Ġstihdamın YaĢ Durumuna Göre Dağılımı

Ġstihdamın yaĢ yapısına baktığımızda, Tablo 9‟da görüldüğü gibi, çalıĢanla- rın büyük ölçüde gençlerden oluĢtuğu; en büyük payı 25-44 yaĢ arasının oluĢturduğu görülmektedir. 2006 yılı itibariyle istihdamdaki iĢgücünün yak- laĢık yarısı 35 yaĢ altındaki iĢçilerden oluĢmaktadır. Bu grubun içinde ağırlı- ğı 25-34 yaĢ grubu oluĢturmakta ve dönem boyunca da artan bir seyir izle- mektedir.

Tablo 9. Ġstihdamın YaĢ Grubuna Göre Dağılımı (%)(15+yaĢ)

Yıl 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

1988 26.3 27.2 21.0 14.0 8.7 2.8

1990 25.1 26.8 22.1 14.2 9.2 2.7

21

DPT, İşgücü Piyasası, Dokuzuncu Kalkınma Planı Özel Ġhtisas Komisyonu Raporu, Anka- ra, 2007, s.49.

22

1995 24.6 28.8 23.1 12.9 7.5 3.1 2000 21.8 30.7 23.7 13.6 6.8 3.5 2001 20.7 31.0 23.9 14.1 6.8 3.5 2002 19.4 31.8 24.2 14.5 6.8 3.3 2003 17.9 32.5 25.1 14.9 6.5 3.2 2004 17.7 32.3 25.3 15.1 6.6 3.1 2005 17.2 32.7 25.6 15.4 6.2 2.9 2006 16.7 32.9 26.1 15.6 6.2 2.6 2007 16.3 32.9 26.3 15.7 6.3 2.5 2008 16.5 31.6 26.8 16.2 6.3 2.6

Kaynak: TÜĠK, İstatistik Göstergeler 1923-2008, Ankara, Aralık 2009, s.173

Tabloda görüldüğü gibi 15-24 yaĢ aralığındaki genç iĢçilerin oranı, 1990‟da %25,1 iken bu oran 2006 yılına gelinceye kadar sürekli olarak azalmıĢ ve 2006 yılında %16,7‟ye düĢmüĢtür. Genel olarak 25-55 yaĢ arası iĢgücünün istihdamdaki oranı yükselmekle birlikte en yüksek değeri %32,9 ile 25-34 yaĢ grubu oluĢturmakta, bunu %26,3 ile 35-44 yaĢ grubu takip etmektedir. 55 ve üstü yaĢ grubunun istihdam düzeyinde ise gerileme olmuĢtur. Bu du- rum yaĢ grupları açısından orta yaĢ grubunun istihdam içindeki payının yük- sek, genç iĢgücünün payının ise düĢük olduğunu ifade etmektedir.

IV. SONUÇ

Türkiye‟de istihdam ve iĢsizlik önemli bir sorun alanı olarak gündemdedir. Bir anlamda, Türkiye‟nin Avrupa Birliği‟ne üyeliğinin önündeki en önemli engellerin, istihdam ve iĢsizlik sorunlarının süreklilik göstermesi ve iĢgücü piyasasındaki aksaklıklar olduğunu söylemek mümkündür. 2008 yılında baĢ gösteren küresel ekonomik krizin de etkisiyle iĢsizlik sorunu hergeçen gün büyüyerek devam etmektedir. Bu sorunun çözümüne katkıda bulunmak amacıyla Türkiye‟de istihdamın yapısını inceleyen bu araĢtırmanın vardığı sonuçlar Ģunlardır:

Türkiye‟de nüfus artıĢ hızının azalmasına rağmen çalıĢma çağı nüfusu sürek- li artmaktadır. Bu durum bir yandan bağımlılık oranını düĢürerek olumlu bir sonuç doğururken, diğer yandan her yıl daha fazla insanı istihdam etme bas- kısını artırmaktadır.

ĠĢgücüne katılma oranı düĢmektedir. Bunun nedenleri olarak; gençlerin eği- tim için daha fazla zaman harcamaları, kronik iĢsizliğin insanları iĢ aramak- tan vazgeçirmesi, kayıtdıĢı istihdam alanının geniĢlemesi, ücretsiz aile iĢçili- ğinin ve kendi hesabına çalıĢanların genel olarak azalma eğiliminde olması- na rağmen halen geliĢmiĢ ülkelere göre yüksek olması, kentleĢme sürecinde kırda istihdam edilmiĢ görünen kadınların Ģehirde sosyo-kültürel nedenlerin de etkisiyle iĢgücünün dıĢında kalması gösterilebilir.

Genel olarak istihdam edilenlerin eğitim düzeyinin düĢüklüğü ve emek talep edenlerin arzu ettiği niteliklere sahip olmayan bir iĢgücü yapısının mevcut olduğu görülmektedir. 2008 yılı itibariyle istihdamın % 48,5‟i lise altı eği- timlilerden ve okur-yazar olmayanlardan oluĢmaktadır. Yüksek öğretimlile- rin payı ise yalnızca %14,8‟dir.

Tarım sektöründe istihdam edilenlerin toplam istihdam içindeki yerinin azalma eğiliminde olmasına rağmen hala büyük olması ve bu durumun tarım sektöründe bilinen düĢük verimliliği ve gizli iĢsizliği barındırması önemli bir sorun olarak görünmektedir. Eylül 2009 yılı itibariyle istihdamın %36‟sının kırda gerçekleĢmiĢ olması, aynı dönemde genel istihdam oranının ise % 42,5 gibi düĢük bir düzeyde olması bu sorunu göstermesi açısından önemli bir göstergedir.

