Sanal para birimleri ve Bitcoin’in dünyaya ilanından bu yana finansal piyasalardaki popülerliği giderek artmakta, hem alışagelmiş ödeme sistemlerine alternatif oluşturması hem de içerdiği teknoloji SPB’lerinin dikkat çekmesinde önemli rol oynamaktadır. Merkezi bir kuruluşa bağımlı olmaması, düşük maliyet ve limitsiz transfer seçeneği sunması kullanıcıların ilgisini çekerken, değerindeki yüksek oynaklık ve günlük fiyat dalgalanmaları spekülatif amaçlı yatırımcıları kendine çekmiştir. Çalışmanın temel amacı kullanım alanları ve yaygınlığını gittikçe arttıran SPB’leri ve Bitcoin’in finansal piyasalar üzerine olası etkilerini incelemek ve tespitlerde bulunmak olmuştur.
Son dönemlerde meydana gelen teknolojik ilerlemeler birçok alanda olduğu gibi para üzerinde de etki ederek kavramı daha soyut hale getirmiş, gelişmiş ekonomilerde kağıt paraların kullanımı azalarak yerini daha çok dijital sisteme bırakmıştır. Kuruluşundan bu yana hızla yükselen popülerliği ve artan işlem hacmi Bitcoin’i itibari para birimlerine ikame haline getirmiştir. Nitekim 7 Ocak 2018 tarihinde kripto para piyasasının 814 milyar dolara ulaşması ve bunda en büyük payın Bitcoin’e ait olması bu paraların ne ölçüde talep edildiğini gözler önüne sermektedir. Ancak dağınık defteri kebir yapısı gereği, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymaması, yasal bir dayanağının olmaması, hali hazırda toplumun tamamında karşılık bulmayarak düşük kabul edilme düzeyi ve fiyatlarında meydana gelen yüksek dalgalanmalar nedeniyle değer saklama ve hesap birimi olmaya elverişliliğinin sınırlı olması bu süreci yavaşlatmıştır.
Dijital paraların piyasaya çıkması, ekonomide para politikası üzerine ciddi etki etmekte, merkez bankalarının ekonomik istikrarı sağlama kabiliyeti zorlaşmaktadır. Kontrolü düzenleyicilerin ve geliştiricilerin elinde olan ve belirli topluluk üyeleri arasında kullanılan dijital paralar, merkez bankaları tarafından ihraç edilen itibari paralara ikame haline gelmektedir. Genel anlamda ekonomilerde elektronik paraların merkez bankaları üzerine etkileri iki ayrı durumda oluşmaktadır. Bunlar yetkili kuruluşlar ( merkez bankaları, bankalar, elektronik para kuruluşları ve kıyı ötesi kuruluşlar ) tarafından merkez bankası parası karşılığı ihraç edilen elektronik paraların etkileri ve bağımsız para birimi olarak ihraç edilen elektronik paranın etkileri olarak sıralanabilmektedir. Merkez bankası parası karşılığınca ihraç edilen elektronik paralar ekonomilerde likidite fazlası oluşturma, merkez bankası varlıklarını ve senyoraj
gelirlerini azaltma, parasal talepte küçülme ve dolarizasyon gibi etkiler oluşturmaktadırlar. İkinci durum olan bağımsız para birimi olarak ihraç edilen elektronik paraların etkileri ise esasen SPB’leri ve Bitcoin için önem teşkil etmekte zira Bitcoin bu sınıfta yer almaktadırlar. Bitcoin, dağıtık defteri kebir mekanizması gereği herhangi bir kurum ve kuruluşun müdahalesine izin vermemekte, para arzı madenciler tarafından belirli bir sistem eşliğinde periyodik olarak gerçekleşmektedir. Sistemde kullanıcılar arasında yapılacak herhangi bir işlemin iptal edilip engellenmesinin mümkün olmaması dışardan gelebilecek müdahaleleri engellemektedir. Bu anlamda yoğun olarak talep edildiği ve merkez bankası paralarına ikame olarak kullanıldığı ekonomilerde itibari para talebinde düşme meydana gelecek ve merkez bankası bilanço büyüklüğü azalacaktır. Bu durum merkez bankalarının para politikası yoluyla ekonomiye müdahale etme kabiliyeti önemli ölçüde kısıtlayacaktır.
