SONUÇLAR ve ÖNERĠLER

Sınıf öğretmenlerinin meslekten aldıkları doyumu farklı değiĢkenler açısın- dan ele alan bu çalıĢmada, ölçekten alınan puanlara bakıldığında sınıf öğret- menlerinin mesleki doyum düzeylerinin genel olarak yüksek olduğu görül- mektedir.

AraĢtırmaya katılan sınıf öğretmenlerinin meslekten aldıkları doyumun cin- siyet değiĢkeni açısından bayan öğretmenlerin lehine farklılık gösterdiği sonucu elde edilmiĢtir. Balcı (1991) araĢtırmasında öğretmenlik mesleğinde görev alanların yarıya yakınının bayan olduğunu, ev geçindirme zorunluluğu olan erkekler için öğretmenlik mesleğinin özellikle ekonomik açıdan yeterli görülmediği ifade edilmektedir. Bu bulguya dayanarak cinsiyet değiĢkeni açısından sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum düzeylerindeki farklılaĢma- nın, onların öğretmenlik mesleğine olan bakıĢ açılarından kaynaklandığı Ģeklinde yorumlanabilir.

ÇalıĢmada, yaĢın ilerlemesine paralel olarak mesleki doyumun arttığı göz- lenmektedir. Elde edilen bu bulgu, yaĢı ilerlemiĢ olan sınıf öğretmenlerinin mesleğe ve yaĢama karĢı var olan beklentilerinin, genç olan meslektaĢlarına göre daha az olmasından kaynaklandığı Ģeklinde yorumlanabilir.

Zhongshan (2007), ilköğretim I. kademede görev yapan öğretmenler üzerin- de yaptığı araĢtırmada, öğretmenlerin yaĢlarının artmasıyla mesleklerinden aldıkları doyumunda arttığı bulgusunu elde etmiĢtir. Mesleğe yeni baĢlayan genç öğretmenlerin iĢlerine karĢı hissettikleri coĢkunun 50‟li yaĢlara kadar düĢük düzeyde olduğu ve mesleklerinin onlar için daha az çekici olduğu sonucuna ulaĢmıĢtır. Bu sonuçlardan biri, bireylerin yaĢlandıkça yaptıkları iĢten daha çok doyum sağlayacakları yönündedir. YaĢlanan kiĢinin yaĢam- dan beklentileri daha az olacaktır. Aynı zamanda iĢletmede almıĢ olduğu kıdem nedeniyle sosyal ortama ve iĢe alıĢmıĢ olacağından mesleğinden daha fazla doyum sağlayacaktır (Tınaz, 2005, s.28).

Mesleki kıdem değiĢkeni ile ilgili olarak elde edilen bulgu, meslekte geçiri- len sürenin artmasıyla meslekten alınan doyumun arttığını göstermektedir. Meslekte geçirilen sürenin artmasıyla, çalıĢanların mesleklerini daha çok benimsemiĢ olmaları bu sonuç üzerinde etkili olmuĢ olabilir. Literatürde çalıĢma süresinin artmasıyla çalıĢanların mesleklerinden daha fazla doyum sağladıklarını gösteren çalıĢmalara rastlanılmaktadır (Ataoğlu vd., 2000, Karlıdağ vd., 2000). Bazı çalıĢmalarda ise hizmet süresinin artması ile çalı- Ģanların iĢlerinden aldıkları doyumun düĢtüğüne yönelik sonuçlar elde edil- miĢtir (Ġncir, 1990; Sarı, 2004).

Qualls (2008), meslekte geçirilen süre ile iĢ doyumu arasındaki iliĢkiyi ince- lediği çalıĢmasında, bu iki değiĢken arasında zayıf fakat olumlu bir iliĢki

olduğunu belirlemiĢtir. Yapılan bütün bu araĢtırma sonuçlarının, bu araĢtır- ma bulgularını destekler nitelikte olduğu görülmektedir. BaĢka bir görüĢe gör çalıĢma süresi arttıkça örgüt tarafından ihtiyaçları daha iyi karĢılanan bireyin iĢ doyumunun artacağı yönündedir. Kıdem ile çalıĢanın iĢinden aldı- ğı doyum düzeyi yakından iliĢkilidir (Keser, 2006, s.115). Görev süresinin fazla olmasının bireyin kendini örgüt içerisinde rahat hissetmesine ve çalıĢtı- ğı iĢ yeri açısından önemli olduğunu düĢünmesine neden olduğu vurgulan- maktadır (Akçamete vd., 2001, s.66).