Türkiye‟de istihdamla ilgili en olumlu gösterge ise yaĢ grubu dağılımıdır. Ġstihdam edilenlerin % 74,5‟i orta yaĢ (25-54)grubundadır.

Bu sorunların çözümünde etkili olacağı düĢünülen öneriler Ģunlardır:

Kalkınmada itici gücün beĢeri sermaye olduğu olgusundan hareketle, eğitime ayrılan payın artırılması ve eğitim istihdam iliĢkisinin kurulması gereklidir. Eğitim seviyesinin AB ülkelerine göre düĢük olması, eğitimli iĢgücünde iĢsizlik oranının yüksek olması mesleki eğitim politikalarının yanında giri- Ģimcilik ve iĢ yaratmaya yönelik eğitim politikalarına da ihtiyaç olduğu gö- rülmektedir.

Kadınların iĢgücüne katılması için eğitim de dahil gerekli politikalar geliĢti- rilmeli ve uygulanmalıdır. AB ortalamasının oldukça altında bulunan kadın istihdam ve iĢgücüne katılım oranını arttırmak için, kadınların istihdamdaki payları kayıtlı sektörler lehine artırılmalıdır. Eğitim programlarında gelenek- sel meslek alanlarının dıĢına çıkılarak kadınlar için yeni geliĢen meslek alan- larında istihdam yaratılmalı ve fırsat eĢitliği yönünde atılması gereken adım-

lar atılmalıdır. Gençlerin eğitimden iĢ yaĢamına geçiĢlerini kolaylaĢtıracak iĢ ve eğitim programlarının yaygınlaĢtırılması yönünde çalıĢmalar yapılmalıdır. Tarımdaki istihdamın azaltılarak, iĢgücü verimliliği ve gizli iĢsizlik sorunla- rının çözülmesi, bunun içinde kentteki istihdam imkanlarının ekonomik bü- yüme yoluyla artırılması gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Algan, NeĢe, Ildırır, Mustafa, Güçlü ve Büyük Türk Ekonomisi İçin Üretim

ve İstihdam Politikaları, Ankara, TĠSK Yayınları, Yayın No:236, Eylül

2003

Ansal, Hacer vd., Türkiye Emek Piyasasının Yapısı ve İşsizlik, Ġstanbul, Tür- kiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, Kasım 2000 DPT, Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (1950-2006), Ankara, DPT Yayınları,

Mart 2007

DPT, İşgücü Piyasası, Dokuzuncu Kalkınma Planı Özel Ġhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, BaĢbakanlık DPT Yayın No: 2709 – ÖĠK. 662, 2007 DPT, Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci BeĢ Yıllık Kalkınma Planı (2001-

2005), http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/viii/plan8str.pdf (23.01.2010) Eren, Aslan, Türkiye Ekonomisi, 2.bsk., Ekin Kitabevi, Bursa 2008

Eyüboğlu, Dilek, 2001 Krizi Sonrasında İşsizlik ve Çözüm Yolları, Ankara, Milli Prodüktivite Merkezi Yay. No: 674, Mert Matbaası, 2003

Ġnternet: http://www.bumko.gov.tr. (15.01.2010)

Lordoğlu, Kuvvet, Türkiye İşgücü Piyasaları (Durum Raporu), Ġstanbul, ĠSMMMO Yayın No: 56, 2006

Murat, Sedat, Bütünleşme Sürecinde Türkiye ve Avupa Birliğinin Karşılaş-

tırmalı Sosyal Yapısı, Ġstanbul, Filiz Kitabevi, 2000

Murat, Sedat, Dünden Bugüne İstanbul‟un İşgücü ve İstihdam Yapısı, Ġstan- bul, ĠTO Yayınları, Yayın No:2007-73

OECD,EmploymentOutlook2009,

http://www.oecd.org/dataoecd/30/33/43272221 pdf (26.01.2010) T.C.BaĢbakanlık Hazine MüsteĢarlığı, BaĢbakanlık Hazine MüsteĢarlığı,

Aylık Ekonomik Göstergeler, Ankara, Hazine MüsteĢarlığı Ekonomik

AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü,Hazine MüsteĢarlığı Matbaası, 18 Ara- lık 2009

TÜĠK, “Hanehalkı ĠĢgücü AraĢtırması 2008 Yıllık Sonuçları”, Haber Bülte-

ni, Sayı: 79, Ankara, TÜĠK Yayınları, 8 Mayıs 2009

TÜĠK, “Hanehalkı ĠĢgücü AraĢtırması 2009 Eylül Dönemi Sonuçları”, Ha-

ber Bülteni, Sayı: 217, Ankara, TÜĠK Yayınları,15 Aralık 2009

TÜĠK, Ekonomik Göstergeler 2009-II, Ankara, TÜĠK Yayın No: 3338, TÜĠK Matbaası, Ekim 2009

TÜĠK, İstatistik Göstergeler 1923-2007, Ankara, TÜĠK Yayın No: 3206, TÜĠK Matbaası, Aralık 2008

TÜĠK, İstatistik Göstergeler 1923-2008, Ankara, TÜĠK Yayınları No:3361, TÜĠK Matbaası, Aralık 2009

TÜĠK, İşgücü, İstihdam ve İşsizlik İstatistikleri,Sorularla Resmi İstatistikler

Dizisi-1, 3.bsk., Ankara, TÜĠK Yayınları, Yayın No:3095, Türkiye Ġs-

tatistik Kurumu Matbaası, Nisan 2008