Son yıllarda büyük çapta ilerleme gösteren finansal piyasalar mal ve hizmet piyasalarında ki gibi birçok yeni ürün oluşturmuş, verimlilik ve güvenlik anlamında yenilik sağlamışlardır. Banka mevduatları, tahvil ve diğer menkul kıymetlerden oluşan finansal sistem, ticari işlemlerin daha hızlı yapıldığı, yatırımcılara güven veren bir yapıya bürünmüştür. İtibari paralar ve menkul değerler gibi yatırım araçlarına ek olarak sisteme yeni araçlar kazandırılmış ve finansal kesimin ürün çeşitliliği artmıştır. Tamda bu noktada SPB’leri ve Bitcoin ortaya çıkması, yatırım araçlarına alternatif oluşturmuştur. Değerini arz ve talep koşullarının belirlemesinin yanında sahip olduğu blok zincir teknolojisinin potansiyel gücü, kullanımının kolaylığı ve güvenilirliği finansal piyasalarda yatırımcıların ilgisini çekmiştir. Ekonomik birimler tarafından yüzyıllardır güvenli liman olarak kabul edilen altın ile diğer yatırım araçlarına potansiyel rakip olarak yatırımcılarına yüksek getiri imkânları sunmuştur.
Birçok yatırımcı tarafından sanal altın olarak kabul edilen Bitcoin, arz miktarının sınırlı olması ve madenciler tarafından piyasaya ihraç edilmesi açısından altınla benzerlik göstermektedir. Ancak daha önce de bahsedildiği üzere mevcut durumda teknolojik yeniliğinin toplumun bütününce benimsenmemesi ve spekülatif eylemlere karşı esnekliğinin yüksek olması fiyatlarında yüksek dalgalanmalara neden olmakta ve bu durum yatırımcılar açısından risk oluşturmaktadır. Nitekim Aralık 2017 de 17900 dolar seviyesinde olan Bitcoin Şubat 2018 de %50 değer düşüşü yaşamış ve 6200 dolara gerilemiştir. Öte yandan Altın fiyatları bunun aksine çok fazla dalgalanma
yaşamış, 2011 den bu yana ons fiyatları 700 dolardan fazla değişmemiştir. Bitcoin’in yeni bir teknoloji olması, yasal düzenlemelerin eksikliği ve arkasında merkezi bir otorite güvenin olmayışı onu riskli ve aşırı oynak bir hale getirmekte, bu nedenle mevcut durumda altın daha istikrarlı ve güvenli bir yatırım aracı olma vasfını korumaktadır.
SPB’leri ve Bitcoin’in yeniliğe zorladığı bir diğer unsur da finansal sistemde köprü görevi gören aracı kurumlar olmaktadır. Bitcoin ve diğer SPB’lerinin ortaya çıkması aracı kurumlar özellikle de bankaları tehdit etmiş, yenilik yapmaya zorlamıştır. Geleneksel bankacılık ve aracılık işlemlerinin güvene dayalı olma zorunluluğu, geri dönüşümü mümkün olan işlemler, aracılık maliyeti ve bürokrasinin yoğunluğu ticari işlemlerin zaman almasına neden olmaktadır. Bitcoin, yüksek işlem hızı, düşük maliyeti ve herhangi bir kuruma bağımlı olmaması kişilerin talebini kendine çekmiş ve aracılık vasıtası olmasını sağlamıştır. Bitcoin sunmuş olduğu teknoloji ile aracı kurumlara ikame olmanın yanında bazı yeniliklerde sağlamaktadır. Ödeme işlemleri kaydı, emanet hizmetleri sunma, para transferlerinde kolaylık sağlama ve Bitcoin ile itibari para birimleri arasında takas işlemleri yapma gibi yeni hizmet seçenekleri sunmaktadır. Bu anlamda başta bankalar olmak üzere birçok aracı kuruluşlar blok zincir teknolojisine adapte olma çalışmaları yapmakta ve teknolojiyi yakından takip etmektedir.
