MUHASEBE MESLE⁄‹NDE ET‹KLE ‹LG‹L‹ DÜZENLEMELER

Ülkemizde ahlak ve moral de¤erlerle ilgili kurallar Sermaye Piyasas› Yasas›’nda, Ser-maye Piyasas› kurulu Tebli¤lerinde, Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müflavirlik ve Yeminli Mali Müflavirlik Yasas›'’da ve Serbest Muhasebeci, Serbest Muha-sebeci Mali Müflavir ve Yeminli Mali Müflavirlerin Çal›flma Usul ve Esaslar› Hakk›ndaki yönetmelikte ayr›nt›l› bir biçimde s›ralanm›flt›r. Bunlar afla¤›daki paragraflarda özel bir biçimde sunulacakt›r.

3.1. 2499 say›l› Sermaye Piyasas› Yasas›’n›n 46/e maddesinde “mevzuat uyar›nca aç›klanmas› gerekirken aç›klanmam›fl bilgileri ve mevzuatta ayk›r›l›klar›” kurul kamu-oyuna duyurmakla yükümlüdür denilmekle, kamu yarar› ilkesi göz önünde tutulmufltur.

2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU

KOM‹TE RAPORLARI

Sermaye Piyasas› Kurulu taraf›ndan yay›nlanan “Sermaye Piyasas›nda Mali Tablo ve Ra-porlara ‹liflkin ‹lke ve Kurallar Hakk›ndaki 1 No’lu tebli¤’in birinci bölümünde 3. maddede muhasebenin temel kavramlar› s›ralanm›fl ve muhasebe politikalar›n›n seçilmesinde ve bu politikalar›n uygulanmas›nda bu kavramlar›n esas al›naca¤› aç›k olarak belirtilmifltir. Ayn›

Tebli¤in üçüncü bölümünde Mali Tablolara ‹liflkin fiekil ve esaslar s›ralanm›fl ve mali tab-lolar›n iflletmelerin varl›klar›, kaynaklar›, mali durumu ve kar veya zarar› hakk›nda gerçe¤i ve do¤ruyu yans›tacak bir biçimde haz›rlanmas› gerekti¤i aç›kça vurgulanm›flt›r.

Yine SPK taraf›ndan yay›nlan›n “^Sermaye Piyasas›nda Ba¤›ms›z Denetim” hakk›ndaki 16 say›l› Tebli¤in ikinci bölümünde 7-16. maddelerinde denetçilerde aran›lan nitelikler ay-r›nt›l› biçimde aç›klanm›flt›r. Bu niteliklerden mesleki ahlak ve moral de¤erlerle ilgili olan-lar› flöyle s›ralamak olanakl›d›r.

- Mesleki yeterlilik (8. madde) - Ba¤›ms›zl›k ilkeleri (9. madde) - Mesleki özen ve titizlik. (12. madde)

- Ticaret ve mesle¤e ayk›r› faaliyet yasa¤›. (13. madde) - Reklam yasa¤› (14. madde)

- S›r saklama yükümlülü¤ü (15. madde)

- Karfl›l›kl› iliflkiler ve haks›z rekabet (16. madde)

- Ekip çal›flmas›nda görev, yetki ve sorumluluk da¤›l›m› (17. madde)

3.2. 3568 say›l› Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müflavirlik ve Yemin-li MaYemin-li MüflavirYemin-lik Yasas›’nda da mesleki ahlak ve moral de¤erlerle ilgiYemin-li baz› hükümler yer alm›flt›r. Bu hükümler yer alm›flt›r. Bu hükümler flunlard›r;

- Meslek s›rlar› (43. madde): Bu madde meslek mensuplar›n›n ifl elde etmek için rek-lam say›labilecek faaliyetlerde bulunmalar›n› yasakrek-lam›flt›r.

- Reklam yasa¤› (44. madde): Söz konusu madde meslek mensubunun ba¤›ms›zl›¤›-n› vurgulamakta ve mesle¤in icra biçimini belirlemektedir.

- Yasaklar (45. madde): Söz konusu madde meslek mensubunun ba¤›ms›zl›¤›n› vur-gulamakta ve mesle¤in icra biçimini belirlemektedir.

- Ücret (46. madde): Bu maddede meslek mensubunun haks›z rekabet yaratacak bir ücret talebinde bulunamayaca¤› ve bu nedenle saptanan asgari ücretin alt›nda ücret ta-lebinde bulunamayaca¤› hükme ba¤lanm›flt›r.

3.3. Maliye ve Gümrük Bakanl›¤› taraf›ndan yay›nlanan Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müflavir ve Yeminli Mali Müflavirlerin Çal›flma Usul ve Esaslar› Hakk›nda-ki Yönetmelikte de mesleHakk›nda-ki ahlak ve moral de¤erlerini iliflHakk›nda-kin hükümler yer alm›flt›r. Bu hü-kümler yönetmeli¤in ikinci bölümünde ve afla¤›da gösterilen biçimde s›ralanm›flt›r.

- Meslek Ünvan› ile Yeterlilik ‹lkesi. (4. madde)

- Dürüstlük, güvenirlilik ve Tarafs›zl›k. (6. madde) - S›r saklama (7. madde)

- Sorumluluk (8. madde) - Ba¤ms›zl›k. (9 madde) - Haks›z Rekabet (10 madde)

4. MESLEK‹ DE⁄ERLER VE ET‹K KAVRAMLARININ ‹ÇSELLEfiT‹R‹LMES‹

4.1. Mesleki de¤erler, etik ve tutum standard›n›n amac›, muhasebe meslek mensup-lar›n›n, yeterlili¤e yönelik e¤itim program› süresince uygun mesleki de¤erler, etik ve tu-tumla donanmalar›n› öngörmektedir.