Dilsiz (2006), öğretmenlerin iĢ doyum düzeyleri ile medeni durumları ara- sındaki iliĢkiyi incelediği çalıĢmasında, iĢ doyum düzeyi ile medeni durum değiĢkeni arasında anlamlı bir iliĢki olmadığı sonucuna ulaĢmıĢtır. Dilsiz‟in (2006) araĢtırmasında elde ettiği bu sonuç, bu araĢtırmanın bulguları ile ör- tüĢmektedir. Medeni durumun mesleki doyum üzerinde anlamlı farklılık oluĢturmaması, sınıf öğretmenlerinin özel yaĢantılarını iĢ ortamına yansıt- madıkları Ģeklinde yorumlanabilir.

Bu sonuç, sınıf öğretmenlerinin mesleki doyumlarının, eĢlerinin bir iĢ sahibi olup olmama durumlarına göre değiĢmediğini göstermektedir. Sınıf öğret- menlerinin eĢlerinin çalıĢıp çalıĢmama durumu, mesleki olarak sınıf öğret- menlerinin iĢ ortamlarını doğrudan etkilemediğinden bu sonuç ortaya çıkmıĢ olabilir. Ayrıca çalıĢan eĢlerin aile bütçesini getireceği katkı düĢünüldüğün- de, bu araĢtırmada eĢlerin çalıĢma durumlarına göre sınıf öğretmenlerinin mesleki doyumlarının farklılaĢmaması, elde edilen gelirin yeterli görüldüğü Ģeklinde yorumlanabilir. Sınıf öğretmenlerinin aylık gelirlerinin mesleki doyum düzeyleri üzerinde anlamlı bir farklılık oluĢturmadığı bulgusu, araĢ- tırmaya katılan sınıf öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun eĢinin de çalıĢı- yor olmasından kaynaklandığı ileri sürülebilir. Çünkü, Türkiye‟de öğretmen- lik genel olarak en az gelir getiren mesleklerden biri olarak görülmektedir (Akçamete vd., 2001, s.73). Bu konuda Seferoğlu (2001) öğretmenlerin ken- di görüĢ ve beklentilerinden yola çıkarak gerçekleĢtirdiği araĢtırmasında, öğretmenlerin mesleklerinin gereklerini yerine getirmede, mesleki geliĢimle- rini devam ettirebilmelerinde en büyük engelin ekonomik koĢullar olduğu sonucuna ulaĢmıĢtır.

Mesleki doyum ile ilgili yapılan araĢtırmalar doğrultusunda YÖK ve M.E.B tarafından koordine bir Ģekilde sınıf öğretmeni adaylarının ve sınıf öğret- menlerinin meslekten doyum sağlamalarına katkıda bulunacak hizmet önce- si ve hizmet içi eğitim çalıĢmalarının yürütülmesi olumlu sonuçlar ortaya çıkarabileceğinden önem arz etmektedir.

KAYNAKÇA

Akçamete, G., Kaner, S, Sucuoğlu, B. Öğretmenlerde TükenmiĢlik, ĠĢ Do- yumu ve KiĢilik, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2001

Akman, Y., Kelecioğlu, H, Bilge, F. Öğretim Elemanlarının ĠĢ Doyumlarını Etkileyen Faktörlere ĠliĢkin GörüĢler, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 2006

Ataoğlu, A., Ġçmeli, C., Özçetin, A. Hekimlerde Mesleki ĠĢ Doyumu, Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, 2000 Balcı, E. Öğretmenlerin Sosyal Statüsü ve Ödüllendirilmesi, Hacettepe Üni-

versitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 1991

BaĢaran, Ġ.E. Örgütsel DavranıĢ Ġnsanın Üretim Gücü, Feryal Matbaası, An- kara, 2000

Bishay, A. Teacher Motivation and Job Satisfaction: A Study Employing the Experience Sampling Method, Journal of Undergraduate Sciences, 3, 147-154, Fall, 1996