Sonuç olarak son yıllarda ortaya çıkan ve finansal sistemde büyük çapta yenilik yapma potansiyeline sahip olan Bitcoin, finansal sistemin unsurlarına etki etmiş, evrensel ve merkezi bağımlılıktan uzak para birimi fikrini ortaya atmış, aracı kuruluşların ve merkez bankalarının fonksiyonlarını tehdit ederek yeniliğe zorlamıştır. Dünya üzerinde birçok merkez bankası, bankalar ve aracı kurumlar bu anlamda Bitcoin teknolojisini benimsemiş ve çalışmalara başlamıştır. Evrensel ve bağımsız bir para birimi olarak ekonomilerdeki yerini alması merkez bankalarının para politikasını sağlama fonksiyonunu tehdit ederek ülkeleri tedirgin etmiş ve kendi sanal paralarını yaratma çalışmalarına yönlendirmiştir. Ancak günümüzde ekonomik faktörler tarafından düşük kabul edilme oranı ve değerlerindeki yüksek oynaklık sanal para birimlerinin değer ölçme ve satın alma birimi olmalarını elverişsiz hale getirmekte dolayısıyla parasal fonksiyonları taşıması sınırlı olmaktadır. Mevcut durumda kripto para piyasasının dünya mevduat miktarına oranla az yer kaplaması nedeniyle günümüzde yüksek bir risk oluşturmamaktadır. Günümüzde kripto paranın toplam
piyasa değerinin 133 milyar dolar olması, cari fiyatlarla 87,5 trilyon dolar olan küresel gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) üzerindeki yıkıcı gücü mevcut durumda çok güçlü görünmemektedir. Tüm dijital para birimlerinin toplam değeri ekonomide potansiyel risk oluşturacak duruma ulaştığı takdirde finansal istikrar için bir risk oluşturabilecektir.
KAYNAKLAR
Afşar, M. (2004). Finansal Küreselleşme ve Türk Bankacılık Krizleri Üzerine Etkisi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi İİBF Yayınları No: 183.
Afşar, A. (2007). ‘Finansal Gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki’. Muhasebe ve Finansman Dergisi, s.36.
Akgiray, V. Aydın, N. Turhan, İ. Ergincan, Y. Sevil, G. Çoskun, M. Aydın, H. (2013). Sermeye piyasaları ve finansal kurunlar. Eskişehir Anadolu Üniversitesi.
Akın, F. , Ece, N. (2013). İMKB’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin 2006-2010 Dönemi Finansal Performanslarının Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 89-106.
Aktaş, F, Ö.(2017). Altın-Bitcoin karşılaştırması: 'Değer saklama' farkı [Online]. https://www.yenisafak.com/ekonomi/altin-bitcoin-karsilastirmasi-deger-saklama-farki- 2841466 [Erişim Tarihi: 27.04.2019].
Akyazan, S. (1974). Tatbikatta Banka Teminat Mektuplarının Ortaya Çıkardığı Çeşitli Sorunlar, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi ,C.7, s. 3, 567-568.
Ali, R., Barrdear J., Clews R. ve Southgate J. (2014a).The economics of digital currencies. Bank of england Quarterly Bulletin 2014 Q3, 276-286.
Ali, R., Barrdear J., Clews R. ve Southgate J. (2014b). Innovations in Payment Technologies and the Emergence of Digital Currencies. Bank of England Quarterly Bulletin, 2014 Q3, 262-275.
Altuntaş, Ö.(2012).Merkez Bankası Bağımsızlığı: Avrupa Merkez Bankası Ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 73-84.
Andersson, G., Wegdell, A., “Prospects of Bitcoin: An Evaluation of Its Future”, Master Thesis, Lund University, 2014.
Andreas M. Antonopoulos,(2014). “Mastering Bitcoin”, O’Reilly.
Alpago, H.(2018). Bitcoin ’den Selfcoin’e Kripto Para. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, C: 3, S:2, Sayfa: 411-428.
Aslan, D.(2013). Bitcoin piyasasının %82’sine sahip yasadışı satış sitesi Silk Road kapatıldı [Online]. https://sosyalmedya.co/silk-road-kapatildi/’ [Erişim Tarihi: 15.12.2018]. Ateş, B. (2016). Kripto Para Birimleri, Bitcoin ve Muhasebesi. Çankırı Karatekin
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7 (1), 349- 366.