4.2. Mesleki de¤erler, etik ve tutum, muhasebe mensuplar›na meslek kimli¤i kazand›r›r ve faaliyetlerini flekillendirir. Karar alma süreçlerinde etkin görevler üstlenen muhasebe meslek mensuplar›n›n, mesleki ve yönetsel kararlar›n olas› etik sonuçlar›n› de¤erlendirebi-lecek düzeyde mesleki etik prensiplerini ve k›s›tlamalar›n› anlamalar› sa¤lanmal›d›r.

4.3. Muhasebe meslek mensuplar›n›n e¤itiminde etik kurallar pozitif ve kat›l›mc› bir yaklafl›mla ele al›nmal›d›r. Muhasebe e¤itiminde etik de¤er ve tutumlar, “kamu ç›karla-r›na ve sosyal sorumlulu¤a duyarl›l›k”, “sürekli geliflim ve yaflam boyu ö¤renme”, “gü-venilirlik”, “sorumluluk”, “zamanl›l›k” ve “sayg›” ile “yasalar ve düzenlenmeler” konula-r›na uyum sa¤layacak içerikte sunulmal›d›r.

4.4. Meslek mensuplar› etik ilkelerin rolünü araflt›rma ve de¤erlendirmeye yönlendi-rilmelidir. Meslek mensuplar›n›n bu alandaki mesleki bildirimleri, güven ve dürüstlük içinde çal›flabilecekleri bir ortam›n yarat›lmas›na katk› sa¤layan olumlu çabalar olarak görmeleri sa¤lanmal›d›r. Meslek mensuplar›n›n, di¤er mesleklere iliflkin etik ilkeleri in-celemeleri ve muhasebe mesle¤i ile ilgili potansiyel yaklafl›mlar› tart›flmalar› önerilmeli-dir. ‹lkelerin mekanik olarak ö¤renilmesi ve daha sonra ezberlenme derecelerinin s›nan-mas› beklenen sonuçlar› yaratmayacakt›r.

4.5. Mesleki de¤erler, etik ve tutumun meslek mensuplar›na sunumunda, çok bo-yutlu örnek olaylar› inceleme, drama, seçilmifl okuma parçalar›n›n, video kasetlerinin analizi, gerçek ifl yaflam› örnekleri üzerinden etik ikilemleri analiz etme, disiplin karar-lar›n› ve bulgukarar-lar›n› tart›flma, ifl yaflam›ndan deneyimli kiflileri konuflmac› olarak davet etme gibi kat›l›mc› yaklafl›m benimsenmelidir.

4.6. Bu tür kat›l›mc› çal›flmalar, meslek mensuplar›n›n gelecekte karfl›lar›na ç›kabi-lecek bireysel ve kamusal çat›flmalar ve etik uygulamalar konusunda bilinçlenmelerini sa¤layacakt›r. Uzaktan e¤itim programlar›nda kat›l›mc› yaklafl›m uygulamas› yetersiz ka-labilir. Bununla beraber ö¤renme deneyimlerini gelifltirebilecek bir çok yaklafl›mdan ya-rarlan›labilir.

4.7. Ayr›ca meslek mensuplar›n›n kendi mesleki deneyimlerinden yararlanarak

ö¤-2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU

KOM‹TE RAPORLARI

renmeleri de önemli bir ö¤retim tekni¤idir. Bu kapsamda e¤itim programlar›nda ö¤ren-cilerden mesleki deneyimlerinde neyin iyi oldu¤u, neyin çal›flmad›¤› ve olas› benzer du-rumlar gerçekleflti¤inde izleyebilecekleri yaklafl›mlar› yans›tmalar› önerilir.

4.8. Mesleki de¤erler, etik ve tutum muhasebe meslek mensuplar›n›n çal›flmalar›n› et-kiler ve mesleki yaflamlar›nda teknik yetkinlikler kadar önem tafl›r. Mesleki kurulufllar adaylar›n yeterli e¤itim ve staj deneyimi kazanmalar›n› zorunlu k›lmal›d›r. Bu nedenle, e¤itim ve staj deneyim süresi adaylara ifl ortam›nda mesleki de¤erler, etik ve tutum uy-gulamalar›n› gözleme f›rsat› verecek flekilde yap›land›r›lmal›d›r.

4.9. Staj sorumlular›, adaylara, ifl ortam›nda muhasebe elemanlar›n›n oynad›klar› ro-lün etik boyutlar›n› vurgulamal›d›rlar. Böyle bir e¤itim, adaylar›n ifl yaflam›nda çat›flma-lar› ve etik sonuççat›flma-lar› tan›maçat›flma-lar›n› ve bu durumçat›flma-lar› staj sorumluçat›flma-lar› ile tart›flmaçat›flma-lar›na yön-lendirilerek gerçeklefltirilebilir.

4.10. ‹fl yaflam›nda her zaman etik sorunlar ve ikilemler ortaya ç›kabilir. Bu gibi du-rumlarda adaylar, ifl ortam›nda veya mesleki kurulufl içindeki referans noktalar›na bafl-vurarak uygun hareket yönünü araflt›rabilirler.

5. SONUÇ

1. yol : Mesleki etik kurallar›n› hiçe sayanlara dahil olmak 2. yol : Bu durumu izleyenlerden olmak

3. yol : Etik anlay›fla sonuna kadar ba¤l› her flart her koflulda bu durumun takipçisi olmak Biz bu yollardan üçüncüyü seçtik… Sizinde mesle¤e ve size uygun bu yolu seçmeniz ümidiyle…