-ras› ilk defa prim ödeyenleri kapsayacak flekilde de¤ifltirilmesini önermektedir.
• ‹ste¤e ba¤l› primde yap›lan de¤ifliklikten zarar gören bir di¤er kesim ise eski ad› ile Emekli Sand›¤›'na tabi olarak çal›flanlar yani yeni ad›yla 4c'liler olmufltur. Geçmiflte 10 y›l›
doldurduktan sonra memurluktan ayr›lmalar› halinde iste¤e ba¤l› prim ödeyerek memur statüsünde emekli olabilen 4c'liler yeni uygulama ile birlikte bu flanslar›n› kaybetmifltir. Bu durumdaki 4c'liler iste¤e ba¤l› prim ödemeleri halinde 4b'ye göre emekli olabileceklerdir.
Kanun burada da ciddi bir hak kayb›na yol açm›flt›r.
4B'L‹LER AÇISINDAN 5510 SAYILI YASA
KOM‹TE RAPORLARI
mifltir. Avukat ve noterlerin serbest çal›flan di¤er meslek gruplar› ile ayn› sigorta koluna tabi tutulmas›, bu alandaki haks›zl›¤› ortadan kald›rm›fl ve eflitlik sa¤lanm›flt›r.
• Ba¤›ms›z çal›flanlara da 4a'l›lar gibi ifl kazas› ve meslek hastal›¤› halinde sa¤l›k hiz-metinden yararlanma imkan›n›n tan›nm›flt›r. Bu sayede sosyal devlet olman›n gere¤i olan eflitlik ilkesi de hayata geçirilmifltir.
Olumsuzluklar;
• 5510 say›l› Kanun'da 4b'lilerin ödeyecekleri prim tutar›na esas kazanc›n yanlar›nda çal›flan personelin kazanc›ndan düflük olamayaca¤› flart› getirilmifltir. Komitemiz bu yapt›r›m nedeniyle iflverenin iflçisi için ödedi¤i primi düflürece¤i ve kay›t d›fl›l›¤›n artaca¤› endiflesini tafl›maktad›r.
• 4b emeklilerinin yeniden bir iflyeri açmalar› halinde emekli ayl›klar›ndan yap›lacak kesintide yüzde 10 olarak uygulanan oran yüzde 15'e ç›kar›lm›flt›r. Yine bu durum da günümüz Türkiye'sinde emekli olduktan sonra zorunlu olarak çal›flanlar› kay›t d›fl›l›¤a itecek ve ciddi vergi kay›plar›na yol açacakt›r.
5510 SAYILI YASA'YA GÖRE EMEKL‹L‹K fiARTLARI
Olumlu geliflmeler:
• Yeni yasa ile 4a ve 4b'lilerin ölümü halinde hak sahiplerine ölüm ayl›¤› ba¤lana-bilmesi için en az 1800 gün flart› getirilmifltir. 4a ve 4b aç›s›ndan bu durum olumsuz ola-rak görünse de Komitemiz 4c'lilerdeki 10 y›l flart›n›n da 1800 güne düflürülmesi nede-niyle farkl› kollara tabi sigortal›lar aras›nda eflitlik sa¤land›¤› görüflündedir.
• Baflka birinin sürekli bak›m›na muhtaç derecede malul oldu¤una karar verilen ço-cu¤u olan kad›n sigortal›lar›n emeklilik koflullar›nda iyilefltirmeye gidildi.
• Kad›n sigortal›lara ilk defa sigortal› çal›flmaya bafllad›¤› tarihten sonra iki defaya mahsus olmak üzere do¤um tarihinden itibaren geçen iki y›ll›k süreyi, iflten ayr›lm›fl ol-mas› ve çocu¤un yaflaol-mas› flart›yla talepte bulunol-mas› halinde borçlanma olana¤› tan›nd›.
Olumsuzluklar;
• 5510 say›l› Yasa'n›n yürürlü¤e girmesiyle beraber emeklilik yafl› yükseltilirken ayr›ca prim ödeme gün say›s› da 7200 güne ç›kart›ld› .Öncesinde 5200 ifl gününü dolduranlar için emeklilik flart› yerine getirilmifl say›l›rken yeni yasa ile bu durum ortadan kalm›flt›r.
• Ayr› ayr› dönemler ve hesaplamalardaki farkl›l›klar nedeniyle zaten hayli kar›fl›k olan emeklilik flartlar›na bir yenisi daha eklenerek 'ne zaman emekli olaca¤›m?' sorusu üç bilinmeyenli denkleme eflde¤er hale getirilmifltir.
• Sakatl›k halinde emeklilik koflullar› süreç içinde getirilen her yeni düzenleme biraz da-ha a¤›rlaflt›r›lm›fl, 5510 say›l› yasa ise bu durumdaki sigortal›lara son darbeyi vurmufltur.
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
GENEL SA⁄LIK S‹GORTASI
Olumlu geliflmeler;
• Genel Sa¤l›k Sigortas› ile tüm vatandafllar sa¤l›k riskleri ve sa¤l›k harcamalar› yö-nünden güvence alt›na al›nm›flt›r.
• 4a, 4b ve 4c ayr›m› ortadan kald›r›larak sa¤l›k hizmetlerinden yararlanmak için son bir y›l içinde 30 gün prim ödenmesi yeterli say›lm›flt›r.
• ‹flsizlik ödene¤ine hak kazanan 4a'ya tabi sigortal›ya iflsiz kalmas› halinde
ödene-¤in devam etti¤i süre boyunca sa¤l›k yard›m›ndan faydalanma olana¤› sa¤lanm›flt›r. An-cak Komitemiz azami 10 ay ile s›n›rland›r›lan iflsizlik ödene¤inde süre art›r›m›na gidil-mesi gerekti¤ini düflünmektedir.
• 4b'liler ifl kazas› ve meslek hastal›¤› ya da acil hallerde prim borcuna bak›lmaks›-z›n GSS'den yararlanma imkan› getirilmifltir.
Olumsuzluklar;
• GSS sonras›nda tüm vatandafllar ayr›m olmaks›z›n eflit, ancak ayl›k gelirine göre kademeli ücret ödeyerek sa¤l›k hizmetinden yararlanacakt›r. Yani ihtiyac›m›z olan hiz-mete kavuflabilmek için prim ödemek yetmeyecek ve kat›l›m pay› ad› alt›nda ayr›ca bir para daha ödememiz gerekecektir. Özellikle ortopedi, gözlük cam ve çerçevelerinde devlet katk›s› tamam›yla kalkm›fl bu tarz sa¤l›k gereksinimlerinin ücretleri vatandafl›n s›r-t›na yüklenmifltir.
• Eski uygulamaya göre iflten ç›kart›lan sigortal›n›n efl ve çocuklar› 6 ay süre ile sa¤-l›k yard›m›ndan yararlanmakta iken 5510 say›l› Yasa ile birlikte bu durum ortadan kalk-m›fl ve iflten ç›kart›lan sigortal›n›n ve eflinin sa¤l›ktan yararlanabilmesi için GSSP ödeme-si flart› getirilmifltir.
Sonuç itibariyle biz komite üyeleri 5510 say›l› yasan›n olumlu ve olumsuz yönlerini araflt›rma, inceleme, ö¤renme ve meslek mensuplar›yla paylaflma noktas›nda çal›flmala-r›m›za devam edece¤imizi bildirir sayg›lar›m›z› sunar›z.
SOSYAL GÜVENL‹K MEVZUATI KOM‹TES‹
Nisan 2009