Atik, M., Köse, Y., Yılmaz, B. ve Sağlam, F. (2015). Kripto Para: Bitcoin ve Döviz Kurları Üzerine Etkileri. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6, 11, 247-261.
Aydın, N. , Şen, M. , Berk, N.(2012). FİNANSAL YÖNETİM-I. Eskişehir, Anadolu üniversitesi.
Aydıner, T. (2019). Mobil Dünya Kongresinden (MWC 2019) Sevindiren Blockchain Gelişmesi [Online]. https://coin-turk.com/mobil-dunya-kongresinden-mwc-2019- sevindiren-blockchain-gelismesi [ Erişim Tarihi: 01.03.2019].
Aydoğuş, Ö.(1994). Finansal piyasalar ve ekonomik büyüme: Ekonomik bir analiz, Afyon Kocatepe üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyonkarahisar.
Baek, Chung; Elbeck, Matt (2015), “Bitcoins as an investment or speculative vehicle? A first look”, Applied Economics Letters, 22 (1), 30-34.
Bambrough, B. (2018). Bitvoin Could Be Killed By The Banls That Created İt—Here’s Why [Online]. https://www.forbes.com/sites/billybambrough/2018/10/03/bitcoin-could-be- killed-by-the-banks-that-created-it-heres-why/#66049d9166bb ( Erişim Tarihi: 21. 03. 2019).
Bank of Canada, (2014). E-Money. https://www.bankofcanada.ca/wp- content/uploads/2014/04/E-Money-Backgrounder.pdf ( Erişim tarihi: 15.02.2019). Bank Of England (BOE), (2014). The Economics of Digital Currencies , Quarterly Bulletin
2014 Q3. https://www.bankofengland.co.uk/-/media/boe/files/digital-currencies/the- economics-of-digital-currencies [Erişim Tarihi: 21.03.2019].
Bassone, B. (2017). Electronic Money Versus Money: An Assessment of Regulation [Online]. https://voxeu.org/article/electronic-money-enhancement-or-replacement [Erişim tarihi: 15.03.2019].
Başoğlu, U. ,Ceylan, A. , Parasız, İ. (2001). Finans, Teori-Kurum-Uygulama, Ekin Kitabevi, Bursa.
Baydakova, A.(2018). Goldman, Morgan Stanley Go Live With CLS’ IBM- Powered Blockchain.(Online). https://www.coindesk.com/goldman-morgan-stanley-go-live-with- cls-ibm-powered-blockchain (Erişim Tarihi: 25.03.2019).
Bayhan, A.(2018). Kripto Para Borsası Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır? [Online].https://borsanasiloynanir.co/kripto-para-borsasi-nedir-nasil-calisir/ (Erişim Tarihi:3 aralık 2018).
Bayram, F. , Temizel, F.(2018). Yatırımcıların Bilgilendirilmesinde Borsa Web Sitelerinin Özellikleri: Feas Üyesi Borsalar Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, Sayı.1, S.305-326.
BBC. (2010). Japonya’da Enflasyon Sorunu
[Online].https://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2010/03/100326_japan_deflation.shtml [Erişim Tarihi: 20.04.2019].
Berentsen, A. (1997). Monetary policy implications of digital money. https://mpra.ub.uni-
muenchen.de/37392/1/Monetary_Policy_Implications_of_Digital_Money.pdf [Erişim
Tarihi: 25.03.2019].
Bilir, H. Çay, Ş. Elektronik Para ve Finansal Piyasalar Arasındaki İlişki, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Nisan 2016; 9(2).
Bitcoinfiyati.com. (2017). Bitcoin 2017 Yılı Fiyatı Ne Kadardı, 2017 BTC Fiyatı Kaç Dolardı (Online). http://www.bitcoinfiyati.com/2017-yilinda-btc-fiyati-ne-kadardi.html [Erişim tarihi: 05.02.2019].
Blockchain.com, (t.y). Hash rate (Online). https://www.blockchain.com/tr/charts/n- transactions [Erişim Tarihi: 17.03.2019].