Demirel, F. Sınıf Öğretmenlerinin ĠĢ Doyum Düzeyleri(Denizli Ġli Örneği), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Denizli, 2006

Dilsiz, B. Konya Ġlindeki Ortaöğretim Okullarında ÇalıĢan Öğretmenlerin TükenmiĢlik ve ĠĢ Doyumu Düzeylerinin Bölgelere Göre Değerlendi- rilmesinin Çok DeğiĢkenli Ġstatistiksel Analizi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), 2006 Erçetin, ġ. ġule. Ġlk Günden BaĢ Öğretmenliğe, Asil Yayın Dağıtım, Ankara,

2004

Eren, E. Örgütsel DavranıĢ ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayıncılık, Ġstan- bul, 2007

Ġncir, G. ÇalıĢanların ĠĢ Doyumu Üzerine Bir Ġnceleme, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları(401), Ankara, 1990

Kakabadse, A., Bank, J. and Vinnicombe, S. Working in Organisations, Gower Publishing Company, USA, 2004

Karahan, Ç. Ġlköğretim Ġkinci Kademe Öğretmenlerinin Öz Algılamaları Ve Mesleki Doyumlarının Ġncelenmesi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ġzmir, 2006

Karasar, N. Bilimsel AraĢtırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2006

Karlıdağ, R., Ünal, S., Yoloğlu, S. Hekimlerde ĠĢ Doyumu ve TükenmiĢlik Düzeyi, Türk PsikiyatriDergisi, 11(1), 2000

Kartal, ġ. Alan ve Alan DıĢından Atanan Sınıf Öğretmenlerinin ĠĢ Tatmini Düzeylerinin KarĢılaĢtırmalı Analizi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Kayseri, 2006 Keser, A. ÇalıĢma YaĢamında Motivasyon, Alfa Aktüel Yayıncılık, Ġstanbul,

2006,

Kılıç, D. Eğitim Bilimine GiriĢ, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2009

Kınık, S. KiĢilik Özellikleri ile ĠĢ Doyumu Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi, EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayın- lanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), EskiĢehir, 2007

Koustelios, A.D. Personal Characteristics and Job Satisfaction of Greek Teachers, The International Journal of Educational Management,15, 6/7; ABI/INFORM Global, 354–358, 2001

Kuzgun, Y. Meslek DanıĢmanlığı Kuramlar ve Uygulamalar, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000

Lawler, E. E. Organizational Behavior: Readings and Cases (Ed: Hugh J. Arnold and Daniel A. Ondrack), 3rd Edition, Woodsworth: U of T, 1977

Qualls, A. L. Factors That Affect Job Satisfaction Among Teachers In Two Selected Mılwaukee Charter Schools, A Dissertation Presented in Par- tial Fulfillment Of the Requirements for the Degree Doctor of Philoso- phy Capella University, March 2008

Rinehart, J. S.; Short, P. M. Job Satisfaction and Empowerment Among Teacher Leaders, Reading Recovery Teachers and Regular Classroom Teachers, Education, 114 (4), 570, 11p, 5 charts; (AN 9410103377), 1994

Sari, H. An Analysis Of Burnout and Job Satisfaction Among Turkish Spe- cial School Headteachers and Teachers, and The Factors Effecting Their Burnout and Job Satisfaction, Educational Studies, 30( 3), Sep- tember, 2004

Seferoğlu, S. S. Sınıf Öğretmenlerinin Kendi Meslekî GeliĢimleriyle Ġlgili GörüĢleri, Beklentileri ve Önerileri, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:149, Ocak, ġubat, Mart 2001

Tınaz, P. ÇalıĢma YaĢamından Örnek Olaylar, Beta Basım Yayım Dağıtım, Ġstanbul, 2005

Tunacan, S. Beykoz Ġlçesindeki Lise Öğretmenlerinin ĠĢ Doyumunu Etkile- yen Faktörler, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayım- lanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ġstanbul, 2005

Zhongshan, Z. Study of Job Satisfaction Among Elementary School Teach- ers in Shangai, Chinese Education and Society, 40 (5), 40-46, Septem- ber/October, 2007