Bloomberght.com.(2018). Kripto paralar 7 ayda 640 milyar dolar değer kaybetti [Online]. https://www.bloomberght.com/kripto/haber/2153692-kripto-paralar-7-ayda-640-milyar- dolar-deger-kaybetti [Erişim Tarihi: 08.05.2019].
Borsaistanbul.com, (t.y.), (A). Pay Sahibinin Hakları [Online].
https://www.borsaistanbul.com/urunler-ve- piyasalar/urunler/paylar/hisse-senedi-
sahibinin-haklari [Erişim Tarihi 27.01.2019].
Borsaistanbul.com, (t.y.), (B). Pay Çeşitleri [Online].
https://www.borsaistanbul.com/urunler-ve- piyasalar/urunler/paylar/hisse-senedi- cesitleri [Erişim Tarihi 27.01.2019].
Borsa İstanbul(2013). Sabit Getirili Menkul kıymetler.
https://ww.borsaistanbul.com/data/kilavuzlar/Sabit_Getirili_Menkul_Kiymetler.pdf’ [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
Borsa İstanbul.(2013).Cevaplarla Borsa ve Sermaye Piyasası. http://www.borsaistanbul.com/duyurular/2013/08/15/-cevaplarla-borsa-ve-sermaye- piyasas%C4%B1-kitap%C3%A7%C4%B1%C4%9F%C4%B1m%C4%B1z-
yay%C4%B1nland%C4%B1 [Erişim tarihi: 23.01.2019].
Brito, J. ve Castillo, A. (2013). Bitcoin A Primer for Policymakers. Mercatus Center-George Mason University.
Bustillos, M. (Nisan 2013). The Bitcoin Boom. The New Yorker [Online]. Erişim: 14.11.2018 http://www.newyorker.com/tech/elements/the-bitcoin-boom.
Canbaş, S. , Doğukanlı, H.(1997). Finansal Pazarlar. Genişletilmiş 2. Baskı. İstanbul: Beta Basım.
CEOtudent, (2018). Dünü, Bugünü, Yarını: 5 Maddede FinTech (Finans Teknolojileri) Nedir? [Online]. https://ceotudent.com/dunu-bugunu-yarini-5-maddede-fintech-finans- teknolojileri-nedir [Erişim Tarihi: 10.06.2018].
Coinmarketcap.com, (t.y.). Tüm kripto para birimleri (Online). https://coinmarketcap.com/all/views/all/ [Erişim tarihi: 15.5.2019].
Coinmedya, (2018). Piyasada ne kadar Bitcoin var? (Online). https://btc.coinmedya.com/piyasada-ne-kadar-bitcoin-var.html [Erişim 20.11.2018]. Cointürk.(2018). Kripto Para Piyasası Aralık Ayını Yeşil Karşıladı [Online].
https://coin-turk.com/kripto-para-piyasasi-aralik-ayini-yesil-karsiladi. [Erişim tarihi: 01.12 2018].
Congressional Research Servise (CRS), (2015). Bitcoin: Questions, Answers, and Analysis of Legal Issues. https://fas.org/sgp/crs/misc/R43339.pdf [Erişim Tarihi: 01.04.2019]. Coşkun, Y. (2012). Repo ve Ters Repo Düzenlemeleri; Banker Krizi Sonrası Ortaya Çıkışı ve
Finansal Başarısızlık Dersleri Işığında Politika Önerileri. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. Cilt 3 Sayı 1, 59-60.
Cuen, L. (2018). This Brezilian Bank Is Using Ethereum To İssue a Stablecoin [Online].https://www.coindesk.com/this-brazilian-bank-is-using-ethereum-to-issue-a- stablecoin [ Erişim Tarihi: 01.03.2019].
Çarkacıoğlu, A .(2016). “Kripto- Para Bitcoin”, Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu, Aralık
Çatıkkaş, Ö. , Duran, H. (2012). Maliye Finans Yazıları “5941 Sayılı Çek Kanununda Bankaların Yükümlülükleri”,(Cilt 1) Sayı 95, 23-58.
Çavuşoğlu, C.(2015). Elektronik Paranın Gelişimi ve Merkez Bankası Bilançosu ile Para Politikası Uygulamaları Üzerine Etkisi. T.C Merkez Bankası Uzmanlık Yeterlilik Tezi. Ankara.
Çelik, A.(1991). Yatırım fonları ve Türkiye’deki Uygulaması. Erciyes üniversitesi iktisadi ve idari birimler fakültesi dergisi, sayı 9, 72-86.
Çetin, A. , Dinç, Y. (2013). Türkiye`de Teminat Mektupları; Uygulamalar ve Hukuki Sorunlar, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, 68.
Çetin, C, A. (2007). Markowitz Kuadratik Programlama İle Optimal Portföy Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, C.12, S1, s63-81. Çöl, M. (2017). ‘Adım Adım Bitcoin Cüzdanı Rehberi’ [Online] .
https://medium.com/kriptotek/ad%C4%B1m-ad%C4%B1m-bitcoin-
c%C3%BCzdan%C4%B1-rehberi-eba5f0d3a9c1 [Erişim Tarihi: 18.04.2019].
Dağlı, İ. (2019). Kripto Paraların Dünya Ekonomisindeki Makroekonomik Boyutu Ve Türk Lirası Bazında Yatırım-Tasarruf Aracı Olarak Kripro Paralara Genel Bir Bakış. Uygulamalı Ekonomi ve Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Volume: 1 Sayı: 1 ss./pp. 40-49. Demirtaş, Ö. , Güngör, Z.(2004). Portföy Yönetimi Ve Portföy Seçimi Yönelik Uygulama.
Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt.1 Sayı.4, ss103-109.
Deniz, Ç.Ö.(2018).Bitcoin hash rate rekor tazeledi: yeni yükseliş hareketi rekor olabilir! [Online] . https://kriptoparahaber.com/bitcoin-hash-rate-rekor-tazeledi.html [Erişim tarihi: 2 Aralık 2018].
Dıffıe, W. , Hellman, E, M(1976). New Directions in Cryptography. Ieee Transactions On Informatıon Theory, Vol.22, N.6.
Dietz, M. ,Khanna, S. , Olanrevaju, T. ,Rajgopal, K. (2016). Cuttuing Through The Noise Around Financial Technology. https://www.mckinsey.com/industries/financial- services/our-insights/cutting-through-the-noise-around-financial-technology [Erişim Tarihi: 10.06.2018].
Dirican, C. , Canoz, İ.(2017).Bitcoin Fiyatları İle Dünyadaki Başlıca Borsa Endeksleri Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Ardl Modeli Yaklaşımı İle Analiz, Journal of Economics, Finance and Accounting – (JEFA), ISSN: 2148-669.
Dulupçu, M, A. , Yiyit, M. Genç, A, G.(2017). Dijital Ekonominin Yükselen Yüzü: Bitcoin’in Değeri ile Bilinirliği arasındaki ilişkinin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.22, Kayfor15 özel Sayısı, s.2241-2258.
DUMITRESCU, George Cornel (2017), “Bitcoin – A Brief Analysis of the Advantages and
Disadvantages”, http://www.globeco.ro/wp-
content/uploads/vol/split/vol_5_no_2/geo_2017_vol5_no2_art_008.pdf [Erişim
Tarihi:21.04.2019].
Dwyer, G.P. (2015), The Economics of Bitcoin and Similar Private Digital Currencies, Journal of Financial Stability, 17 ,ss 81-91.
Economist.com, (2000). E-Cash 2.0 [Online]. https://www.economist.com/finance-and- economics/2000/02/17/e-cash-20 [Erişim Tarihi: 20.03.2019].
Eğilmez, M. (2017). Kripto Paralar, Bitcoin ve Blockchain [Online]. https://www.bilgeyatirimci.com/2017/11/11/mahfi-egilmez-kripto-paralar-bitcoin-ve- blockchain/’ , [Erişim Tarihi: 20.11.2018].
Eğilmez, M. (2018a). Para Arzı Nedir ve Nasıl Ölçülür? [Online]. http://www.mahfiegilmez.com/2018/07/para-arz-nedir-ve-nasl-olculur.html [Erişim Tarihi: 20. 03. 2019].
Eğilmez, M. (2018b). Küresel Ekonomi ve Türkiye Ekonomisi [Online]. http://www.mahfiegilmez.com/2018/04/kuresel-ekonomi-ve-turkiye-ekonomisi.html [Erişim Tarihi: 24.03.2019].
Erdem, E. (2012). Para Banka ve Finansal Sistem.(4. Baskı).Ankara: Detay Yayıncılık. Ergezen B.(2006). Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Piyasalar ve Türkiye Örneği,
Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Eser, S. (2019). Çarpıcı İddia: Dünya İkinci En Büyük Borsası Bitcoin’i Listeliyor! [Online]. https://kriptokoin.com/dunyanin-ikinci-en-buyuk-borsasi-bitcoini-listeliyor/ [Erişim Tarihi: 03.05.2019].
EC.(2009). [Online]
https://www.ecb.europa.eu/stats/money_credit_banking/electronic_money/html/index.e n.html [Erişim Tarihi: 15.03.2019].
European Central Bank (ECB), (1998). Report on Elektronic Money. https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/emoneyen.pdf [Erişim Tarihi: 02.03.2019]. European Central Bank (ECB), (2000). "Issues arising from the emergence of electronic
money", Monthly Bulletin • November 2000.
European Central Bank (ECB), (2004). E-Payments Without Frontiers Issues Paper For The
ECB Conference On November 2004.
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/epaymentsconference-issues2004en.pdf [Erişim Tarihi: 02.03.2019].
European Central Bank(ECB), (2012). Virtual Currency Schemes. https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyschemes201210en.pdf [ Erişim Tarihi:11.06.2018].
European Central Bank(ECB), (2015). Virtual Currency Schemes- a Further Analysis. https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyschemesen.pdf [ Erişim Tarihi: 11.06.2018].
European Central Bank (ECB) (2016). Distributed Ledger Technology. Frankurt
Federal Reserve (FED). What are the Federal Reserve's objec.tives in conducting monetary policy? [Online]. https://www.federalreserve.gov/faqs/money_12848.htm [ Erişim Tarihi: 17.03.2019].
Finanshaberler.(2018). 2018 Yılı Kripto Para Piyasası İncelemesi [Online]. https://www.haberler.com/2018yili-kripto-para-piyasasi-incelemesi-10424417-haberi/ [Erişim Tarihi: 1.12.2018].
FinCEN. (2013). Application of FinCEN’s Regulations to Persons Administering, Exchanging, or Using Virtual Currencies. Viyana.
Finney, H. (2004). RPOW - Reusable Proofs of Work (Online). https://nakamotoinstitute.org/rpow/ [Erişim Tarihi: 10.11.2018].
Fintech, (2017). Türkiye Fintech Ekosistemi.
https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/finance/turkiye-fintech- ekosistemi.pdf [Erişim Tarihi: 11.06.2018].
Frost, E. (2016). The İmpact Of Bitcoin On Central Banks [Online]. https://internationalbanker.com/banking/impact-bitcoin-central-banks/ [Erişim Tarihi: 26.03.2019].
Galbraith, J. K. (1990), Para, Nereden Gelir Nereye Gider. Çeviren: Nilgün Himmetoğlu, Belkıs Çorakçı, İstanbul: Altın Kitaplar Basımevi.
Georgoula, I. , Pournarakis, D. , Bilanakos, C. , Sotiropoulos, D, N., Giaglis, G, M. (2015), “Using Time-Series and Sentiment Analysis to Detect the Determinants of Bitcoin Prices”, Mediterranean Conference on Information Systems, Samos, Greece, 1-12. Gordon, G. (2017). The truth about bitcoin and its impact on business [Online].
https://www.theglobeandmail.com/report-on-business/small-business/sb-money/the-
truth-about-bitcoin-and-its-impact-on-business/article19824887/ [Erişim Tarihi:
08.03.2019].
Gönenç, H.(1989). Türkiye’de Menkul Kıymet Yatırım Fonunun Bugünü. Hacettepe üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, cilt 7, sayı1-2, 121-127.
Gözgör, G.(2008). Finansal Türev Piyasaları: Forward, Futures, Opsiyon ve Döviz Üzerine Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul.
Güleç, F, Ö. , Çevik, E. Bahadır, N. (2018). Bitcoin İle Finansal Göstergeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (ISSN: 2146-3417 / E-ISSN: 2587-2052) Cilt: 7, Sayı: 2.
Gültekin, Y. (2017). Kripto Para Birimleri Ve Yatırım Aracı Olarak Kullanımı: Tarihsel Volatiliteleri Bağlamında Bir Değerlendirme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
Gültekin, Y. , Özdemir, S, F. , Varıcı, İ. (2017). Tek Bir Yatırım Aracı Mı, Bağımsız Yatırım Araçları Mı? Kripto Para Birimlerinin Piyasa Değerlerindeki Değişimlerin Analizi.https://www.researchgate.net/publication/328094394_Tek_Bir_Yatirim_Araci_ Mi_Bagimsiz_Yatirim_Araclari_Mi_Kripto_Para_Birimlerinin_Piyasa_Degerlerindeki _Degisimlerin_Analizi_A_Single_Investment_Tool_Or_Independent_Investment_Tool s_Analysis_Of_Changes_I [Erişim tarihi: 04.05.2019].
Gündoğdu, A. (2017). Finansal Yönetim Temel Teoriler Ve Açıklamalı Örnekler, (1.Baskı) Ankara, Seçkin yayıncılık.
Gürkan, M.(2009).Petrol Piyasaları ve Petrol Fiyatlarının Finansal Piyasalar Üzerine Etkisi. Marmara üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul.
Harris, M. (2019). The History of Napster(Online). https://www.lifewire.com/history-of- napster-2438592 [Erişim Tarihi: 02.04.2018].
Hascash.org. (T.y.). Hashcash (Online). http://www.hashcash.org/ [Erişim Tarihi: 12.11.2018].
Hays, D. , Coronado, A. (2018). Why Bitcoin Is Technically an Inflationary Currency Even Though Its Purchasing Power Is Increasing [Online]. https://fee.org/articles/why- bitcoin-is-technically-an-inflationary-currency-even-though-its-purchasing-power-is- increasing/[Erişim Tarihi: 20.04.2019].
Hong, E. (2018). How Does Bitcoin Mining Work? [Online].
https://www.investopedia.com/tech/how-does-bitcoin-mining-work/ [Erişim
tarihi:21.11.2018].
IMF. (2018). "IMF DATA". "Access to Macroeconomic and Financial Data". http://data.imf.org/?sk=E6A5F467-C14B-4AA8-9F6D-5A09EC4E62A4, [Erişim Tarihi: 06.05.2019].
IMF. (2016). Virtual Currencies and Beyond: Initial Considerations. Washington DC.
Issing, O. (2000). New Technologies in Payments: A Challenge to Monetary Policy [Online]. https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2000/html/sp000628.en.html [Erişim tarihi: 16.03.2019].
İçellioğlu, C, Ş. Öztürk, M, B, E. (2018). Bitcoin ile Seçili Döviz Kurları Arasındaki İlişkinin Araştırılması: 2013-2017 Dönemi için Johansen Testi ve Granger Nedensellik Testi, Maliye ve Finans Yazıları - 2018 - (109), 51-70.
İnci, S. , Alpen, İ.(2018). Bitcoin Devrimi.(1.Baskı). Elma yayınevi.
Johnson, G.(2014). Briefing on Digital Currencies. Bank Of Canada. https://www.bankofcanada.ca/wp-content/uploads/2014/04/Senate_statement.pdf
[Erişim Tarihi: 11.06.2018].
Kabadayı, B.(2019). Bitcoin mi altın mı? 2018’de 3,2 trilyonluk transfer [Online]. https://koinmedya.com/2019/01/22/bitcoin-mi-altin-mi-2018de-32-trilyonluk-transfer/ [Erişim Tarihi: 27.04.2019].
Kanat, E. , Öget, E.(2018).Bitcoin İle Türliye ve G7 Ülke Borsaları Arasındaki Uzun ve Kısa Dönemli İlişkilerin İncelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA) 3(3), 601-614.
Karahanoğlu, İ.(2017).Türk Kalkınma ve Yatırım Bankalarının Aktif Karlılığını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi